Kto powinien zaszczepić się nową szczepionką przeciwko COVID-19?
Minister Zdrowia zaleca przyjęcie szczepionki przeciw COVID-19 zaktualizowanej dla podwariantu XBB.1.5 jako kolejnej dawki przypominającej osobom:
- mającym 60 lat lub więcej;
- mającym niedobory odporności lub lub choroby współistniejące zwiększające ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19 (dotyczy osób mających 12 lat lub więcej);
- pracującym w ochronie zdrowia, które mają bezpośredni kontakt z pacjentem lub materiałem zakaźnym.
Zgodnie z Charakterystyką Produktu Leczniczego nowa szczepionka będzie dostępna również dla innych osób, które wyrażają chęć zaszczepienia i spełniają warunek wieku (ukończyły 12 lat), a od ich ostatniego szczepienia upłynęło co najmniej sześć miesięcy. W przypadku osób dotychczas nieszczepionych przeciw COVID-19 powyżej 12 roku życia należy podać dwie dawki w odstępie trzech tygodni.
Jak przygotować się do szczepienia przeciw COVID-19?
Jak podał Minister Zdrowia, możliwość wykonania szczepienia i wprowadzenia informacji w e-Karcie Szczepień o podaniu szczepionki zaktualizowanej o wariant XBB.1.5 zostanie uruchomiona od 6 grudnia 2023 roku.
Ważną dla pacjentów informacją jest to, że zmianie ulega realizacja szczepień w punktach szczepień. Od 1 grudnia 2023 roku uprawnionymi podmiotami do wykonywania szczepień i ich rozliczenia są przychodnie POZ, które wystąpią do Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych o szczepionki, lub apteki ogólnodostępne, które podpiszą umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia na realizację szczepień zalecanych. Wykaz punktów, w których można wykonać szczepienie, udostępniany jest na stronie rządowej. Dodatkowo od grudnia 2023 roku przestaje funkcjonować infolinia do zapisów na szczepienie przeciw COVID-19. Pacjenci mogą od tej pory zapisać się za pośrednictwem Internetowego Konta Pacjenta (jeśli punkt szczepień udostępni terminy w e-Rejestracji) lub bezpośrednio w placówce POZ lub aptece ogólnodostępnej.
Jeśli chodzi o przygotowanie do szczepienia, aktualne pozostają zalecenia podawane podczas wprowadzania wcześniejszych szczepionek przeciw wirusowi SARS-CoV-2. Przed podaniem iniekcji należy pamiętać o tym, aby:
- wyspać się – sen wpływa korzystnie na działanie układu odpornościowego;
- ograniczyć alkohol – na kilka dni przed szczepieniem, ale też po przyjęciu preparatu należy zmniejszyć ilości spożywanego alkoholu, a najlepiej w ogóle w niego zrezygnować;
- być aktywnym fizycznie – ćwiczenia poprawiają sprawność organizmu;
- spożyć normalnie wszystkie posiłki – przed szczepieniem nie musisz być na czczo;
- nie odstawiać na własną rękę regularnie przyjmowanych leków – konieczna jest konsultacja tego z lekarzem;
- sumiennie wypełnić kwestionariusz – przed przyjęciem preparatu konieczne jest wypełnienie ankiety medycznej, w której nie należy zatajać żadnej informacji na temat swojego zdrowia.
Po szczepieniu dla bezpieczeństwa należy odczekać w punkcie szczepień minimum 15 minut.
Czy po nowej szczepionce mogą wystąpić działania niepożądane?
Jak każdy lek, również nowa szczepionka przeciwko COVID może powodować działania niepożądane (zwane NOP-ami, czyli niepożądanymi odczynami poszczepiennymi), choć nie u każdego one wystąpią. Tak jak w przypadku innych szczepionek pacjent może odczuwać ból lub dyskomfort w miejscu wstrzyknięcia, lub może pojawić się zaczerwienienie i obrzęk w tym miejscu. Reakcje te zazwyczaj ustępują w ciągu kilku dni.
Bardzo często (u więcej niż jednej na dziesięć osób) po podaniu szczepionki mogą wystąpić:
Często (u maksymalnie jednej na dziesięć osób) mogą się pojawić:
- zaczerwienienie w miejscu wstrzyknięcia,
- obrzęk w miejscu wstrzyknięcia,
- gorączka (>38°C),
- dreszcze,
- ból lub dyskomfort w obrębie rąk, dłoni, nóg i (lub) stóp (ból kończyn).
Niezbyt często (u mniej niż jednej na sto osób) działania niepożądane mogą obejmować:
NOP-ów jednak nie należy się obawiać, gdyż najczęściej mają one łagodny przebieg, a występują rzadko.
Podsumowanie
Nowa szczepionka na COVID-19, zaktualizowana do aktualnie dominującego wariantu wirusa XBB.1.5 zwanego potocznie Krakenem, to odpowiedź na obecną sytuację na świecie i w kraju dotyczącą rozprzestrzeniania się wirusa SARS-CoV-2. Choć jej przyjęcie rekomendowane jest w szczególności pracownikom ochrony zdrowia, seniorom i osobom z niedoborami odporności lub chorobami współistniejącymi, to zaszczepić się może także każda inna osoba, która ukończyła 12 rok życia, nie ma ku temu przeciwwskazań, a od jej ostatniego szczepienia upłynęło co najmniej sześć miesięcy.
Warto pamiętać, że aktualnie dostępne w ramach szczepień przeciw COVID-19 są także inne szczepionki, które również zmniejszają ryzyko zachorowania na wirusa SARS-CoV-2. W przypadku wątpliwości związanych z zaszczepieniem się warto zwrócić się do pracownika ochrony zdrowia, który objaśni aktualne zalecenia dotyczące COVID-19 i przedstawi dostępne opcje walki z wirusem.
Źródła:
- Dla kogo nowa szczepionka przeciw COVID-19? Rekomendacje Ministerstwa Zdrowia, Puls Medycyny, https://pulsmedycyny.pl/dla-kogo-nowa-szczepionka-przeciw-covid-19-rekomendacje-ministerstwa-zdrowia-1201026 (dostęp: 5.12.2023).
- Jak się zaszczepić?, Portal Gov.pl, https://www.gov.pl/web/szczepimysie/jak-sie--zaszczepic (dostęp: 5.12.2023).
- Komunikat nr 34 Ministra Zdrowia w sprawie realizacji szczepień przeciw COVID-19 w sezonie 2023/2024, Portal Gov.pl, https://www.gov.pl/web/zdrowie/komunikat-ministra-zdrowia-w-sprawie-realizacji-szczepien-przeciw-covid-19-w-sezonie-20232024 (dostęp: 5.12.2023).
- M. Ściubisz, Dostępność szczepionek Comirnaty i Spikevax przeciwko podwariantowi XBB.1.5 w Polsce, Medycyna Praktyczna, https://www.mp.pl/covid19/covid19-aktualnosci/331611,dostepnosc-szczepionek-comirnaty-i-spikevax-przeciwko-podwariantowi-xbb15-w-polsce (dostęp: 5.12.2023).
- Ministerstwo Zdrowia wydało wytyczne dla POZ i aptek ws. szczepień. RARS nie przyjmie zwrotów, Rynek Zdrowia, https://www.rynekzdrowia.pl/Serwis-Szczepienia/Ministerstwo-Zdrowia-wydalo-wytyczne-dla-POZ-i-aptek-ws-szczepien-RARS-nie-przyjmie-zwrotow,252659,1018.html (dostęp: 5.12.2023).
- Ministerstwo Zdrowia zachęca do szczepień przeciw "Krakenowi". Szczepionka już od 12. roku życia, Rynek Zdrowia, https://www.rynekzdrowia.pl/Choroby-zakazne/Ministerstwo-Zdrowia-zacheca-do-szczepien-przeciw-Krakenowi-Szczepionka-juz-od-12-roku-zycia,252182,22.html (dostęp: 5.12.2023).
- Nuvaxovid XBB.1.5 – dyspersja do wstrzykiwań, Medycyna Praktyczna, https://www.mp.pl/pacjent/leki/lek/104150,Nuvaxovid-XBB.1.5-dyspersja-do-wstrzykiwan#contraindication (dostęp: 5.12.2023).
- Nuvaxovid, INN-COVID-19 Vaccine (recombinant, adjuvanted), https://pacjent.gov.pl/sites/default/files/plik-do-pobrania/nuvaxovid-epar-product-information_pl.pdf (dostęp: 5.12.2023).
- Szczepienia przeciwko COVID-19, Pacjent.gov.pl, https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/szczepienia-przeciwko-covid-19 (dostęp: 5.12.2023).
Autorka
Magdalena Merchut-Faron – specjalistka ds. rozwoju treści, absolwentka kierunków edytorstwo i zarządzanie informacją na Uniwersytecie Jagiellońskim. Przywiązuje dużą wagę do utrzymania wysokiej jakości zarówno merytorycznej, jak i stylistycznej przygotowywanych tekstów. Miłośniczka kawy, zdrowego stylu życia i długich spacerów.
