Dyslipidemia to stan odnoszący się do niezdrowego poziomu jednego lub więcej rodzajów lipidów (tłuszczów) we krwi. Mówiąc językiem bardziej medycznym, stan ten określa się mianem zaburzeń gospodarki lipidowej organizmu. Dyslipidemie dzielą się na podtypy pierwotne i wtórne. Pierwotna dyslipidemia jest zwykle spowodowana przyczynami genetycznymi, natomiast wtórna dyslipidemia wynika z innych przyczyn, np. cukrzycy. Nieprawidłowości gospodarki lipidów i lipoprotein są powszechne w populacji ogólnej i uważane za modyfikowalne czynniki ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.
Wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje lipidów:
- lipoproteiny o dużej gęstości (HDL)
- lipoproteiny o małej gęstości (LDL)
- trójglicerydy.
Jeśli pacjent cierpi na dyslipidemię, zwykle oznacza to, że poziomy cholesterolu LDL lub trójglicerydów są zbyt wysokie. Może to również oznaczać, że poziom HDL jest zbyt niski.
Cholesterol LDL jest uważany za „zły” rodzaj cholesterolu. Dzieje się tak, ponieważ może gromadzić się i tworzyć grudki lub płytki w ścianach tętnic. Zbyt duża ich ilość w tętnicach serca może spowodować miażdżycę, a w konsekwencji zawał serca.
HDL jest „dobrym” cholesterolem, ponieważ pomaga usuwać LDL z krwi.
Trójglicerydy pochodzą ze spożywanych kalorii, ale nie spalają się od razu, są przechowywane w komórkach tłuszczowych i uwalniane jako energia, kiedy ich potrzebujesz. Jeśli jednak pacjent przyswaja więcej kalorii niż spala, może to spowodować nagromadzenie trójglicerydów.
Wysoki poziom cholesterolu LDL i trójglicerydów zwiększa ryzyko zawału serca i udaru mózgu. Niski poziom cholesterolu HDL wiąże się z wyższym ryzykiem chorób serca.
Objawy dyslipidemii
Podobnie jak podwyższone ciśnienie krwi, dyslipdemia nie prezentuje żadnych oczywistych objawów, natomiast często jest wykrywana w ramach rutynowych badań laboratoryjnych krwi.
Jednak należy pamiętać, że dyslipidemia może prowadzić do rozwoju chorób układu krążenia, a te z kolei prezentować konkretne objawy. Wysoki poziom cholesterolu LDL jest związany z miażdżycą tętnic wieńcowych, która polega na zablokowaniu tętnic serca, oraz z miażdżycą tętnic obwodowych, czyli zatykaniem tętnic w kończynach. Ta pierwsza może prowadzić do bólu w klatce piersiowej i ostatecznie do zawału serca. Głównym objawem tej drugiej natomiast jest ból nóg podczas chodzenia.
Przyczyny dyslipidemii
Następujące czynniki mogą prowadzić do dyslipidemii:
- palenie papierosów
- otyłość i siedzący tryb życia
- dieta składająca się z żywności bogatej w tłuszcze nasycone i tłuszcze trans.
Nadmierne spożycie alkoholu może również przyczynić się do wyższego poziomu trójglicerydów. Ryzyko pierwotnej dyslipidemii jest większe, jeśli jedno lub oboje rodzice pacjenta mieli dyslipidemię. Ponadto niski poziom cholesterolu HDL jest powiązany z wysokim poziomem LDL, chociaż te dwie liczby nie zawsze idą w parze.
Zaawansowany wiek jest również czynnikiem ryzyka wysokiego poziomu cholesterolu. Kobiety mają zwykle niższy poziom LDL niż mężczyźni zazwyczaj do okresu menopauzy – potem poziom cholesterolu LDL u kobiet zaczyna rosnąć.
Inne schorzenia, które mogą zwiększać ryzyko dyslipidemii, obejmują:
- cukrzycę typu 2
- niedoczynność tarczycy
- przewlekłą chorobę nerek.
Diagnostyka dyslipidemii
Proste badanie laboratoryjne krwi, tzw. lipidogram, zlecone przez lekarza sprawdza cholesterol LDL, HDL i trójglicerydy, ujawni, czy ich poziomy są wysokie, niskie lub w zdrowym zakresie. Te liczby mogą się zmieniać z roku na rok, więc coroczne badanie krwi jest dobrym pomysłem. Jeśli pacjent przyjmuje leki na dyslipidemię, lekarz może zalecić częstsze badania krwi.
Leczenie dyslipidemii
Najczęściej stosowanym lekiem w leczeniu dyslipidemii jest statyna. Statyny pomagają obniżyć poziom LDL poprzez ingerencję w produkcję cholesterolu w wątrobie.
Poza statynami stosuje się także inne leki. Mogą być przyjmowane dodatkowo do statyny lub zamiast statyny. Leki te to między innymi:
- ezetymib
- fibraty, takie jak fenofibrat
- inhibitory PCSK9.
