Ashwagandha – właściwości, działanie, przeciwwskazania do stosowania
Ashwagandha to roślina wykorzystywana od wieków w tradycyjnej medycynie ajurwedyjskiej. Wykazuje ona działanie adaptogenne i ma pozytywny wpływ na funkcjonowanie organizmu. Wiele osób stosuje się ją w celu zredukowania stresu, złagodzenia stanów lękowych, poprawy jakości snu, zwiększenia odporności, a także podczas odchudzania, czy występowania problemów z niepłodnością.
Ashwagandha znana jest także pod takimi nazwami jak witania ospała, śpioszyn lekarski czy żeń-szeń indyjski. I chociaż znana jest od dawna ze względu na swoje prozdrowotne działanie, to w ostatnim czasie preparaty zawierające witanię ospałą cieszą się coraz większą popularnością. W suplementach diety zazwyczaj wykorzystuje się sproszkowany korzeń ashwagandhy lub standaryzowany ekstrakt (także pochodzący z korzenia), chociaż cenne właściwości wykazują również owoce i liście rośliny. Sprawdź, co warto wiedzieć, zanim rozpoczniesz regularne stosowanie żeń-szenia indyjskiego.
Z artykułu dowiesz się:
Czym jest ashwagandha?
Witania ospała (Withania somnifera L.) to roślina kserofityczna, która należy do tej samej rodziny, co warzywa takie jak pomidor, papryka, bakłażan czy ziemniak (warzywa psiankowate). Nazywa się ją także żeń-szeniem indyjskim oraz ashwagandhą (słowo to pochodzi z sanskrytu od dwóch wyrazów: „ashwa” (koń) oraz „gandha” (zapach), co ma oznaczać roślinę o mocnej, intensywnej woni).
Ashwagandha naturalnie występuje głównie w południowo-wschodniej Azji, ale można ją spotkać także w krajach śródziemnomorskich, w niektórych rejonach Afryki, w wysoko położonych regionach Himalajów, na Wyspach Kanaryjskich, Przylądku Dobrej Nadziei oraz Australii. Ashwagandhę przeznaczoną do celów leczniczych hoduje się na polach uprawnych i terenach otwartych.
Witania ospała jest krzewem o pojedynczych liściach z eliptyczno-jajowatymi blaszkami. Ma żółte kwiaty, a jej owoce są pomarańczowo-czerwone lub czerwone i mają średnice 5-8 mm. Korzeń ashwagandhy jest długi i bulwiasty i ma kolor szaro-zielony. Cechą charakterystyczną rośliny są srebrnoszare, krótkie włoski pokrywające całą jej powierzchnie.
Do stosowania ashwagandhy od wieków zachęca ajurweda – jeden z najstarszych systemów leczenia naturalnego na świecie. Wywodzi się z Indii i stawia na holistyczne podejście, czyli leczenie ciała w harmonii z duchem.
Ashwagandha – właściwości
Ashwagandha jest adaptogenem – rośliną, która działa w sposób normalizujący na organizm, pozwala mu odzyskać równowagę i ułatwia jego dostosowanie się do trudnych i zmieniających się warunków zewnętrznych. Nie od dziś wiadomo, ze adaptogeny mogą być bardzo pomocne w dobie szybkiego rozwoju cywilizacji i wspomóc organizm w przystosowywaniu się do błyskawicznie postępujących zmian. Właściwości ashwagandhy cenione w medycynie wschodniej, roślina zawdzięcza substancjom, zawartym w jej wnętrzu. W korzeniach, owocach i liściach żeń-szenia indyjskiego znajdują się:
- witanolidy,
- witaferyny,
- alkaloidy,
- flawanoidy,
- saponiny.
Są to substancje chemiczne, którym przypisuje się pozytywne właściwości prozdrowotne. Niektóre badania wykazały, że żeń szeń indyjski ma działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne, z kolei zawarta w nim witaferyna może być uzupełnieniem terapii przeciwnowotworowej. W badaniach na modelach zwierzęcych oraz wyhodowanych liniach komórkowych zaobserwowano także, że składniki zawarte w żeń-szeniu indyjskim mają działanie antyoksydacyjne.
Obecnie jednak nadal nie można mówić o udokumentowanych właściwościach prozdrowotnych rośliny – cały czas trwają badania, mające potwierdzić jej wszechstronne działanie na organizm, przypisywane przez przekazy oraz tradycję ajurwedy.
Ashwagandha – działanie
W medycynie ajurwedyjskiej ashwagandha jest wykorzystywana jako środek redukujący stres, poprawiający siły witalne oraz sprawność umysłu, wzmacniający odporność organizmu i polepszający samopoczucie.
Badania kliniczne mające na celu potwierdzenie szerokiego spektrum działania witanii ospałej wciąż trwają, a niektóre z nich wzbudzają sporo kontrowersji – zarzuca się im niską jakość i małą wiarygodność. Do tej pory udowodniono, że ashwagandha skutecznie łagodzi stres. Dlatego jest szczególnie polecana osobom borykającym się z chronicznym napięciem oraz związanymi z nim dolegliwościami. Według wielu osób może więc stanowić doskonały element profilaktyki chorób cywilizacyjnych, związanych z nadmiernym stresem i przemęczeniem.
W różnego rodzaju publikacjach znaleźć można także doniesienia o tym, że ashwagandha:
- wzmacnia układ odpornościowy,
- wspiera pracę układu nerwowego,
- normalizuje wydzielanie hormonów tarczycy w przypadku niedoczynności tego narządu,
- redukuje uczucie zmęczenia oraz znużenia i dodaje energii,
- poprawia koncentrację,
- zmniejsza poziom cukru we krwi u osób chorujących na cukrzycę typu II,
- łagodzi stany zapalne,
- wpływa pozytywnie na pracę mózgu,
- poprawia jakość snu,
- wzmacnia kondycję fizyczną i przyczynia się do poprawy wyników sportowych,
- wspomaga proces odchudzania.
Indyjski żeń-szeń według niektórych badań wykazuje także korzystny wpływ na płodność męską, ponieważ przyczynia się do poprawy jakości nasienia i zwiększa ruchliwość plemników. Ponadto może zwiększyć poziom libido, zarówno u kobiet, jak i mężczyzn. Znaleźć można również informacje, że może pomóc w spowalnianiu rozwoju niektórych schorzeń neurodegeneracyjnych, np. choroby Alzheimera, jednak do tej pory nie potwierdziły tego żadne badania.
Żeń-szeń indyjski – zastosowanie
Ashwagandha jest dostępna w aptekach jako suplement diety, najczęściej w postaci proszku, kapsułek lub tabletek, zawierających wyciąg z żeń-szenia indyjskiego. Producenci suplementów oferują zarówno preparaty jednoskładnikowe (znajduje się w nich tylko ekstrakt z ashwagandhy lub sproszkowane zioło), jak i wieloskładnikowe (z różnymi odmianami żeń-szenia lub innymi ziołami).
Sproszkowany żeń-szeń indyjski można dodawać do jogurtów, napojów i sałatek, co jednocześnie pozwoli wzbogacić ich smak i aromat. Suszony korzeń nadaje się do zaparzania naparu lub przygotowywania odwaru o charakterystycznym smaku – taki napój najlepiej spożywać przed snem, ze względu na wyciszający i odprężający wpływ ashwagandhy na organizm.
Co ciekawe, do właściwości ashwagandhy zalicza się także działanie nawilżające, dlatego ekstrakty z tej rośliny wykorzystywane są również w przemyśle kosmetycznym. Z wyciągiem z żeń-szenia indyjskiego produkuje się regenerujące mleczka i balsamy do ciała, pielęgnujące mydła, koncentraty i sera do twarzy oraz wiele innych. Dzięki temu miłośnicy medycyny wschodniej oraz naturalnego dbania o skórę mogą stosować ashwagandhę zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie.
Ashwagandha – przeciwwskazania
Suplementy diety ze sproszkowanego korzenia ashwagandhy mogą być szczególnie interesujące dla osób ceniących naturalne metody leczenia. Warto jednak pamiętać, że jej działanie (tak jak działanie każdego innego zioła czy suplementu diety) może mieć skutki uboczne, takie jak nudności, wymioty oraz inne dolegliwości żołądkowo-jelitowe. Ponadto, ashwagandha może wchodzić w interakcje z różnego rodzaju lekami, dlatego z przyjmowania indyjskiego żeń szenia powinny zrezygnować:
- osoby stosujące leki uspokajające i nasenne,
- osoby leczące się farmakologicznie na padaczkę,
- kobiety w ciąży i karmiące piersią,
- pacjenci, u których lekarz zdiagnozował nadczynność tarczycy.
Stosowanie ashwagandhy jest także niedozwolone w przypadku dzieci. Szczególną ostrożność podczas suplementacji powinny zachować osoby przyjmujące inne leki oraz pacjenci, u których ryzyko wystąpienia nadczynności tarczycy jest wysokie lub są w trakcie leczenia jakichkolwiek innych zaburzeń pracy tego narządu. Warto pamiętać, że wszelkie wątpliwości związane z zażywaniem wyciągu z żeń-szenia indyjskiego należy skonsultować z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej, prowadzącym leczenie specjalistyczne lub farmaceutą.
Podsumowanie
Ashwagandha należy do grupy adaptogenów, czyli roślin o pozytywnym działaniu na organizm człowieka. Spożywanie ashwagandhy jest praktykowane od wieków w medycynie ajurwerdyjskiej, jednak ostatnio stała się znana na szerszą skalę. Przez wiele osób ashwagandha uznawana jest za suplement diety o bardzo szerokim działaniu, wpływający nie tylko na wzmocnienie organizmu, ale także wspomagający leczenie wielu chorób. Jednak badania kliniczne mające na celu potwierdzenie tych doniesień wciąż trwają. Do tej pory jednoznacznie udało się stwierdzić, że jej stosowanie pomaga zredukować poziom stresu.
Źródła:
- Połumackanycz M. i in., Ashwagandha (Withaniasomnifera L.) – roślina o udokumentowanych właściwościach prozdrowotnych, „Farmacja Polska” t. 76, nr 8/ 2020, s. 442-447.
- Wnęk D., Ashwagandha – działanie, dawkowanie i skutku uboczne, portal – medycyna praktyczna, https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/276890,ashwagandha-dzialanie-dawkowanie-i-skutki-uboczne (dostęp 24.02.2022).
- Redakcja, Ashwagandha (witania ospała, Withania somnifera L.), Portal opieka.farm (https://opieka.farm/bazy/suplementy/ashwagandha/) (dostęp: 24.02.2022)
Powiązane kategorie
Ostatnia aktualizacja [16.09.2024]