Wirus HIV – przyczyny zakażenia, objawy oraz leczenie
HIV to skrót od angielskiego terminu human immunodeficiency virus, którym określa się ludzki wirus upośledzenia odporności. Należy on do rodziny retrowirusów z rodzaju lentiwirusów. Wyróżnia się dwa jego typy: HIV-1 oraz HIV-2 - pierwszy wariant jest znacznie częściej diagnozowany na różnych kontynentach, natomiast drugi występuje głównie w Afryce Zachodniej.
Zakażenie wirusem HIV najczęściej odbywa się poprzez podejmowanie ryzykownych kontaktów seksualnych (bez zabezpieczenia mechanicznego) lub zetknięcie z krwią chorej osoby. Również w czasie ciąży, porodu lub karmienia piersią, wirus może przejść z matki na dziecko. Sprawdź, w jaki sposób dochodzi do transmisji wirusa, jakie są objawy zakażenia wirusem HIV i czy istnieją skuteczne metody leczenia.
Z artykułu dowiesz się:
Wirus HIV – przyczyny zakażenia
Budowa wirusa HIV jest bardzo charakterystyczna, dlatego łatwo rozpoznać go pod mikroskopem. Ma dość regularny, kulisty kształt, a jego średnica wynosi ok. 100 nm. Z zewnątrz posiada warstwę ochronną – lipoproteinową otoczkę z zakotwiczonymi glikoproteinami. Wewnątrz cząsteczek wirusa zauważalny jest otoczony kapsydem materiał genetyczny (dwie nitki RNA).
Wirus HIV rozprzestrzenia się w organizmie, atakując komórki układu odpornościowego – limfocyty, monocyty i makrofagi, znajdujące się we krwi oraz szpiku kostnym, przewodzie pokarmowym i układzie nerwowym osoby zakażonej. W wyniku rozwoju choroby stopniowo zmniejsza się liczba białych krwinek, co skutkuje upośledzeniem odporności organizmu. Bez podjęcia leczenia wirus HIV wywołuje AIDS, czyli zespół nabytego niedoboru odporności.
Jak dochodzi do zakażenia HIV?
Skąd u człowieka bierze się infekcja? Wirusem HIV można się zarazić poprzez podejmowanie stosunków seksualnych bez zabezpieczenia z osobą zakażoną – dotyczy to zarówno kontaktów hetero- jak i homoseksualnych. Warto wiedzieć, że ryzykiem obarczone są nie tylko stosunki waginalne, czy analne, ale również oralne, choć według badań, w tym przypadku jest ono znacznie mniejsze.
Wirusem HIV można zarazić się również w wyniku używania wspólnych igieł z osobą chorą lub korzystanie z innych akcesoriów do przyjmowania substancji psychoaktywnych, np. donosowo. Również przypadkowe zranienie narzędziem, które wcześniej miało styczność z krwią chorego, zwiększa ryzyko zakażenia HIV.
Czym jest transmisja wertykalna wirusa HIV?
Jeśli kobieta z zakażeniem HIV zajdzie w ciążę i nie przyjmuje w tym okresie odpowiednich leków, wirus może zaatakować także płód. Niebezpieczny może być także sam poród, niezależnie od tego, czy przebiega siłami natury, czy poprzez cesarskie cięcie, a także karmienie piersią. Mówi się wówczas o tzw. transmisji wertykalnej.
Jak zapobiegać zakażeniu HIV?
Warto wiedzieć, że istnieją sposoby, które pozwalają skutecznie chronić się przed zakażeniem wirusem HIV. Najważniejszym z nich jest niepodejmowanie ryzykownych zachowań, głównie w sferze seksualnej. Do metod zmniejszających ryzyko zakażenia zalicza się:
- stosowanie prezerwatyw,
- unikanie kontaktów seksualnych z nieznanymi partnerami,
- wykonanie odpowiednich badań przed podjęciem współżycia,
- korzystanie z czystych, jednorazowych igieł,
- profilaktykę przedekspozycyjną,
- profilaktykę poekspozycyjną,
- profilaktykę transmisji wertykalnej, by ochronić płód w czasie ciąży i porodu.
Wirus HIV – objawy zakażenia
Pierwsze objawy zakażenia wirusem HIV pojawiają się dopiero po 2-6 tygodniach od zarażenia. Mają charakter nieswoisty, dlatego ciężko przypisać je do konkretnego schorzenia. Najczęściej chorzy uskarżają się na dolegliwości, które zwykle towarzyszą grypie i ustępują po ok. 14 dniach. Przebieg zakażenia HIV jest znacznie poważniejszy w kolejnych fazach rozwoju choroby.
Ostra choroba retrowirusowa
Pierwsze objawy HIV, jakie pojawiają się w początkowych tygodniach, przypominają dolegliwości towarzyszące grypie lub przeziębieniu. Należą do nich:
- bóle głowy i gorączka,
- bóle mięśni i stawów,
- wysypka na twarzy, kończynach i tułowiu,
- powiększenie węzłów chłonnych,
- powiększenie wątroby i śledziony,
- stan zapalny gardła.
Ten rodzaj symptomów utrudnia wczesne rozpoznanie choroby, zwłaszcza że u niektórych osób pojawia się jedynie stan podgorączkowy. Zazwyczaj dolegliwości mijają samoistnie po kilku-kilkunastu dniach.
Stadium bezobjawowe
Po ustąpieniu początkowych objawów następuje bezobjawowe stadium choroby. U osób, które nie podejmą odpowiedniego leczenia, taki stan może się utrzymywać od 1,5 roku do nawet kilkunastu lat.
Przetrwała uogólniona limfadenopatia
Przetrwała uogólniona limfadenopatia (PUL) charakteryzuje się powiększeniem węzłów chłonnych, które trwa przez dłuższy czas (ponad 3 miesiące) i dotyczy głównie okolic pachowych oraz szyjnych. Na tym etapie u pacjenta mogą częściej rozwijać się infekcje pokarmowe, oddechowe lub skórne.
Stadium objawowe
Postęp choroby prowadzi do znacznego pogorszenia odporności organizmu. W tym stadium dochodzi do częstych zakażeń patogenami oportunistycznymi, zwykle są to:
- ponownie rozwijający się półpasiec,
- wirus EBV (objawia się białymi wykwitami po bokach języka i we wnętrzu policzków),
- nawracające kandydozy błon śluzowych,
- zakażenie wirusem HPV (przedinwazyjny rak szyjki macicy),
- przewlekłe biegunki,
- przewlekła gorączka,
- listerioza,
- neuropatia obwodowa.
Pełnoobjawowy AIDS (zespół nabytego niedoboru odporności)
Nieleczone zakażenie HIV prowadzi do rozwoju AIDS, czyli zespołu nabytego niedoboru odporności. Pełnoobjawowy AIDS to ostatnia faza spustoszenia, jakie wirus HIV sieje w organizmie.
Na tym etapie u chorego pojawiają się tzw. choroby wskaźnikowe, czyli schorzenia, które bardzo rzadko występują u osób niezakażonych. Najczęściej są to: nawracające, bakteryjne zapalenie płuc, gruźlica, nawracające zakażenia pałeczkami Salmonelli, grzybica dróg oddechowych oraz nowotwory – mięsak Kaposiego, chłoniak Burkitta, czy inwazyjny rak szyjki macicy.
Wirus HIV – możliwości leczenia
Każdy pacjent, który jest zarażony wirusem HIV, wymaga leczenia farmakologicznego, tzw. kombinowanej terapii antyretrowirusowej. Jej celem jest hamowanie namnażania wirusa w organizmie chorego. Stosowanie leczenia tego typu przyczyniło się do ogromnego spadku śmiertelności pacjentów zakażonych wirusem i pozwoliło wydłużyć okres pomiędzy pierwszą a ostatnią fazą rozwoju choroby. Dzięki temu chorzy mogą żyć znacznie dłużej i normalnie funkcjonować na co dzień.
Stosowanie leków, wchodzących w skład HAART – wysoce aktywnej terapii antyretrowirusowej jest dożywotnie, ale niestety nie powoduje trwałego wyleczenia pacjenta. Wyłącznie spowalnia replikację wirusa HIV, opóźniając rozwój AIDS. Choć pojawiają się doniesienia o całkowicie wyleczonych osobach, to jednak są to pojedyncze, skomplikowane przypadki, którym towarzyszyły inne schorzenia. Naukowcy twierdzą, że choć niewątpliwie jest to szansa na znalezienie leku dla chorych, to jednak jeszcze długa droga do stworzenia skutecznego preparatu, w pełni neutralizującego wirusa HIV.
Podsumowanie
HIV (Human Immunodeficiency Virus) to wirus, który atakuje ludzki układ odpornościowy. Przenosi się głównie drogą płciową, poprzez kontakt z zarażoną krwią, a także z matki na dziecko podczas ciąży, porodu lub karmienia piersią. Żeby uniknąć zakażenia wirusem HIV, należy zrezygnować z ryzykownego współżycia seksualnego, ograniczyć ilość partnerów oraz regularnie wykonywać badania krwi. Niewskazane jest również korzystanie ze wspólnych igieł oraz innych akcesoriów, które mogą mieć styczność z zakażoną krwią.
Źródła:
- V. Simon, D.D. Ho, Q. Abdool Karim, HIV/AIDS epidemiology, pathogenesis, prevention, and treatment, „Lancet”, 2006, 368 (9534), s. 489-504.
- K. Winek, A. Sikora, T. Mikuła, Postępy w leczeniu zakażenia HIV, „Borgis – Postępy Nauk Medycznych”, 2010, nr 10, s. 800-804.
- E. Zimna-Walendzik, P. Grzybowski, E. Nowacka, F. Szatko, Knowledge of HIV/AIDS Problems Among Łódź high school Students, „Borgis – New Medicine”, 2004, nr 1, s. 20-23.
Autorka
Aleksandra Chojnowska – absolwentka Uniwersytetu Jagiellońskiego, magister filologii polskiej, copywriterka. Od lat zgłębia wiedzę na tematy związane ze zdrowiem oraz urodą i z pasją pisze o tym, jak każdego dnia dbać zarówno o siebie, jak i o bliskich. Prywatnie doświadczona mama.
Powiązane kategorie
Ostatnia aktualizacja [21.11.2024]