Terminem „podbrzusze” określa się dolną część brzucha, poniżej linii pępka. Jest to obszar, w którym znajdują się różne narządy, takie jak jelita, pęcherz moczowy, narządy rozrodcze (u kobiet i mężczyzn) oraz część układu moczowego. Kiedy w tych okolicach pojawia się silny ból, warto poznać jego przyczynę, aby nie tylko szybko go wyeliminować, ale przede wszystkim, nie dopuścić do rozwoju poważnej choroby.
Ból w podbrzuszu może być wywołany przez różne czynniki, takie jak miesiączka, schorzenia jelit, infekcje układu moczowego, problemy ginekologiczne u kobiet, kamica nerkowa czy zapalenie wyrostka robaczkowego. Sprawdź, jakie rodzaje bólu podbrzusza wyróżnia się w medycynie, jakie są najczęstsze przyczyny występowania dolegliwości oraz w jakich sytuacjach warto skonsultować się z lekarzem.
Z artykułu dowiesz się:
- Jakiego rodzaju bóle podbrzusza wyróżniamy?
- Jakie są najczęstsze przyczyny bólu podbrzusza?
- Kiedy ból w podbrzuszu należy skonsultować z lekarzem?
Ból podbrzusza – rodzaje
Ból podbrzusza jest podstawowym objawem różnego rodzaju dolegliwości w tej części brzucha. Choć częściej dotyczy kobiet (ze względu na zmiany hormonalne w narządach rozrodczych) to zdarza się także u mężczyzn (z wielu innych przyczyn). Żeby lekarz mógł wstępnie ustalić, gdzie znajduje się źródło bólu podbrzusza, pacjent powinien dokładnie opisać, jakiego rodzaju dolegliwości bólowe odczuwa. Nie zawsze jest to łatwe, zwłaszcza jeśli mają one charakter promieniujący na inne organy. Wówczas może być ciężko zlokalizować, gdzie ból ma swój początek.
Oto najpopularniejsze rodzaje dolegliwości bólowych – warto wiedzieć, czym się charakteryzują i różnią między sobą, aby w razie konieczności móc dokładnie opisać je lekarzowi.
Ostry ból podbrzusza o charakterze kurczowym – tego rodzaju ból u kobiet, związany jest najczęściej z krwawieniem menstruacyjnym. Bolesnym skurczom macicy towarzyszą także inne dolegliwości – ból głowy, biegunka lub zaparcia, nudności, wymioty. Zwykle bóle miesiączkowe mają charakter promieniujący w kierunku kręgosłupa lędźwiowego oraz górnej części ud.
Narastający i przemieszczający się ból brzucha – jeśli pacjent początkowo odczuwa w nadbrzuszu (lub w okolicy pępka) ból o średniej intensywności, ale z czasem dolegliwości stają się coraz silniejsze i bardziej odczuwalne w dole brzucha po prawej stronie, mówimy o bólu narastającym i wędrującym. Zwykle zwiastuje on ostre zapalenie wyrostka robaczkowego – najczęściej jest pierwszym z objawów.
Promieniujący ból podbrzusza – tego rodzaju dolegliwości bólowe odczuwalne są nie tylko tam, gdzie znajduje się ich przyczyna, ale również w innych częściach ciała – najczęściej w kręgosłupie lędźwiowym. Jeśli bólowi towarzyszy częstomocz, krew w moczu lub trudności z oddawaniem moczu, prawdopodobnie w organizmie rozwija się choroba układu moczowego.
Ból podbrzusza – co może być przyczyną?
Przyczyn bólu podbrzusza może być naprawdę wiele, dlatego diagnostyka i leczenie powinny odbywać się pod kierunkiem lekarza pierwszego kontaktu lub specjalisty – ginekologa, urologa czy gastrologa. Najczęstszymi przyczynami dolegliwości bólowych są:
Bolesne miesiączkowanie i schorzenia układu rozrodczego
Krwawienie menstruacyjne jest połączone z bólem w podbrzuszu, który wynika ze skurczów macicy. Endometrium (błona śluzowa macicy) złuszcza się, jeśli w danym cyklu nie doszło do zapłodnienia, a następnie razem z krwią wypływa przez drogi rodne. Zdarza się, że u niektórych kobiet (szacuje się, że od 3 do nawet 30%) menstruacyjne bóle podbrzusza są tak silne, że uniemożliwiają normalne funkcjonowanie w czasie miesiączki. Mówi się wówczas o tzw. bolesnym miesiączkowaniu – dysmenorrhea.
Bolesne miesiączkowanie może być pierwotne – w tym przypadku, lekarz nie stwierdza żadnych nieprawidłowości w budowie narządów rodnych oraz otrzymanych wynikach badań lub wtórne, pojawiające się u kobiet, które do tej pory nie odczuwały takich dolegliwości. Zdarza się, że bolesne miesiączkowanie jest objawem schorzeń układu rozrodczego, takich jak endometrioza, mięśniaki macicy czy zapalenie przydatków. Im wcześniej rozpocznie się leczenie, tym szybciej pacjentka przestanie odczuwać tak silne dolegliwości związane z bólem podbrzusza.
Ból owulacyjny
U kobiet ból podbrzusza może pojawić się także w połowie cyklu miesiączkowego, zazwyczaj w okolicach owulacji. Tego rodzaju ból najczęściej ma charakter kłujący, skurczowy lub tępy i zazwyczaj jest zlokalizowany po jednej stronie podbrzusza, w zależności od tego, który jajnik uwalnia komórkę jajową. Dolegliwości trwają zwykle od kilku godzin do nawet dwóch dni u części pań.
Choć owulacyjny ból jest zazwyczaj łagodny, niektóre kobiety mogą odczuwać go intensywniej. Jeśli staje się on bardzo silny lub towarzyszą mu inne niepokojące objawy, warto skonsultować się z lekarzem. Badanie ginekologiczne pozwoli wykluczyć lub potwierdzić istnienie poważniejszych schorzeń, takich jak torbiele jajników czy endometrioza.
Choroby układu pokarmowego
Już wiesz, że silny ból podbrzusza, który zaczyna się w okolicach linii pępka i w miarę upływu czasu narasta oraz przemieszcza się ku dołowi w kierunku prawej strony, może być związany z zapaleniem wyrostka robaczkowego.
Warto jednak wiedzieć, że przewlekły ból brzucha po prawej stronie w dolnej części bywa objawem także wielu innych chorób układu pokarmowego. Zwykle dotyczą one jelit – najczęściej lekarze diagnozują: zespół jelita drażliwego, zapalenie jelita grubego czy zapalenie uchyłków jelit. Przyczyną bólu podbrzusza mogą być również nieswoiste choroby zapalne jelit lub przepuklina.
Żeby ustalić źródło dolegliwości, lekarz musi znać również inne objawy, które towarzyszą bólom podbrzusza. W przypadku schorzeń układu pokarmowego są to często: wymioty, nudności, biegunka, zaparcia, wzdęcia, oddawanie stolca z domieszką krwi. Specjaliści w takich sytuacjach najczęściej kierują pacjentów na badania laboratoryjne próbki kału oraz kolonoskopię – badanie obrazowe dolnego odcinka układu pokarmowego.
Choroby oraz infekcje układu moczowego
Uporczywe bóle podbrzusza promieniujące w kierunku odcinka lędźwiowego kręgosłupa (jeśli towarzyszą mu dolegliwości związane z oddawaniem moczu) często są jedną z oznak schorzeń układu moczowego. Zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn mogą zwiastować zapalenie pęcherza moczowego. Objawia się ono dodatkowo nagłym parciem na mocz, bólem związanym z próbami jego oddawania oraz uczuciem szczypania lub pieczenia cewki moczowej.
Dolegliwości ze strony układu moczowego nie powinno się bagatelizować, ponieważ nieleczone mogą doprowadzić do rozwoju bardzo poważnych schorzeń, takich jak np. odmiedniczkowe zapalenie nerek.
U panów bóle podbrzusza połączone z dolegliwościami moczowymi mogą świadczyć o problemach z prostatą. Zapalenie gruczołu krokowego również wiąże się z bólem o charakterze przemieszczającym – w tym przypadku w kierunku moszny oraz odbytu.
Bóle kostno-mięśniowe w okolicach podbrzusza
Bóle w podbrzuszu mogą być także efektem problemów szkieletowo-mięśniowych, jak np. rozstęp spojenia łonowego. Do urazu tego typu dochodzi w wyniku porodu waginalnego lub jeszcze w czasie ciąży, na skutek rozluźnienia więzadeł pod wpływem zwiększonej produkcji relaksyny.
Ciąża pozamaciczna
Ból podbrzusza u kobiet bywa również jednym z pierwszych objawów ciąży pozamacicznej. To stan, w którym doszło do nieprawidłowego zagnieżdżenia się zapłodnionej komórki jajowej poza jamą macicy – najczęściej w jajowodzie. Dolegliwości bólowe zwykle pojawiają się już na początku ciąży, zazwyczaj między 4. a 12. tygodniem. Ból może być ostry, jednostronny (po lewej lub prawej stronie brzucha) i narastający. Często towarzyszy mu plamienie lub krwawienie z dróg rodnych.
W miarę postępu ciąży pozamacicznej, jeśli nie zostanie wcześnie rozpoznana, może dojść do pęknięcia jajowodu. Jest to sytuacja zagrożenia życia i wymaga natychmiastowej interwencji medycznej. W przypadku podejrzenia ciąży pozamacicznej, szczególnie przy silnym bólu podbrzusza i krwawieniu, konieczna jest pilna konsultacja z lekarzem ginekologiem.
