L-karnityna, naturalnie występujący w organizmie związek organiczny, odgrywa kluczową rolę w metabolizmie tłuszczów, przyczyniając się jednocześnie do produkcji energii. Jest ona niezbędna do transportu długołańcuchowych kwasów tłuszczowych do mitochondriów komórek, gdzie są one utleniane w procesie generowania energii.
Niedobór L-karnityny w organizmie człowieka może prowadzić do wielu niekorzystnych skutków, takich jak zmęczenie, osłabienie mięśni, zaburzenia metaboliczne oraz problemy z funkcjonowaniem układu sercowo-naczyniowego. Dowiedz się, czym dokładnie jest karnityna i dlaczego utrzymanie prawidłowego poziomu L-karnityny jest istotne dla zachowania optymalnego stanu zdrowia i prawidłowego funkcjonowania organizmu.
Charakterystyka L-karnityny: właściwości i zastosowanie
L-karnityna to organiczny związek chemiczny, który powstaje z połączenia dwóch aminokwasów — lizyny i metioniny. W 1905 r. wyizolowało ją z tkanki mięśniowej dwóch rosyjskich badaczy — Gulewitsch i Krimberg. To właśnie swojemu pochodzeniu zawdzięcza zagadkową nazwę — mięso to po łacinie caro lub carnis.
W połowie XX w. L-karnityna nosiła nazwę "witamina BT", ponieważ uznano, że wpływa na organizm w podobny sposób, co witaminy z grupy B. Jednak dalsze badania ujawniły, że L-karnityna nie spełnia kryteriów, na podstawie których można by ją zaliczyć do witamin — m.in. jest syntetyzowana w ludzkim organizmie. Współcześnie mówi się o niej, jako o substancji witaminopodobnej.
Synteza L-karnityny odbywa się w wątrobie, nerkach i mózgu, skąd wraz z krwią przedostaje się do innych części ciała. Przyjmuje się, że w organizmie osoby dorosłej znajduje się ok. 20 g karnityny — najwięcej w mięśniach szkieletowych oraz mięśniu sercowym.
Najważniejszą funkcją L-karnityny w organizmie jest udział w metabolizmie lipidów. Do jej głównych zadań należy transport długołańcuchowych kwasów tłuszczowych do mitochondriów komórkowych. Dzięki zachodzącym w nich przemianom metabolicznym, powstaje energia niezbędna do prawidłowego funkcjonowania komórek, tkanek i narządów.
Jednocześnie L-karnityna wspomaga usuwanie łańcuchów kwasów tłuszczowych, które w zbyt dużych ilościach mogą niekorzystnie oddziaływać na organizm. Związek ten przyczynia się także do utrzymania odpowiedniego poziomu cholesterolu i pozytywnie wpływa na pamięć oraz koncentrację.
O właściwe stężenie L-karnityny powinni dbać szczególnie mężczyźni, ponieważ poprawia parametry spermy, zwiększając ilość i poprawiając ruchliwość plemników. Specjaliści w dziedzinie leczenia niepłodności mogą więc zalecić swoim pacjentom stosowanie L-karnityny pod postacią suplementów diety.
Czym jest "L" przy nazwie "karnityna"?
W organizmie ludzkim karnityna występuje w postaci dwóch izomerów optycznych – D lub L. Różnicą między nimi jest ułożenie atomów w przestrzeni trójwymiarowej, co generuje możliwość rozpraszania światła spolaryzowanego. Z tych dwóch izomerów jedynie forma L wykazuje aktywność biologiczną, dlatego w codziennej diecie lub suplementach powinno się przyjmować tylko L-karnitynę.
Zastosowanie L-karnityny
Po suplementy diety z L-karnityną sięgają głównie sportowcy, ponieważ energia, która powstaje poprzez utlenianie kwasów tłuszczowych, umożliwia odbywanie dłuższych, efektywniejszych treningów. L-karnityna wspomaga także regenerację mięśni po wysiłku fizycznym.
Coraz więcej mówi się także o tym, że suplementacja L-karnityny ma korzystny wpływ na spalanie tkanki tłuszczowej. Warto jednak pamiętać, że samo przyjmowanie preparatów z tym związkiem, nie przyniesie spektakularnych efektów – L-karnitynę należy stosować w połączeniu z deficytem kalorycznym, który uwzględnia zbilansowana dieta oraz ruch.
Dostarczanie odpowiedniej ilości L-karnityny w codziennym jadłospisie może również zmniejszać ryzyko rozwoju chorób układu krążenia, nerwowego, czy miażdżycy.
Rola l-karnityny w organizmie — objawy i skutki niedoboru
L-karnityna jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu, dlatego należy ją przyjmować w codziennej diecie. Występuje głównie w produktach pochodzenia zwierzęcego – mięsie oraz wyrobach mlecznych, ale także w soi, awokado i ziarnach zbóż.
Źle zbilansowany jadłospis, zaburzenia metaboliczne lub zły stan zdrowia mogą prowadzić do niedoboru L-karnityny. Ze względu na różne czynniki, wpływające na brak odpowiedniej ilości L-karnityny, niedobory dzieli się na pierwotne (mają podłoże genetyczne) oraz wtórne (nabyte w pewnym momencie życia). Są to:
- pierwotny układowy niedobór karnityny — spowodowany przez mutację genetyczną. Jego objawy są zauważalne już w pierwszych dniach po narodzinach dziecka,
- pierwotny miopatyczny niedobór karnityny — pojawia się w wyniku zaburzeń dostarczania L-karnityny do mięśni. W tym przypadku poziom karnityny we krwi, wątrobie oraz nerkach jest na optymalnym poziomie,
- wtórny niedobór karnityny — jest wynikiem przyjmowania niewystarczających ilości L-karnityny w codziennej diecie lub zaburzeń wchłaniania. W niektórych przypadkach pojawia się jako skutek uboczny stosowania antybiotyków oraz leków przeciwpadaczkowych. Do tego rodzaju niedoboru prowadzi także nadmierne eksploatowanie organizmu, np. zbyt częstymi, czy intensywnymi treningami oraz choroby nerek i wątroby.
Niedobór L-karnityny powoduje zaburzenia spalania kwasów tłuszczowych i ich nadmiernego gromadzenia w mięśniach szkieletowych oraz wątrobie. To z kolei wzmaga proces glikogenolizy, co skutkuje rozwojem hipoglikemii.
Objawy niedoboru to zwykle osłabienie, męczliwość, wiotkość mięśni i niewydolność serca. Stopniowo dochodzi do zaniku mięśni szkieletowych, powiększenia mięśnia sercowego, a w efekcie choroby niedokrwiennej.
