Co to jest depresja?
Słowa „depresja” w mowie potocznej zwykło się używać jako synonimu stanu smutku i przygnębienia, dlatego tak ważne jest podkreślenie, że wbrew obiegowej opinii jest to choroba psychiczna, od której nie można się uwolnić „biorąc się w garść”. Depresja wymaga leczenia. Każdemu z nas zdarza się odczuwać smutek, mieć gorszy dzień i jest to całkowicie normalne, ale przejściowe. Osoby cierpiące na depresję natomiast nie mogą normalnie funkcjonować. Stan obniżonego na-stroju, bezsilności i beznadziei towarzyszy im ciągle, upośledzając codzienne czynności.
Jakie są objawy depresji?
Choroba ta objawia się głównie obniżeniem nastroju, smutkiem, niską samooceną, małą wiarą w swoje możliwości. Pojawia się poczucie winy, pesymizm, a u części pacjentów także myśli samobójcze. Oznaki depresji to również niezdolność do przeżywania przyjemności, spowolnienie psychoruchowe, a także zaburzenia snu i rytmu dobowego (bezsenność lub nadmierna senność) lub zmniejszenie albo wzmożenie apetytu.
Chory doświadcza stopniowej utraty radości życia czy odczuwania przyjemności z rzeczy i wydarzeń dotychczas uznawanych za radosne, zobojętnienia i odczucia pustki. Zdarza się, że osoby cierpiące na depresję mają drażliwy, trudny do kontrolowania nastrój, niełatwo jest im panować nad własnymi emocjami.
Następuje zmniejszenie życiowej aktywności, pojawiają się problemy z decyzyjnością oraz po-wolna utrata zainteresowań aż do ich całkowitego zaprzestania. Zdarza się, że chory nie wstaje z łóżka, a wykonanie najprostszych czynności dnia codziennego, jak higiena osobista czy ubieranie się, staje się barierą nie do pokonania. Ponadto występuje wzmożona męczliwość i przewlekłe zmęczenie uniemożliwiające normalne funkcjonowanie.
Myślenie depresyjne, kolejny częsty objaw depresji, to pesymistyczna ocena własnej sytuacji w ujęciu czasowym, utrata poczucia własnej wartości, niska samoocena, poczucie bycia bezwartościowym, niepotrzebnym. Czasami pojawiają się także urojenia depresyjne, czyli fałszywe przekonania, w które chory wierzy, pomimo daremnych prób skonfrontowania go z rzeczywistością. Dotyczą one poczucia winy, życia w grzechu, biedy czy braku perspektyw na przyszłość dla siebie i rodziny. Po-jawienie się takich myśli jest wskazaniem do kontaktu z psychiatrą lub konsultacji w poradni zdrowia psychicznego.
Jak walczyć z depresją?
Aż dwie trzecie osób z depresją nie zdaje sobie sprawy, że cierpi na uleczalną chorobę i dlatego nie szuka profesjonalnej pomocy. Ponadto uporczywa ignorancja i błędne postrzeganie choroby przez społeczeństwo, w tym wielu pracowników służby zdrowia, jako osobistą słabość, którą można zwalczyć, „biorąc się w garść”, prowadzi do bolesnej stygmatyzacji oraz do tego, że wiele dotkniętych depresją osób pozostaje niezdiagnozowanych.
W warunkach podstawowej opieki zdrowotnej, gdzie wielu z tych pacjentów najpierw szuka leczenia, zgłaszane dolegliwości często mogą być somatyczne, takie jak zmęczenie, bóle głowy, dolegliwości brzuszne lub problemy ze snem.
Jak rozpoznać depresję?
Według klasyfikacji ICD-10, aby stwierdzić występowanie epizodu depresyjnego, muszą występować przez co najmniej dwa tygodnie przynajmniej dwa z trzech poniższych objawów:
• obniżony nastrój,
• utrata zainteresowań i zdolności do radości,
• zmniejszenie energii prowadzące do wzmożonej męczliwości i zmniejszenia aktywności oraz dwa lub więcej spośród następujących objawów:
• osłabienie koncentracji i uwagi,
• niska samoocena i mała wiara w siebie,
• poczucie winy i małej wartości,
• pesymistyczne, czarne widzenie przyszłości,
• myśli i czyny samobójcze,
• zaburzenia snu,
• zmniejszony apetyt.
Jak radzić sobie z depresją? – leczenie
Dostępnych jest wiele skutecznych metod leczenia zaburzeń depresyjnych, w tym psychoterapia (np. terapia poznawczo-behawioralna, psychoterapia interpersonalna, terapia behawioralna) stosowana samodzielnie lub w połączeniu z lekami przeciwdepresyjnymi. Niepowikłana depresja zazwyczaj reaguje równie dobrze zarówno na psychoterapię, jak i na leki przeciwdepresyjne.
Istnieją dowody przemawiające za stosowaniem każdego z dostępnych leków przeciwdepresyjnych w leczeniu depresji, chociaż trudno przewidzieć, jaka będzie indywidualna reakcja pacjenta na dany środek. Zakładając przestrzeganie schematu leczenia i brak interakcji leków lub stanów chorobowych, do uzyskania odpowiedzi klinicznej zwykle potrzebne jest leczenie przez 2–12 tygodni na poziomie dawki terapeutycznej. Przy wyborze leku należy kierować się przewidywanym bezpieczeństwem i tolerancją, doświadczeniem lekarza oraz osobistą i rodzinną historią wcześniejszych terapii.