Biegunka wirusowa czy bakteryjna? Jak je rozróżnić
Infekcje wirusowe i bakteryjne zdarzają się najczęściej w okresie jesienno-zimowym oraz w przebiegu osłabionej odporności. Wśród nich wyróżniamy te, które powodują szczególnie nieprzyjemne dolegliwości, wywołując zmianę rytmu wypróżnień, czyli biegunkę infekcyjną. Aby wprowadzić skuteczne leczenie biegunki, należy najpierw dowiedzieć się, czy dotknęła nas biegunka bakteryjna, czy biegunka wirusowa. Jak je rozróżnić?
Biegunka to dolegliwość ze strony układu pokarmowego. Może mieć podłoże wirusowe lub bakteryjne. Występuje także jako objaw wielu chorób oraz reakcji organizmu na różne czynniki. Najczęściej spotykaną odmianą jest biegunka wirusowa.
Z artykułu dowiesz się:
Co to jest biegunka wirusowa?
Biegunka to nagła zmiana konsystencji stolca na płynną oraz zjawisko częstszej potrzeby wypróżniania się (nadmierne oddawanie stolca). Biegunka bakteryjna i biegunka wirusowa są tak samo niebezpieczne dla zdrowia człowieka. Mogą powodować niedobory składników odżywczych, odwodnienie i osłabienie organizmu.
Biegunka wirusowa to rodzaj ostrej biegunki, która spowodowana jest głównie przez obecność rotawirusów, astrowirusów oraz poprzez adenowirusy jelitowe. Przyczyną biegunki wirusowej jest zakażenie drogą pokarmową w wyniku zaniedbań higienicznych lub drogą kropelkową przy kontakcie z osobą zakażoną.
Biegunka wirusowa i bakteryjna – przyczyny
W przypadku biegunek wirusowych i przy biegunce bakteryjnej główną przyczyną zakażeń jest kontakt z osobą zarażoną, która rozprzestrzenia patogeny drogą kropelkową. Nie mniejszy udział w powstawaniu biegunek infekcyjnych ma prowadzony tryb życia i brak odpowiedniej higieny.
Biegunka bakteryjna spowodowana jest bakteriami Salmonella enteritidis, Escherichia coli, Shigella, Yersinia, Campylobacter jejuni, czyli szczepami krwotocznymi pałeczki okrężnicy. Do ostrej biegunki bakteryjnej dochodzi w przebiegu spożycia zakażonej żywności. Jest to głównie żywność pochodzenia zwierzęcego, która nie została poddana właściwej obróbce termicznej. Biegunka bakteryjna często dotyka osób podróżujących, szczególnie w rejony tropikalne. Do zakażenia dochodzi wskutek zmiany środowiska i styczności z odmienną florą bakteryjną. Czynnikiem zapalnym jest także gwałtowna zmiana diety oraz przebywanie w dużo niższych standardach higienicznych. Wysoka temperatura może dodatkowo potęgować występowanie zakażenia.
Przy biegunkach wywołanych infekcją czynnikiem towarzyszącym jest słabsza odporność lub obecność chorób związanych z upośledzoną odpornością. Często zjawisko to dotyczy osób starszych.
W wyniku stanu zapalnego przewodu pokarmowego dochodzi do nadmiernej kumulacji i ściągania wody do światła jelita. Skutkuje to nagłą potrzebą wypróżnienia, co powoduje ostrą biegunkę. Ważne jest zatem poznanie dokładnej przyczyny, zanim stan zapalny przeistoczy się w zjawisko, jakim jest biegunka przewlekła, która zagraża zdrowiu człowieka.
Biegunka bakteryjna czy wirusowa?
We wdrożeniu prawidłowego leczenia biegunki bakteryjnej lub wirusowej ważne jest, aby rozpoznać, z jakim rodzajem biegunki mamy do czynienia. Ostra biegunka w wyniku zakażenia wywołuje charakterystyczne objawy ze strony przewodu pokarmowego, natomiast konsystencja stolca wskazuje, z jakim rodzajem zakażenia zmaga się dana osoba.
Przy biegunce bakteryjnej występuje papkowata konsystencja stolca, obecność ropy, śluzu i rzadziej krwi. Pojawić się mogą także dodatkowe objawy, jak gorączka, brak apetytu oraz dreszcze. Biegunki bakteryjne nie wywołują przeważnie bólów brzucha. Ten rodzaj infekcji jest przenoszony drogą kropelkową, ale jest znacznie mniej zaraźliwy od odmiany wirusowej.
Biegunka wirusowa nazywana jest potocznie grypą żołądkową lub jelitową. Rozprzestrzenia się znacznie łatwiej niż odmiana bakteryjna. Biegunkę wirusową charakteryzuje bardzo wodnista konsystencja stolca. Potrzeba wypróżniania się występuje powyżej 3 razy na dobę. Towarzyszą jej bóle brzucha, bóle mięśni, bóle głowy, złe samopoczucie i wymioty. Biegunki wirusowe nie zawierają śluzu, ropy ani krwi.
Niestety takie obserwacje mogą być czasem niewystarczające dla oceny pochodzenia biegunki. Należy wtedy wykonać odpowiednie badania diagnostyczne.
Biegunka – jaką dietę stosować w czasie choroby?
Silne bóle brzucha, skurcze brzucha, objawy odwodnienia organizmu i problemy z motoryką przewodu pokarmowego to bardzo nieprzyjemne objawy biegunki bakteryjnej i wirusowej. Oprócz konieczności wdrożenia leczenia warto podjąć modyfikacje dietetyczne, łagodzące częste biegunki i dające ulgę w przewodzie pokarmowym.
Leczenie biegunki polega na stosowaniu preparatów takich jak leki przeciwskurczowe, antybiotyki (leki przeciwbakteryjne), leki przeciwbiegunkowe i probiotyki, np. z bakterią probiotyczną Lactobacillus rhamnosus GG.
Częste oddawanie stolca i zakażenie bakteryjne lub wirusowe można złagodzić dzięki diecie bogatej w produkty o niskiej zawartości błonnika np. biszkopty, sucharki, białe bułki. Produkty bogate w pektyny to również świetne źródła spożywcze (np. banany, jabłko, marchew). Mają one wpływ hamujący motorykę przewodu pokarmowego, dbają także o prawidłowe wydzielanie soku jelitowego. Dieta powinna być lekkostrawna, z małą zawartością błonnika. Bardzo ważne jest nawodnienie. Zaleca się częste picie elektrolitów, słabych herbat, naparów ziołowych i wody przegotowanej.
Podsumowanie
Biegunki bakteryjne i wirusowe to poważne stany zapalne układu pokarmowego wywołane infekcjami. Przyczyniają się do pogorszenia komfortu życia, osłabiają organizm i mogą powodować niedobory elektrolitów.
Biegunki ostre oraz przewlekłe należy odpowiednio rozpoznać poprzez badania diagnostyczne i obserwacje konsystencji stolca. Warto wdrożyć odpowiednie leczenie biegunki, zlecone przez lekarza, a także wprowadzić modyfikacje dietetyczne, łagodzące przebieg zaburzeń i wspierające terapię farmakologiczną.
Źródła:
- M. Szczepanek, Ł. Strzeszyński, W. Rymer, Postępowanie w ostrej biegunce infekcyjnej u dorosłych, “Podsumowanie wytycznych American College of Gastroenterology”, https://www.mp.pl/gastrologia/wytyczne/165847,postepowanie-w-ostrej-biegunce-infekcyjnej-u-doroslych (dostęp: 05.11.2022).
- R. Orenstein, Gastroenteritis, Viral, “Encyclopedia of Gastroenterology”, 2020, s. 652-657.
Autor
Mateusz Jagielski-Szczypik – dyplomowany dietetyk, absolwent Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu na kierunku Żywienie Człowieka i Dietetyka. Również trener personalny piszący o zdrowiu, suplementacji i znaczeniu stylu życia w kontekście prawidłowej profilaktyki zdrowotnej. Edukator i copywriter w zakresie tematów związanych ze zdrowiem.