Napady padaczkowe to sytuacja zagrożenia zdrowia. Osoba, która ich doświadcza, powinna otrzymać natychmiastową pomoc. Każdy może być świadkiem ataku epilepsji. Dlatego warto wiedzieć, jak należy się w takiej sytuacji zachować.
Epilepsja jest chorobą, na którą cierpi 1% ogólnej populacji. W Polsce dotyka ona około 400 tysięcy osób. Wśród nich są ludzie w każdym wieku. Warto zdawać sobie sprawę, że u wielu osób zdarza się pojedynczy napad padaczkowy. W takiej sytuacji objawy pojawiają się wyłącznie jeden raz w ciągu całego życia. Są one wyzwolone przez czynniki zewnętrzne (np. wysoką temperaturę). W takich przypadkach nie jest stawiana diagnoza. Nie wdraża się też żadnego leczenia.
Czym jest epilepsja?
Jest to choroba układu nerwowego. Ma ona charakter przewlekły. W jej przebiegu zostaje stwierdzona nieprawidłowa czynność mózgu. W komórkach nerwowych dochodzi do nadmiernych wyładowań bioelektrycznych. W efekcie pojawiają się napady padaczkowe. Mogą mieć one różny charakter oraz objawy.
Przyczyny padaczki
Choroba jest efektem wielu różnych zaburzeń, które zachodzą w układzie nerwowym. W większości przypadków nie udaje się stwierdzić, co jest przyczyną padaczki. Wiadomo, że duże znaczenie mają czynniki genetyczne (często są to mutacje w wielu genach jednocześnie). Schorzenie może być też wywołane przez czynniki środowiskowe i inne choroby.
Za możliwą przyczynę padaczki uznaje się także:
- uraz mechaniczny głowy i mózgu,
- infekcje układu nerwowego,
- guz mózgu,
- choroby neurologiczne (np. stwardnienie rozsiane),
- wady wrodzone (również te, które powstają w życiu płodowym na skutek zakażeń).
Napady padaczkowe występują u osób w każdym wieku. Chorobę najczęściej rozpoznaje się już w wieku dziecięcym. Może się jednak zdarzyć, że pierwsze objawy pojawią się później.
Objawy padaczki
Choroba charakteryzuje się występowaniem napadów padaczkowych. Wyróżnia się ich kilka rodzajów. Podstawowy podział obejmuje:
- napady bezdrgawkowe,
- napady drgawkowe.
Pierwsza grupa obejmuje napady nieświadomości. Skutkują one całkowitym brakiem kontaktu z otoczeniem. Osoba chora wygląda, jakby przez chwilę mocno się zamyśliła. Atak trwa około 10 sekund. Po jego ustąpieniu pacjent wraca do swoich poprzednich aktywności i nie zdaje sobie sprawy z tego, co się z nim działo.
Drgawkowy napad padaczki może być ogniskowy lub uogólniony. Pierwszy z nich dotyczy tylko jednej grupy mięśni. W trakcie ataku dochodzi np. do drżenia jednej ręki, wywrócenia gałek ocznych, mrowienia w określonej części ciała. Podczas tego typu napadów padaczkowych pacjent jest świadomy i nie traci przytomności. Wyjątkiem są ataki ogniskowe proste. W ich trakcie dochodzi do utraty świadomości. Objawiają się one nagłym znieruchomieniem lub mimowolnym wykonywaniem jakiejś czynności.
Inaczej jest w przypadku uogólnionego napadu padaczkowego. W jego trakcie mają miejsce utrata przytomności, a także drgawki. Osoba chora sztywnieje, a następnie jej ciało zaczyna się rytmicznie poruszać. Najbardziej charakterystyczne są napady toniczno-kloniczne. Napady uogólnione często przebiegają też ze szczękościskiem, zatrzymaniem oddechu, bezwiednym oddaniem moczu lub krwawieniem spowodowanym przygryzieniem języka.
Przebieg choroby jest indywidualny dla każdej osoby. Napady mogą zdarzać się kilka razy w miesiącu lub kilka razy dziennie. Do ich wystąpienia mogą przyczynić się niektóre czynniki. Co wywołuje atak padaczki? Może to być intensywnie migające światło lub zmęczenie.
W niektórych przypadkach przed napadem padaczki występuje tzw. aura. Osoba chora odczuwa nieprzyjemny zapach, słyszy dźwięki lub ma różne doznania wzrokowe. Warto także pamiętać, że po ataku powrót do normalnego stanu może trwać nawet kilkadziesiąt minut.
Pierwsza pomoc podczas napadów epilepsji
Należy w pierwszej kolejności zadbać o bezpieczeństwo swoje i osoby chorej. Ważne jest odsunięcie rzeczy z najbliższej okolicy oraz delikatne przytrzymanie głowy poszkodowanego (lub podłożenie pod nią np. miękkiego koca). Nie można na siłę powstrzymywać drgawek, ani wkładać czegokolwiek do ust chorego.
Z osobą, u której występują drgawki kończyn górnych i dolnych, należy pozostać do momentu ich ustąpienia. Następnie konieczne jest ułożenie jej w pozycji bocznej bezpiecznej. Trzeba wezwać pogotowie, gdy:
- występuje utrata przytomności,
- powstały urazy głowy,
- napad jest długi (powyżej 5 minut),
- jest to pierwszy napad,
- doszło do zatrzymania oddechu,
- pojawia się kolejny atak.
Karetkę należy wezwać także zawsze wtedy, gdy ataku doznaje przypadkowa osoba na ulicy.
Życie codzienne z padaczką
Przy odpowiednim leczeniu padaczki możliwe jest uzyskanie remisji. To znaczy, że napady nie występują. U chorych stosuje się leczenie farmakologiczne lub chirurgiczne. Pierwsze z nich polega na przyjmowaniu indywidualnie dopasowanych leków przeciwpadaczkowych. Drugie polega na usunięciu ogniska nieprawidłowych wyładowań w mózgu. Inną metodą jest stymulacja nerwu błędnego poprzez wszczepienie stymulatora.
Podsumowanie
Padaczka jest chorobą neurologiczną. Jej głównym objawem jest występowanie napadów padaczkowych, które mogą przebiegać z drgawkami lub bez. Bardzo ważne jest udzielenie pierwszej pomocy osobie, która doświadcza ataku. Schorzenie ma charakter przewlekły, ale odpowiednie leczenie padaczki pozwala skutecznie zahamować napady.
Żródła:
- J. Jędrzejczak, Padaczka stare i nowe wyzwania, “Postępy Nauk Medycznych” 2012, nr 1, s. 45-50.
- K. Rejdak i in., Diagnostyka i leczenie padaczki u osób dorosłych — rekomendacje Polskiego Towarzystwa Neurologicznego, “Polski Przegląd Neurologiczny” 2016, t. 12, nr 1, s. 15-27.
Autorka
Angelika Janowicz – absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na kierunku pielęgniarstwo. Pisze o zdrowiu, ponieważ wie, jak ważna jest edukacja pacjenta. Wielbicielka podróży i kuchni greckiej.
