Powiększone węzły chłonne u dziecka lub osoby dorosłej to objaw, którego nie powinno się lekceważyć. Warto skonsultować się z lekarzem szczególnie jeśli towarzyszą mu inne dolegliwości, takie jak ból, obrzęk, zmęczenie czy podwyższona temperatura. Zobacz, jakie są najczęstsze przyczyny powiększonych węzłów chłonnych.
Węzły chłonne to ważna część układu odpornościowego. Są one zlokalizowane w całym ciele, ale najwięcej znajduje się na szyi, pod pachami, w pachwinach i za uchem. Ich zadaniem jest filtrowanie limfy (usuwanie z niej toksyn i drobnoustrojów), a także produkcja komórek odpowiedzialnych za zwalczanie patogenów – bakterii, wirusów, a nawet komórek nowotworowych. Węzły chłonne mogą znajdować się tuż pod skórą lub być umieszczone głębiej. W obu przypadkach nie są one wyczuwalne, widoczne, ani nie powodują żadnych dolegliwości. Wyjątek stanowi powiększenie węzłów chłonnych – gdy dojdzie do takiej sytuacji, konieczna jest wizyta u lekarza.
Z artykułu dowiesz się:
- Kiedy stwierdza się powiększone węzły chłonne?
- Jakie objawy mogą towarzyszyć powiększonym węzłom chłonnym?
- Jakie mogą być przyczyny powiększonych węzłów chłonnych?
- Co robić w przypadku powiększonych węzłów chłonnych?
Kiedy stwierdza się powiększone węzły chłonne?
Węzły chłonne pełnią w organizmie rolę naturalnej bariery ochronnej. Te niewielkie struktury rozmieszczone są w różnych częściach ciała i działają jak filtry – wychwytują, a następnie neutralizują szkodliwe drobnoustroje, toksyny oraz komórki nowotworowe. Gdy organizm wykrywa zagrożenie, węzły chłonne aktywnie się powiększają i stymulują produkcję limfocytów – komórek odpowiedzialnych za walkę z patogenami. Powiększone węzły często sygnalizują infekcję lub toczący się w organizmie stan zapalny.
Jak rozpoznać powiększone węzły chłonne? Najczęściej obecność zaburzeń w tej kwestii stwierdza się, gdy po przyłożeniu dłoni do miejsca, w którym się znajdują, można wyczuć niewielkie zgrubienie. Jego wielkość może być różna. Za niepokojące uznaje się sytuacje, gdy średnica przekracza 1 cm u osoby dorosłej. Natomiast powiększone węzły chłonne u dziecka stwierdza się, gdy ich rozmiar przekroczy 2 cm. Wiele zależy jednak od tego, gdzie są one zlokalizowane oraz czy zwiększeniu objętości towarzyszą jakiekolwiek inne objawy.
Niekiedy powiększone węzły chłonne na szyi, za uchem lub pod pachami widać gołym okiem, bez konieczności dotykania. Mają postać lekkich, ale zauważalnych wybrzuszeń pod skórą. Po przyłożeniu dłoni w to miejsce można wyczuć twarde guzki. Czasami pojawia się też ból węzłów chłonnych lub obrzęk. Są to objawy, których nie należy bagatelizować.
Powiększone węzły chłonne i objawy im towarzyszące
Powiększone węzły chłonne (za uchem, na szyi, pod pachami lub w pachwinach) mogą nie dawać żadnych objawów, a zmiany w ich obrębie są rozpoznawane przypadkowo – pacjent zauważa je np. podczas czynności higienicznych. Częściej jednak towarzyszą im inne dolegliwości. Są to zwykle: miejscowy obrzęk, zaczerwienienie skóry, ból oraz tkliwość. Powiększone węzły chłonne szyjne mogą być także przyczyną trudności z przełykaniem lub oddychaniem.
Niekiedy przy powiększonych węzłach chłonnych u dzieci i dorosłych stwierdza się również objawy ogólne. W zależności od przyczyny zaburzeń mogą to być:
- podwyższona temperatura ciała,
- ból gardła,
- uczucie przewlekłego zmęczenia,
- wzmożona potliwość,
- katar,
- niezamierzona utrata wagi,
- osłabienie,
- ogólnie złe samopoczucie.
Przyczyny powiększenia węzłów chłonnych
Przyczyny powiększonych węzłów chłonnych mogą być różne, dlatego konieczne jest przeprowadzenie szczegółowej diagnostyki w tym zakresie. Tylko dzięki temu można dokładnie określić czynnik, który doprowadził do powiększenia węzłów i wdrożyć odpowiednie leczenie.
Przyczyną powiększonych węzłów chłonnych u dziecka i osoby dorosłej jest zwiększenie liczby limfocytów lub innych komórek w ich obrębie. Objaw ten obserwuje się m.in. w czasie infekcji bakteryjnej, wirusowej lub grzybiczej. Występuje on również w przebiegu niektórych chorób odzwierzęcych (np. choroba kociego pazura, toksoplazmoza, tularemia). Powiększone węzły chłonne mogą być też wynikiem schorzeń niezakaźnych, takich jak niektóre choroby autoimmunologiczne, np. reumatoidalne zapalenie stawów czy toczeń rumieniowaty układowy.
Jedną z przyczyn powiększonych węzłów chłonnych bywa także próchnica zębów, zwłaszcza gdy jest nieleczona lub w zaawansowanym stadium. To wynik zajęcia przez bakterie znajdujące się w jamie ustnej głębiej położonych tkanek i rozwinięcia się stanu zapalnego.
Bardzo często powiększone węzły chłonne znajdują się w najbliższej okolicy tkanek zajętych przez proces chorobowy:
- powiększone węzły chłonne szyi (z jednej lub z obu stron) – zakażenie górnych dróg oddechowych o podłożu bakteryjnym (np. angina, szkarlatyna, gruźlica, ) lub wirusowym (odra, różyczka, opryszczka, ospa wietrzna). Do powiększenia węzłów chłonnych na szyi może dojść również w wyniku stanów zapalnych, np. zapalenia ślinianek lub jamy ustnej. Taki objaw w rzadkich przypadkach zwiastuje także choroby nowotworowe układu krwiotwórczego, okolic szyi lub głowy.
- powiększone węzły chłonne za uchem – mogą sygnalizować różnego rodzaju schorzenia stomatologiczne, wyrzynanie się zębów mądrości lub choroby zakaźne, np. różyczkę,
- powiększone węzły chłonne pod pachami – infekcje bakteryjne skóry pod pachą, łagodna reakcja po podaniu szczepionki w ramię po tej samej stronie (u niemowląt po szczepieniu na gruźlicę powiększony węzeł chłonny może utrzymywać się przez kilka tygodni), zapalenie piersi u kobiet karmiących piersią, rak piersi oraz niektóre inne choroby nowotworowe,
- powiększone węzły chłonne pachwinowe – infekcje w dolnych partiach ciała (np. choroby przenoszone drogą płciową (kiła), nowotwory zewnętrznych narządów płciowych, zakażenia tkanek miękkich, róża.
Warto jednak pamiętać, że powiększać się mogą także węzły odległe. Inne przyczyny powiększenia węzłów chłonnych na szyi i nie tylko to również:
- choroby metaboliczne,
- sarkoidoza,
- choroba Kawasakiego,
- choroba Castlemana,
- histiocytoza z komórek Langerhansa,
- reakcja na niektóre leki.
