Półpasiec – kogo atakuje i jak go wyleczyć?
Półpasiec jest ostrą chorobą zakaźną, wywoływaną przez ten sam wirus, który powoduje ospę wietrzną. Choroba ma nieprzyjemne objawy, którymi są dotkliwy ból oraz obfita pęcherzykowa wysypka, najczęściej występująca na plecach. Leczenie półpaśca nie jest łatwe i wymaga dużo cierpliwości.
Główne przyczyny półpaśca to przede wszystkim przebyte zakażenie wirusem ospy wietrznej, czyli tzw. wirus VZV. Dodatkowe osłabienie odporności organizmu powoduje uaktywnienie wirusa półpaśca, który naturalnie występuje w obrębie tkanki nerwowej osoby po przebytym zakażeniu ospą wietrzną. Dowiedz się, jak wygląda półpasiec, jakie są objawy półpaśca oraz jak go wyleczyć.
Z artykułu dowiesz się:
- Czym jest wirus półpaśca?
- Jakie są objawy półpaśca?
- U kogo pojawia się półpasiec?
- Jak przebiega leczenie półpaśca?
Półpasiec – co to za choroba?
Półpasiec (łac. herpes zoster) to ciężka choroba zakaźna, wywoływana przez ten sam rodzaj drobnoustrojów, które powodują ospę wietrzną. Jest to tzw.varicella zoster virus (VZV). Po przebytym zakażeniu wirusem ospy wietrznej VZV pozostaje w organizmie w uśpionej formie, w obrębie układu nerwowego i ulega ponownej aktywacji w momencie osłabionej odporności. Nie występują wówczas objawy, jakie wywołuje ospa wietrzna, a tzw. półpasiec, przyczyniający się do rozwoju swędzących zmian skórnych.
Pojawiają się one zazwyczaj po jednej stronie ciała, w okolicach talii – wirus najczęściej lokalizuje się w nerwach międzyżebrowych. Właśnie stąd pochodzi nazwa choroby, czyli półpasiec.
Niestety półpasiec jest zaraźliwy, co oznacza, że po kontakcie z osobą zakażoną istnieje prawdopodobieństwo zachorowania na ospę wietrzną (w przypadku osób, które wcześniej nie miały styczności z VZV) lub półpaśca. Jego zakaźność jest jednak mniejsza, niż w przypadku ospy wietrznej. Półpaścem można zarazić się przez bezpośredni kontakt ze skórą chorego, na której wystąpiła wysypka z pęcherzami, wypełnionymi płynem – to w nim znajduje się najwięcej drobnoustrojów. Warto jednak wiedzieć, że przechorowanie ospy wietrznej lub szczepienie ochronne przy sprawnie działającym układzie immunologicznym, zapewnia w dużym stopniu odporność na atak wirusa VZV.
Choroba ta może trwać nawet do 5 tygodni. W początkowych stadiach występuje silne uczucie swędzenia, drętwienia oraz mrowienia skóry, co charakteryzuje reaktywację wirusa. Następnie na powierzchni naskórka pojawia się wysypka w postaci niewielkich pęcherzyków, wypełnionych płynem, które po kilku dniach pokrywają się strupem. Nie wolno przebijać pęcherzy, ani zrywać strupków, ponieważ zaburza to proces gojenia i może przyczynić się do rozwoju infekcji skórnych.
Jak wygląda półpasiec? Pierwsze objawy choroby
Wirus półpaśca objawia się przede wszystkim obecnością drobnych zmian skórnych, które swędzą i powodują podrażnienia. Wysypka po czasie zaczyna się rozrastać, obejmując różne obszary ciała, najczęściej obszar tułowia.
Warto także wiedzieć, jakie są inne rodzaje półpaśca. Wyróżnia się je w zależności od miejsca, w którym rozprzestrzenia się wysypka. Wyróżnia się:
- półpasiec uszny – towarzyszy mu bolesna, tkliwa wysypka na jednym uchu i w jego okolicach. U niektórych pacjentów dochodzi także do niedowładu nerwu twarzowego (tzw. zespół Ramsaya Hunta). Jeśli dojdzie do powikłań, skutki mogą być bardzo poważne – najniebezpieczniejszym jest utrata słuchu po jednej stronie.
- półpasiec oczny – pojawia się wówczas owrzodzenie rogówki,
- półpasiec rozsiany (uogólniony) – w tym przypadku oprócz typowej lokalizacji segmentalnej zmian, pojawiają się również dodatkowe, rozsiane na tułowiu. Taka postać półpaśca może występować u osób z zaburzeniami odporności (wirus HIV), chorobami metabolicznymi (cukrzycą), a także w przypadku chłoniaków oraz przerzutów nowotworowych.
- półpasiec zgorzelinowy – towarzyszy ciężkiemu przebiegowi choroby. Zmiany typowe dla półpaśca ulegają rozpadowi, pozostawiają nieestetycznie wyglądające fragmenty obumarłej skóry oraz owrzodzenia.
- półpasiec krwotoczny – obejmuje przypadki zachorowań o najcięższym przebiegu.
Półpasiec różni się od ospy wietrznej długością trwania choroby, a także dolegliwościami, jakie mu towarzyszą. W przypadku ospy, zmiany skórne pojawiają się na całym ciele, a przy półpaścu wyłącznie po jednej ze stron ciała. Ponadto, wysypka charakterystyczna dla ospy występuje w formie pojedynczych zmian, a dla półpaśca w postaci skupisk pęcherzy z płynem. Warto zatem znać najczęstsze objawy, jakie obserwuje się u chorych na półpaśca. Są to zwykle:
- ból głowy,
- ból gardła,
- złe samopoczucie,
- zakażenie skóry,
- stany podgorączkowe / gorączka,
- uczucie drętwienia i swędzenia skóry,
- ostry ból, przebiegający wzdłuż konkretnego segmentu ciała,
- bolesność i tkliwość wysypki skórnej.
W momencie pojawienia się charakterystycznych objawów, należy niezwłocznie udać się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, w celu interpretacji pojawiającej się wysypki oraz innych, towarzyszących jej objawów. Lekarz powinien zlecić specjalistyczne leczenie przeciwwirusowe, żeby nie doprowadzić do stanu, jakim są powikłania półpaśca, które mogą obejmować:
- zapalenie mózgu,
- zapalenie płuc,
- trwałe blizny,
- porażenie nerwu twarzowego,
- problemy z narządem słuchu,
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
- silny ból i objawy bólowe w różnych częściach ciała,
- problemy ze wzrokiem.
Półpasiec – tylko u dorosłych?
Przebieg choroby może sugerować, że półpasiec dotyczy głównie osób dorosłych. Niestety wirus półpaśca może dotyczyć także dzieci. Są to co prawda rzadkie przypadki, aczkolwiek nie można ich wykluczyć. Sytuacja taka ma miejsce najczęściej po wyleczeniu ospy wietrznej, kiedy wirus pozostaje w stanie uśpienia, a dziecku stale towarzyszy pogorszenie odporności. Takie warunki są przyczyną zachorowania i ponownego wywołania wirusa VZV.
U dorosłych, którzy przebyli ospę wietrzną, półpasiec pojawia się przy:
- niedożywieniu organizmu,
- zakażeniu wirusem HIV,
- ciąży,
- stosowaniu niektórych leków (np. leków immunosupresyjnych),
- stanach wyniszczenia organizmu (np. po chemioterapii, radioterapii).
Półpasiec – jak wygląda leczenie?
W przypadku ospy wietrznej i półpaśca stosuje się odpowiednie leki przeciwwirusowe. Nieleczony półpasiec może wywoływać wiele zaburzeń zdrowotnych, do których nie można doprowadzić. W tym celu należy udać się do lekarza, który przepisze specjalistyczne preparaty do leczenia półpaśca. Są to przeważnie leki z acyklowirem. Preparat ten łagodzi przebieg choroby i ogranicza namnażanie wirusa.
W ramach złagodzenia wysypki i drażniącego swędzenia skóry często przepisuje się także maści z denotywirem i spraye z fenoksyetanolem oraz dichlorowodorkiem oktenidyny. Jeśli chorobie towarzyszą inne objawy, dodatkowe leczenie powinno zostać skonsultowane z lekarzem. Żeby łagodzić dolegliwości bólowe głowy i mięśni oraz wysoką gorączkę, internista może zalecić pacjentowi, aby razie potrzeby sięgał po leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe.
Podsumowanie
Półpasiec to zakaźna choroba o ostrym przebiegu, która wywoływana jest przez drobnoustrój. Towarzyszy on również wirusowi ospy wietrznej. Ryzyko półpaśca rośnie wraz z osłabieniem odporności i przeciążeniem układu nerwowego. W wyniku choroby powstają zmiany skórne i w niektórych przypadkach ból. Przebieg półpaśca obejmuje czas około 3-5 tygodni i przeważnie towarzyszące mu zmiany skórne występują po jednej stronie ciała. Mogą jednak wystąpić inne odmiany półpaśca. Wspólnym czynnikiem półpaśca jest stan obniżonej odporności. Półpasiec może mieć ciężki przebieg oraz niebezpieczne możliwe powikłania, warto zatem udać się do lekarza i wprowadzić specjalistyczne leczenie.
Źródła:
- K.R. Cohen, R.L. Salbu, J. Frank, I. Israel, Presentation and management of herpes zoster (shingles) in the geriatric population, „Pharmacology & Therapeutics” 2013, nr 38(4), s. 217-227.
- A. Patil, M. Goldust, U. Wollina, Herpes zoster: A Review of Clinical Manifestations and Management, “Viruses” 2022, nr 14(2), s. 192-197.
- W. Cielica, A. Sajdak-Wojtaluk, G. Chodorowska i in., Przypadek półpaśca uogólnionego zgorzelinowego i krwotocznego u pacjenta w przebiegu białaczki limfatycznej typu B, "Borgis – Medycyna Rodzinna" 2008, nr 3, s. 77-80.
Autor
Mateusz Jagielski-Szczypik – dyplomowany dietetyk, absolwent Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu na kierunku Żywienie Człowieka i Dietetyka. Również trener personalny piszący o zdrowiu, suplementacji i znaczeniu stylu życia w kontekście prawidłowej profilaktyki zdrowotnej. Edukator i copywriter w zakresie tematów związanych ze zdrowiem.
Zaktualizowano: 3.07.2024. Autor aktualizacji: Aleksandra Chojnowska.
Powiązane kategorie
Ostatnia aktualizacja [03.07.2024]