Włókniak – jak wygląda i kiedy można go usunąć?
Zmiany skórne mogą pojawić się u osób w każdym wieku, niezależnie od płci. Najczęściej stanowią problem wyłącznie natury estetycznej, jednak zdarza się, że są źródłem bólu lub dyskomfortu. Do łagodnych nowotworów skórnych zalicza się znamiona barwnikowe, naczyniaki, torbiele naskórkowe, tłuszczaki, brodawki oraz włókniaki.
Włókniak to jedna z najczęstszych łagodnych zmian nowotworowych występujących u ludzi. Choć zazwyczaj jest to niewielki, niebolesny guzek na skórze lub pod naskórkiem, dla wielu osób może być powodem do niepokoju i przyczyną wizyty w gabinecie dermatologa. Sprawdź, jak wyglądają włókniaki, jakie rodzaje guzków wyróżnia medycyna i kto powinien rozważyć usunięcie włókniaków.
Z tego artykułu dowiesz się:
Włókniak – jak wygląda i czy jest niebezpieczny dla zdrowia?
Włókniak (fibroma) to łagodna, niezłośliwa zmiana nowotworowa, najczęściej występująca u dorosłych. Powstaje wskutek nadmiernego rozrostu włóknistej tkanki łącznej. Kiedy komórki tkanki łącznej zaczynają się intensywnie namnażać, na skórze powstaje narośl nazywana włókniakiem.
Włókniaki mogą narastać na wielu częściach ciała i różnić się wielkością oraz kształtem. Najczęściej nie stanowią zagrożenia dla zdrowia, jednak dla niektórych są problemem typowo estetycznym. Jeśli narośle pojawią się w miejscu, gdzie będą narażone na pocieranie odzieżą, biżuterią lub innymi akcesoriami i dojdzie do naruszenia ich struktury, może wystąpić zaczerwienienie oraz świąd.
Włókniaki mogą być zarówno miękkie, jak i nieregularne, wyrastające na powierzchni skóry, jak i twarde, zlokalizowane pod warstwą naskórka, wyczuwalne w postaci niewielkich guzków. Nie znikają samoistnie, a także – wbrew krążącym mitom – nie ulegają zazwyczaj zezłośliwieniu. Zwykle lekarze uczulają pacjentów, aby jedynie obserwowali zmiany. Sporo osób decyduje się jednak na usunięcie włókniaków ze względów estetycznych. W niektórych przypadkach chirurg usuwający zmianę może zdecydować o wysłaniu jej do laboratorium, celem przeprowadzenia badania histopatologicznego.
Rodzaje włókniaków i ich charakterystyka
Wyróżnia się dwa rodzaje włókniaków, w zależności od ich budowy oraz miejsca występowania – są to włókniaki miękkie oraz twarde. Sprawdź, czym charakteryzują się każde z nich.
Włókniaki miękkie
Włókniak miękki należy do najczęściej występujących zmian skórnych u dorosłych, zwykle u osób powyżej 40. roku życia (w rzadkich przypadkach pojawia się również u dzieci). Zbudowany jest z komórek naskórka oraz hiperplastycznej skóry właściwej. Do ich wytworzenia dochodzi poprzez pobudzanie receptorów, zlokalizowanych na keratynocytach oraz fibroblastach przez leptynę (hormon wydzielany przez komórki tłuszczowe).
Tego rodzaju narośle pojawiają się pojedynczo lub w skupiskach i przyjmują odcienie od cielistego po ciemnobrązowy. Ich wielkość nie przekracza z reguły kilku milimetrów, jednak zdarzają się przypadki włókniaków miękkich o średnicy nawet kilku centymetrów.
Najczęściej występują w fałdach skórnych, czyli pachwinach, pod pachami lub piersiami, a także na szyi, karku i w okolicach górnych powiek. Mogą jednak pojawić się także w jamie ustnej, na prąciu, wargach sromowych, czy na skórze wokół odbytu.
Przyczyną powstawania włókniaków miękkich jest m.in. zespół metaboliczny przy współistniejącej otyłości, dyslipidemii, nadciśnieniu tętniczym, insulinooporności, czy cukrzycy. Na proces tworzenia się włókniaków wpływają także zaburzenia gospodarki hormonalnej, do których dochodzi w przypadku otyłości. Co ciekawe, włókniaki miękkie mogą być też wynikiem długotrwałego podrażniania skóry w danej okolicy.
Włókniaki twarde
W odróżnieniu od włókniaka miękkiego twarda narośl rzadko kiedy występuje w skupiskach – najczęściej na skórze pojawiają się pojedyncze guzki, znacznie mniejsze, niż ich miękkie odpowiedniki. Zwłóknienie skóry tego rodzaju oprócz nadmiernej ilości fibrocytów, zawiera także makrofagi oraz komórki zapalne (w tym również limfocyty). Często powstają przy jednoczesnym rozroście sąsiednich komórek naskórka, czy mieszków włosowych.
Włókniaki twarde pojawiają się w wyniku miejscowego stanu zapalnego, urazu lub ukąszenia owada. Mogą być także następstwem wrastania włosków w skórę po goleniu lub pęknięcia mieszka włosowego. W niektórych przypadkach włókniaki twarde powstają w miejscu wbitego ciała obcego, np. drzazgi, znajdującej się w warstwie naskórka. Mają one zatem charakter nabyty.
Jak tworzą się włókniaki twarde? W pierwszej kolejności organizm generuje odpowiedź zapalną, a następnie włóknistą, w wyniku której pojawia się twarda, wyczuwalna pod naskórkiem, grudka o średnicy do ok. 1 cm. Najczęściej włókniaki twarde można delikatnie przesuwać pod skórą. Nie są bolesne, ani obrzmiałe – zwykle lokalizują się na kończynach dolnych. Osoby, u których pojawiły się twarde narośle, czasami narzekają na świąd i wrażliwość w obrębie zmian podczas ucisku.
Włókniaki w piersiach
U kobiet w wieku rozrodczym (rzadziej u starszych) mogą pojawić się także gruczolakowłókniaki, zlokalizowane w piersiach, które są łagodnymi, niezłośliwymi guzkami. Składają się z tkanki gruczołowej oraz włóknistej i zwykle występują pojedynczo, a ich wielkość nie przekracza kilku cm. Większość tego rodzaju włókniaków nie boli, a pacjentki mogą wyczuć je poprzez regularne samobadanie piersi. Warto wówczas wykonać badanie USG, które potwierdzi, że wyczuwalny pod palcami guzek nie jest nowotworem, a jedynie gruczolakowłókniakiem.
Czy należy usunąć włókniaki i jak się to robi?
Usuwanie włókniaków najczęściej jest zabiegiem typowo estetycznym, ponieważ większość guzków nie stanowi zagrożenia dla zdrowia. Zanim jednak lekarz podejmie decyzje o usunięciu zmian, sprawdza, czy rzeczywiście są to włókniaki, które pacjent mógł pomylić z innym rodzajem znamion (nerwiakowłókniaki, nowotwory, brodawki łojotokowe). Medycznym wskazaniem do usunięcia guzka są dolegliwości bólowe, jego duży rozmiar lub szybkie rozrastanie oraz podejrzeniem patologii.
Usuwanie włókniaków miękkich i twardych
Istnieje kilka sposobów usuwania włókniaków. Do najczęściej stosowanych należą:
- usunięcie chirurgiczne — to zabieg ambulatoryjny, przeprowadzany w znieczuleniu miejscowym. Chirurg wycina guzek skalpelem, a następnie zszywa brzegi skóry. Tą metodą można usuwać zarówno miękkie, jak i twarde narośle.
- zabieg laserem CO2 — metoda usuwania włókniaków za pomocą wiązki laserowej. Jest ona mało inwazyjna, dlatego po wszystkim pozostaje praktycznie niewidoczna blizna.
- elektokoagulacja — usuwanie włókniaków z wykorzystaniem prądu o wysokiej częstotliwości.
- krioterapia — zamrażanie włókniaka ciekłym azotem, aby skutecznie zniszczyć jego komórki. Poleca się ją wyłącznie w przypadku małych narośli.
Podsumowanie
Włókniaki miękkie i twarde to łagodne zmiany skórne, które zwykle nie zagrażają zdrowiu, ani życiu człowieka. W większości przypadków nie są bolesne, dlatego lekarze zalecają wyłącznie ich obserwacje. Jeśli istnieją wskazania medyczne do usunięcia włókniaka, zabieg wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym, a pacjent może iść do domu od razu po założeniu opatrunku.
Źródła:
- K. Tokarska, A. Woźniacka, Łagodne zmiany skórne związane z procesem starzenia, "Medycyna po Dyplomie" 2018, t. 27, nr 3.
- A. Owczarczyk-Saczonek, W. Placek, Włókniaki skóry jako objaw zaburzeń metabolicznych, "Przegląd Dermatologiczny" 2016, nr 103, s. 240–24.
- Argenziano G., Typical and atypical dermoscopic presentations of dermatofibroma, "Journal of the European Dermatology and Venereaology" 2013, vol. 27, nr 11, s. 1375-1380.
Autorka
Aleksandra Chojnowska – absolwentka Uniwersytetu Jagiellońskiego, magister filologii polskiej, copywriterka. Od lat zgłębia wiedzę na tematy związane ze zdrowiem oraz urodą i z pasją pisze o tym, jak każdego dnia dbać zarówno o siebie, jak i o bliskich. Prywatnie doświadczona mama.