Żeń-szeń – na co pomaga? Właściwości, rodzaje i zastosowanie wszechleku
Żeń-szeń właściwy, znany również jako Panax ginseng, to roślina z rodziny araliowatych, ceniona od wieków ze względu na swoje właściwości lecznicze i adaptogenne. Pochodzący z Azji żeń-szeń uchodzi za naturalny środek poprawiający wytrzymałość organizmu, koncentrację, sprawność seksualną oraz ogólny stan zdrowia.
Żeń-szeń właściwy, żeń-szeń koreański, żeń-szeń syberyjski i wiele innych odmian tej wyjątkowej rośliny ma właściwości prozdrowotne. Sprawdź, czym różnią się między sobą, jak wpływają na organizm i w jaki sposób należy je stosować. Podpowiadamy także, w jakich sytuacjach warto wstrzymać się z przyjmowaniem produktów z żeń-szeniem.
Z tego artykułu dowiesz się:
Właściwości żeń-szenia – na co pomaga popularny wszechlek?
Żeń-szeń to azjatycka roślina, niezwykle popularna we wszystkich rodzajach wschodniej medycyny ludowej i naturalnej. Panax ginseng (łac.), czyli wszechlek żeń-szeń lub żeń-szeń właściwy należy do rodziny araliowatych. Dawniej występował dziko na północno-wschodnich terenach Chin, Japonii, wschodnim obszarze Rosji oraz w północnej części Półwyspu Koreańskiego. Obecnie jego odmiany (np. żeń-szeń amerykański) uprawiane są sztucznie w wielu innych zakątkach świata.
W medycynie Dalekiego Wschodu zalety stosowania żeń-szenia znane są od kilku tysięcy lat. Współcześnie już wiadomo, że roślina swoje właściwości zdrowotne zawdzięcza zawartości cennych i unikalnych substancji aktywnych, których wyróżniono ok. 200.
Na uwagę zasługują głównie tzw. ginsenozydy, wspomagające dostarczanie tlenu do tkanek organizmu. To zwiększa energię i poprawia samopoczucie, szczególnie w sytuacjach wzmożonego wysiłku fizycznego lub umysłowego. Substancje zawarte w korzeniu żeń-szenia wspierają też działanie układu immunologicznego, zwiększając odporność organizmu. Poprawiają również jego zdolności regeneracyjne po przebytych chorobach.
Ginsenozydy wykazują także działanie przeciwzakrzepowe (z tego względu stosowanie żeń-szenia nie jest zalecane pacjentom, u których występują zaburzenia krzepnięcia krwi). Zwiększają uwalnianie w organizmie tlenku azotu, co wspomaga rozkurcz naczyń krwionośnych, a tym samym także uzyskanie erekcji i jej utrzymanie. Właśnie dlatego żeń-szeń uchodzi za popularny i skuteczny afrodyzjak.
Ponadto, w korzeniu żeń-szenia znajdują się witaminy (C, E oraz z grupy B), mikroelementy, cukry, fitosterole, olejki eteryczne i wiele innych składników, które również pozytywnie wpływają na układ odpornościowy i cały organizm ludzki.
Rodzaje żeń-szenia i ich zastosowanie
Regularne stosowanie żeń-szenia może przynieść wiele korzyści dla zdrowia i samopoczucia. Sproszkowany korzeń żeń-szenia znajdziesz zarówno w składach suplementów diety z jednym składnikiem aktywnym, jak i w preparatach wieloskładnikowych, zawierających różne adaptogeny i cenne witaminy. Odmianami najczęściej stosowanymi w produkcji suplementów są:
- żeń-szeń chiński (żeń-szeń właściwy, wszechlek) – Panax ginseng (łac.) naturalnie rośnie na górzystych, leśnych terenach wschodniej Azji. Działa wzmacniająco, wspiera pracę serca, pomaga zwalczać uczucie zmęczenia i znużenia oraz korzystnie wpływa na samopoczucie. Żeń-szeń polecany jest także osobom, walczącym ze zbyt wysokim poziomem cukru lub cholesterolu we krwi, ponieważ pomaga regulować ich stężenie. Ze względu na to, że pobudza układ nerwowy, może wspierać proces odchudzania - organizm będzie chętniej podejmował dłuższy lub intensywniejszy wysiłek fizyczny.
- czerwony żeń-szeń koreański – wyróżnia go kolor korzenia — ma intensywną, czerwoną barwę. Jeśli zaś chodzi o właściwości, to są one zbliżone do żeń-szenia właściwego. Podobnie jak gatunek reprezentacyjny, żeń-szeń koreański pobudza, wspiera układ odpornościowy i pomaga redukować stres.
- żeń-szeń syberyjski – choć jest to roślina z rodziny araliowatych, to jednak nie należy do rodzaju Panax. To eleuterokok kolczasty, rosnący obecnie na wschodnich terenach Syberii, w Korei i Chinach. Działa podobnie do żeń-szenia właściwego – zamiast ginsenozydów, zawiera eleuterozydy, pobudzające układ nerwowy, co także przekłada się na poprawę wydolności psychofizycznej.
- żeń-szeń indyjski – to inaczej ashwagandha, czyli witania ospała – roślina z grupy adaptogenów. Wykazuje podobne działanie do żeń-szenia właściwego, ponieważ podnosi siły witalne i obniża poziom stresu.
- żeń-szeń amerykański (pięciolistny) – to odmiana żeń-szenia właściwego, rosnąca w Ameryce oraz Kanadzie. Zawiera ginsenozydy, dlatego w zasadzie nie różni się działaniem od żeń-szenia chińskiego.
Warto wiedzieć, że również marki kosmetyczne cenią żeń-szeń. Właściwości tej wyjątkowej rośliny wykorzystywane są przy produkcji różnego rodzaju kremów, masek, koncentratów, a także preparatów do pielęgnacji włosów. Ze względu na to, że składniki zawarte w żeń-szeniu poprawiają dotlenienie komórek oraz dostarczają im cennych substancji odżywczych, skóra staje się jędrniejsza i odzyskuje witalność.
Zastosowanie w kosmetykach, żeń-szeń znajduje także z uwagi na wysoką zawartość antyoksydantów. To związki chemiczne wspierające komórki w walce ze stresem oksydacyjnym. Neutralizują wolne rodniki, które przyspieszają procesy starzenia i sprzyjają nowotworzeniu. Regularna pielęgnacja wyciągiem z żen-szenia pozwala cerze zachować młody wygląd na dłużej.
Co jeszcze warto wiedzieć o żeń-szeniu?
Mimo iż korzeń żeń-szenia wykazuje cenne dla zdrowia i samopoczucia właściwości, to jednak jego stosowanie ma także przeciwwskazania. Żeń-szeń jako adaptogen, pobudza układ nerwowy, dlatego nie należy stosować suplementów z jego dodatkiem w przypadku przyjmowania preparatów z kofeiną, leków przeciwzakrzepowych, hormonalnych, czy wpływających na ośrodkowy układ nerwowy. Preparatów z żeń-szeniem nie powinni zażywać także pacjenci leczący się z powodu wysokiego ciśnienia, problemów ze snem, czy astmy. Przyjmowanie suplementów, w których znajduje się żeń-szeń, warto zawsze skonsultować z lekarzem.
Wykazano, że stosowanie żeń-szenia ma wysoce negatywny wpływ na płód i może przyczyniać się do rozwoju wad wrodzonych, poronienia lub przedwczesnego porodu. Z tego względu nie zaleca się przyjmowania preparatów z żeń-szeniem w okresie ciąży oraz karmienia piersią.
Warto zwrócić też uwagę na dawkowanie poszczególnych suplementów, ponieważ stosowanie zbyt dużych ilości wyciągu z żeń-szenia może wywołać dolegliwości ze strony układu pokarmowego (nudności, wymioty, biegunkę) oraz nerwowego. W zakresie dawkowania najlepiej przestrzegać zaleceń lekarza lub producenta wybranego preparatu.
Podsumowanie
Żeń-szeń to roślina szeroko stosowana w medycynie naturalnej i uznawana za remedium na wiele dolegliwości. Warto po nią sięgać szczególnie w okresach zmniejszonej odporności, obniżonej sprawności umysłowej i fizycznej oraz poczucia braku energii. Osoby chorujące przewlekle i zażywające na stałe leki, powinny skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem przyjmowania wybranego suplementu z żeń-szeniem. Specjalista wskaże, czy preparaty nie wchodzą w interakcję i pomoże ustalić dawkowanie.
Źródła:
- K. Karłowicz-Bodalska, Żeń-szeń – wszechlek Dalekiego Wschodu, "Borgis - Postępy Fitoterapii" 2004, nr 4, s. 183-188.
- K. Mikzińska, I. Matławska, Znaczenie ziół w zaburzeniach seksualnych, "Borgis - Postępy Fitoterapii" 2007, nr 1, s. 13-19.
- T.Wolski, T. Baj, A. Ludwiczuk i in., Surowce roślinne o działaniu adaptogennym oraz ocena zawartości adaptogenów w ekstraktach i preparatach otrzymanych z rodzaju Panax, "Borgis - Postępy Fitoterapii" 2009, nr 2, s. 77-97.
Autorka
Aleksandra Chojnowska – absolwentka Uniwersytetu Jagiellońskiego, magister filologii polskiej, copywriterka. Od lat zgłębia wiedzę na tematy związane ze zdrowiem oraz urodą i z pasją pisze o tym, jak każdego dnia dbać zarówno o siebie, jak i o bliskich. Prywatnie doświadczona mama.