Parasomnie to fascynujące, choć czasem bardzo niepokojące zjawiska, związane z zaburzeniami snu, które sprawiają, że noc staje się czasem niezwykłych, a jednocześnie trudnych do zrozumienia przeżyć. Od mówienia, czy chodzenia podczas snu, aż po koszmary i porażenie senne – parasomnie uzmysławiają nam jak skomplikowany jest proces snu.
Paraliż senny to zjawisko, które może być przerażające i trudne do zrozumienia. Osoby doświadczające paraliżu sennego często opisują uczucie niemożności poruszenia się, mimo zachowanej świadomości. Sprawdź, jakie są przyczyny i objawy porażenia przysennego oraz jak można sobie skutecznie z nim radzić. Podpowiadamy, do jakiego specjalisty udać się po pomoc, jeśli epizody paraliżu sennego są częste lub wyjątkowo uciążliwe.
Czym jest paraliż senny i jak się objawia?
Paraliż senny, znany również jako porażenie przysenne, to zjawisko występujące zwykle w trakcie przebudzania się lub zasypiania. Charakteryzuje się niemożnością poruszania ciałem, przy jednoczesnym utrzymaniu świadomości. W większości przypadków dochodzi do paraliżu mięśni, choć funkcje oddechowe i ruch gałek ocznych zazwyczaj pozostają zachowane, dlatego porażenie przysenne nie zagraża życiu.
Jak długo trwa epizod paraliżu sennego? Najczęściej kilkanaście sekund, jednak u niektórych zdarzają się nawet kilkuminutowe przypadki porażenia przysennego. Szacuje się, że paraliż senny może dotyczyć nawet 8% populacji.
Mimo wieloletnich badań, prowadzonych niezależnie w różnych ośrodkach naukowych, dokładny mechanizm powstawania paraliżu sennego nadal pozostaje niejasny. Przeważająca część teorii sugeruje, że jest to jedna z postaci parasomnii (zaburzeń związanych z pracą mózgu w trakcie snu). Specjaliści w dziedzinie badania snu ludzkiego uważają, że paraliż senny to efekt zaburzeń w przeplataniu się fazy czuwania oraz fazy REM (wtedy pojawiają się marzenia senne).
Jak wygląda paraliż senny? Osoby cierpiące z powodu porażenia przysennego opisują to jako doświadczenie, wywołujące lęk i niepokój. Mają pełną świadomość, jednak w żaden sposób nie mogą się poruszyć – zmienić pozycji, ani podnieść z łóżka. Taka sytuacja dla większości z nich jest źródłem silnego stresu, dlatego występuje przyspieszone bicie serca. Istnieją jednak sposoby na to, by uniknąć paraliżu sennego. Pomóc w tym może psycholog lub somnolog – lekarz, specjalizujący się w zaburzeniach snu.
Paraliż senny – halucynacje wzrokowe
Przy paraliżu sennym mogą występować także halucynacje wzrokowe. Z tego względu, przez wieki przypadłość ta uznawana była za zjawisko magiczne. Najczęstsze zwidy, towarzyszące porażeniu to:
- incubus – powoduje uczucie silnego ucisku lub bólu w klatce piersiowej. Pojawiają się problemy z oddychaniem, których potencjalnym sprawcą jest tajemnicza postać siedząca na torsie,
- złowrogi intruz – osoba doświadczająca paraliżu sennego "widzi" w pomieszczeniu postać lub odczuwa obecność nieokreślonej siły,
- halucynacje przedsionkowo-motoryczne, wywołujące wrażenie lewitowania, latania, bycia "ponad" własnym ciałem,
Przyczyny paraliżu sennego
Już wiesz, czym jest porażenie przysenne i jakie są jego objawy. Paraliż senny występuje najczęściej w czasie zasypiania lub wybudzania ze snu zarówno u osób cierpiących z powodu chorób psychicznych, somatycznych i neurologicznych, jak i zupełnie zdrowych, choć tu znacznie rzadziej. Statystyki wskazują, że zwykle dotyczy pacjentów:
- z narkolepsją,
- mających zaburzenia lękowe,
- cierpiących z powodu stresu pourazowego,
- chorych psychicznie (depresja, schizofrenia, choroba afektywna dwubiegunowa).
Do czynników, które mogą wywołać paraliż senny zalicza się głównie:
- nieprawidłową higienę snu,
- brak dziennej rutyny,
- pracę na zmiany,
- częste podróżowanie i zmiany stref czasowych,
- przemęczenie,
- zażywanie środków nasennych,
- spożywanie alkoholu,
- palenie papierosów,
- zażywanie substancji psychoaktywnych i odurzających,
- niektóre choroby (zespół bezdechu sennego, zespół niespokojnych nóg, nadciśnienie tętnicze, migreny),
- uwarunkowanie genetyczne.
Paraliż senny – diagnostyka i leczenie
Rzadko kiedy, osoba doświadczająca porażenia sennego ma świadomość, że to, co dzieje się z jej ciałem oznacza paraliż senny. Objawy, typowe dla tego stanu, od razu rozpozna psycholog, a nawet doświadczony lekarz rodzinny. Jednak zanim zacznie szukać sposobów, by leczyć paraliż senny, powinien wykluczyć serię chorób, związanych z zaburzeniami oddychania, czy funkcjonowania układów nerwowego i mięśniowego.
W procesie diagnostycznym należy również sprawdzić, czy pacjent cierpi z powodu schorzenia, któremu towarzyszy paraliż senny. Bywa mylony często z nocnymi atakami padaczki lub bezdechem sennym, dlatego niezbędne są konsultacje z neurologiem i psychologiem. Specjalista pomoże dojść do tego, skąd się bierze paraliż senny u diagnozowanej osoby. To pierwszy krok, by rozpocząć terapię, jeśli jest taka potrzeba.
Warto wiedzieć, że u większości pacjentów nie jest konieczne leczenie paraliżu sennego. Wystarczy dokładnie wytłumaczyć, na czym polega mechanizm występowania określonych dolegliwości. Świadomość tego, co dzieje się z ciałem w czasie porażenia sennego, uspokaja i łagodzi lęk, związany z tym, co nieznane i niezrozumiałe.
W epizodach paraliżu sennego pomocna może być odpowiednia technika oddychania. Wykonanie kilku głębokich wdechów i wydechów to skuteczny sposób na to, by uniknąć ataku paniki i szybciej odzyskać władzę nad mięśniami.
