Ciąża to wyjątkowy czas w życiu każdej kobiety. Ciężarne w okresie oczekiwania na narodziny dziecka powinny szczególnie troszczyć się o zdrowie swoje i rozwijającego się płodu. Z tego względu, lekarze zalecają zażywanie kwasu foliowego, czy DHA, a w przypadku anemii ciążowej również żelaza. Warto jednak wiedzieć, że nie wszystkie leki można przyjmować w czasie ciąży, ponieważ ich stosowanie może zaszkodzić zdrowiu matki lub dziecka.
W czasie ciąży można stosować niektóre preparaty, jednak wyłącznie pod ścisłą kontrolą lekarza. Uważać należy przede wszystkim w pierwszym trymestrze ciąży, kiedy jest największe ryzyko działań niepożądanych, w tym także poronienia. Sprawdź, czy stosowanie leków przeciwbólowych, suplementów i innych produktów leczniczych może mieć wpływ na przebieg ciąży. Podpowiadamy, jak zapewnić sobie maksymalne bezpieczeństwo stosowania leków OTC, przepisanych przez lekarza.
Klasyfikacja leków w ciąży – aktualne wytyczne i zalecenia
Dbałość o odpowiednią klasyfikację leków w ciąży ma kluczowe znaczenie dla zdrowego rozwoju płodu, dlatego regularne aktualizowanie wytycznych stanowi istotny element opieki medycznej nad przyszłą matką. Aktualne zalecenia dotyczące stosowania leków w trakcie ciąży uwzględniają nie tylko ich skuteczność terapeutyczną, ale także potencjalne ryzyko dla zdrowia dziecka, rozwijającego się w łonie matki.
Warto jednak zacząć od tego, że określenie, jakie leki przeciwbólowe, antybiotyki, czy zioła są bezpieczne w ciąży, nie jest prostym zadaniem. Mają na to wpływ głównie dwa czynniki – jednym z nich są zmiany, zachodzące w organizmie kobiety w okresie ciąży. To utrudnia ocenę wchłaniania, działania i metabolizmu substancji, zawartych w produktach leczniczych. Do tego dochodzą również dolegliwości, które mogą pojawić się w ciąży, np. nadciśnienie, cukrzyca ciężarnych, czy anemia, dlatego ciężko przewidzieć, jak lek wpłynie na organizm przyszłej mamy. Przez to, wiele preparatów, uznawanych za skuteczne w leczeniu dorosłych, nie może być stosowanych w okresie oczekiwania na narodziny dziecka.
Ponadto, prowadzenie badań klinicznych na kobietach w ciąży uznawane jest za nieetyczne, ponieważ nigdy nie wiadomo, jak dany lek zadziała na matkę oraz płód. Skąd zatem wiemy, które preparaty uznaje się za leki bezpieczne w ciąży? Wykaz stworzony jest głównie w oparciu o badania in vitro prowadzone w hodowlach komórkowych, a także badania in vivo na zwierzętach.
Obecne zalecenia wskazują jednak jasno, że zastosowanie danego leku u kobiet ciężarnych jest w pełni uzasadnione, jeśli korzyści z jego stosowania przewyższają potencjalne ryzyko.
Leki bezpieczne w ciąży – klasyfikacja FDA, EMA, ADEC
Zanim zajrzysz do wytycznych i sprawdzisz w charakterystyce produktu leczniczego, czy dany preparat można przyjmować w okresie ciąży, koniecznie skonsultuj się z ginekologiem prowadzącym ciążę. Tylko lekarz może ocenić, czy korzyści ze stosowania danego leku przewyższają ryzyko, a także potwierdzić, że zawarta w nim substancja aktywna nie wejdzie w interakcje z innymi przyjmowanymi lekami. To, czy lek jest bezpieczny w czasie ciąży można sprawdzić w klasyfikacji stworzonej przez FDA, EMA lub ADEC.
Klasyfikacja FDA została opracowana przez Amerykańską Agencję Żywności i Leków. Obecnie podzielona jest na 3 części:
Z kolei klasyfikacja EMA to efekt pracy Europejskiej Agencji Leków. Składa się z 9 kategorii, które określają, jakie leki są najmniej bezpieczne (kat. 1) do w pełni bezpiecznych dla ciężarnych (kat. 9). Tymi wytycznymi posługuje się WHO (Światowa Organizacja Zdrowia).
Australian Drug Evaluation Committee (ADEC) dzieli leki na 7 kategorii, jednak nie są one posortowane numerycznie od najmniej bezpiecznych do najbezpieczniejszych. Z tego względu wykaz ten może być mało czytelny dla większości osób niezwiązanych z medycyną.
Bezpieczne preparaty na różne dolegliwości w czasie ciąży
Wszyscy lekarze są zgodni, że w okresie ciąży należy stosować leki jedynie w określonych przypadkach i ograniczyć ich ilość do niezbędnego minimum. Przyszłe mamy nie powinny na własną rękę zażywać żadnych preparatów, nawet tych uznawanych za bezpieczne. Farmakoterapię czy suplementację warto zaczynać wyłącznie po konsultacji z ginekologiem prowadzącym ciążę.
Jeśli chodzi o leki przeciwbólowe w ciąży, to za najbezpieczniejszy i najlepiej poznany produkt uznaje się paracetamol. Można stosować go w przypadku dolegliwości bólowych o słabym lub średnim nasileniu - każdy silny ból w czasie ciąży jest przesłanką do natychmiastowej wizyty w szpitalu. Paracetamol przenika przez barierę łożyskową, dlatego nie należy przekraczać dawek określonych przez lekarza. Lek ten działa także przeciwgorączkowo, więc można stosować go również w czasie przeziębienia.
W walce z katarem w okresie ciąży pomocny będzie izotoniczny lub hipertoniczny roztwór wody morskiej. Również irygacja zatok może przynieść ulgę i ułatwić oddychanie przyszłym mamom. Z kolei na ból gardła poleca się produkty do stosowanie miejscowego – tabletki do ssania i aerozole z porostem islandzkim, miodem, czy propolisem. Przy dobieraniu leków, należy uwzględnić także alergie ciężarnej.
Zioła, jakie przyszłe mamy mogą bezpiecznie spożywać przy innych dolegliwościach, to m.in.: rumianek, mięta pieprzowa, imbir, melisa lekarska, mniszek lekarski, pokrzywa.
