Niedokrwistość nazywana jest także anemią – to częsty problem, który może dotyczyć zarówno dzieci, jak i osób dorosłych. To choroba krwi, w przebiegu której występuje zbyt niskie stężenie hemoglobiny.
Przyczyna anemii
Poziom hemoglobiny (stężenie) w organizmie człowieka zależy od wieku oraz płci. Za prawidłowe stężenie hemoglobiny przyjmuje się 14 – 18 g/dL u mężczyzn oraz 12 – 16 g/dL u kobiet. Oprócz zbyt niskiego poziomu hemoglobiny może pojawić się także zmniejszenie ilości czerwonych krwinek (erytrocytów). Wartości te są jednak zupełne inne u dzieci. Oznaczenie poziomu hemoglobiny wykonywane jest podczas rutynowej analizy laboratoryjnej morfologii krwi. Przed wykonaniem badania należy pamiętać o tym, aby pozostawać na czczo przez 8 godzin przed badaniem.
Hemoglobina jest białkiem, które zawarte jest w krwinkach czerwonych – jego zadaniem jest transport i zaopatrzenie w tlen wszystkich tkanek organizmu. Oprócz tlenu hemoglobina transportuje także dwutlenek węgla (jedynie 15% całego CO2 zawartego w krwi człowieka).
Przyczyny anemii mają także swoje odzwierciedlenie w ich klasyfikacji – można wyróżnić różne podziały – jeden z nich opiera się na oznaczeniu rozmiaru erytrocytów – wyróżniamy zatem anemię normocytową, mikrocytową oraz makrocytową.
To jednak niejedyna klasyfikacja – kolejna zakłada podział opierający się na niedokrwistościach spowodowanych zaburzeniami produkcji erytrocytów, niedokrwistościach związanych ze skróceniem czasu przeżycia krwinki czerwonej, czy też anemia będąca wynikiem utarty krwi – na przykład na skutek krwotoku lub urazu. Do ostatniej wymienionej przyczyny należy dodać utratę krwi związaną z comiesięcznymi krwawieniami menstruacyjnymi u kobiet.
Anemia - objawy
Warto wspomnieć, że bardzo często anemia to nie jedynie wynik badania laboratoryjnego, ale także konkretne objawy, obok których nie można przejść obojętnie. Dla wdrożenia odpowiedniego leczenia konieczne jest poznanie przyczyny anemii.
Anemia może zostać wykryta przypadkowo lub na skutek wykonania badań, które zostały zlecone z powodu konkretnych objawów. Zaliczamy do nich między innymi uczucie zmęczenia, męczliwość w trakcie wysiłku fizycznego (lub nawet w trakcie zwykłej, codziennej aktywności fizycznej), ból głowy, bladość skóry i śluzówek, czy kołatanie serca i uczucie duszności. Symptomy są zatem niejednokrotnie widoczne „gołym okiem” przez lekarza wykonującego badanie fizykalne. Warto także wspomnieć, że narastanie objawów zależy także od tempa w jakim rozwija się anemia. Powolny spadek ilości hemoglobiny (i/lub) czerwonych krwinek pozwala na wytworzenie mechanizmów adaptacyjnych, dzięki czemu objawy anemii mogą być mniej dokuczliwe. Stopień odczuwania objawów zależy także od chorób towarzyszących – na przykład układu sercowo – naczyniowego. W przypadku schorzeń tego typu, objawy często początkowo pojawiają się w czasie wysiłku, a w miarę narastania anemii występują także w spoczynku. Objawy mogą obejmować także zaburzenia koncentracji, nadmierną senność, a nawet omdlenia. Skutki anemii (na przykład upadki lub utrata przytomności podczas prowadzenia pojazdów) mogą być bardzo poważne. Oprócz wspomnianych objawów pacjenci zgłaszają także pojawianie się tak zwanych „mroczków przed oczami”.
Jak leczyć anemię?
Bez wątpienia anemia wymaga leczenia. Dla wprowadzenia optymalnej i skutecznej terapii kluczowe znaczenie ma poznanie przyczyny, która doprowadza do występowania anemii. Niedokrwistość jest często jednym z objawów choroby podstawowej – w takiej sytuacji często wdrożenie terapii schorzenia podstawowego daje wymierne efekty.
Przykładowo w anemii, która jest spowodowana niedoborem żelaza, terapia polega na podawaniu preparatów żelaza, celem uzupełnienia jego zbyt niskiego stężenia. Środki te często podawane są w skojarzeniu z witaminą C, dzięki czemu uzyskiwane jest zwiększenie wchłania żelaza.
W wielu przypadkach na wymierne efekty terapii anemii trzeba poczekać kilka tygodni. Oprócz obserwacji zmniejszenia dolegliwości, konieczne jest wykonywanie badań kontrolnych w celu oznaczenia poziomu hemoglobiny oraz krwinek czerwonych. W szybko narastającej anemii konieczny może się okazać pobyt w szpitalu oraz przetoczenie krwi.
Czy anemia jest groźna?
Wiele osób może zadawać sobie pytanie, czy anemia jest niebezpieczna dla naszego organizmu – szczególnie jeśli nie daje żadnych objawów. Odpowiedź na to pytanie jest twierdząca – anemia jest niebezpieczna dla naszego zdrowia i negatywnie wpływa na stan naszego organizmu.
Pamiętajmy, że anemia może także być jednym z objawów niedoborów pokarmowych, które oprócz niedoboru żelaza mogą być związane z niewystarczającym poziomem witaminy B12 w organizmie człowieka.
Bibliografia:
Monika Chełstowska, Krzysztof Warzocha Klinika Hematologii Instytutu Hematologii i Transfuzjologii w Warszawie „Objawy kliniczne i zmiany laboratoryjne w diagnostyce różnicowej niedokrwistości” Clinical symptoms and laboratory changes in differential diagnosis of anaemi