Zaburzenia lękowe uogólnione (GAD): objawy, diagnoza i postępowanie. Zrób test na zespół lęku uogólnionego!
Zaburzenia lękowe stanowią powszechny problem zdrowia psychicznego — dotykają miliony ludzi na całym świecie. Choć lęk jest naturalną reakcją organizmu na stresujące sytuacje, to w przypadku zaburzeń staje się on przewlekły i znacząco utrudnia codzienne funkcjonowanie. Warto zgłębić ten temat, aby zrozumieć mechanizmy zaburzeń lękowych, ich różnorodność oraz poznać możliwości skutecznego leczenia.
Zespół lęku uogólnionego, inaczej zaburzenie lękowe uogólnione (ang. GAD – Generalized Anxiety Disorder), określa dolegliwości związane z nieustannym poczuciem strachu i niepokoju. Osoba cierpiąca z powodu tego rodzaju zaburzeń odczuwa nieustanny lęk, nawet wtedy, gdy nie ma żadnego powodu do obaw. Sprawdź, czym charakteryzuje się GAD, jakie objawy mogą wskazywać na odczuwanie przewlekłego strachu i jakie metody stosuje się w leczeniu zaburzeń lękowych uogólnionych.
Z tego artykułu dowiesz się:
Gdy lęk i stres utrudniają funkcjonowanie — objawy zaburzenia lękowego (GAD)
Odczuwanie lęku czy zamartwianie się nie zawsze jest objawem zaburzeń psychicznych. Kiedy w życiu pojawiają się trudności czy problemy zdrowotne, większości osób towarzyszy niepokój i strach o siebie lub najbliższych. Jednak w przypadku zaburzenia lękowego uogólnionego uczucia te nie mijają. Osoba z GAD obawia się najgorszego przez większość czasu, co mocno utrudnia jej codzienne funkcjonowanie.
Zespół lęku uogólnionego może wystąpić w każdym wieku, choć najczęściej rozpoczyna się u progu dorosłości. Z powodu GAD cierpią zarówno kobiety, jak i mężczyźni, jednak w przypadku pań zaburzenia lękowe uogólnione występują dwukrotnie częściej. Szacuje się, że problem może dotyczyć nawet 4% całej populacji.
Jakie są przyczyny zespołu lęku uogólnionego? Lekarze i naukowcy wskazują, że nie ma jednego określonego czynnika, który mógłby powodować tego rodzaju zaburzenia lękowe. Na rozwój GAD wpływają uwarunkowania genetyczne, otoczenie, doświadczenia oraz przeżycia. Jeśli osoba ma predyspozycje do wystąpienia zespołu lęku uogólnionego, zaburzenia może aktywować trudna sytuacja, związana z odczuwaniem silnego stresu — śmierć bliskiej osoby, utrata majątku czy bolesne rozstanie.
Niektóre wyniki badań wskazują, że do rozwoju zespołu lęku uogólnionego przyczyniają się także nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu nerwowego. Jednym z dowodów potwierdzających te przypuszczenia ma być pozytywne działanie leków regulujących stężenia neuroprzekaźników. Zauważono, że u niektórych pacjentów stosujących te preparaty objawy lękowe występowały w mniejszym stopniu.
Nie bez znaczenia pozostaje także wpływ zażywanych substancji psychoaktywnych. Osoby nałogowo przyjmujące narkotyki czy leki z grupy benzodiazepin lub nadużywające alkoholu znacznie częściej muszą mierzyć się z lękiem uogólnionym.
Objawy zespołu lęku uogólnionego
Podstawowym symptomem mogącym świadczyć o zaburzeniu jest tzw. lęk wolnopłynący, czyli odczuwany niezależnie od sytuacji, w jakiej pacjent się znajduje. Osoby cierpiące z powodu GAD zamartwiają się zwykle wszystkim — zdrowiem, kwestiami finansowymi czy relacjami z innymi (głównie z partnerem lub partnerką). Poza nadmiernym niepokojem u pacjentów z GAD obserwuje się także:
- wysoką drażliwość,
- problemy z zasypianiem i snem,
- odczuwanie przewlekłego zmęczenia,
- trudności z koncentracją uwagi,
- wzmożone napięcie mięśni.
U niektórych występują również objawy somatyczne, takie jak drżenie rąk, uczucie duszności, kołatania serca, bóle brzucha, zawroty głowy, dolegliwości mięśniowe, nudności czy nadmierna suchość w ustach. Warto wiedzieć, że zespół lęku uogólnionego często towarzyszy innym zaburzeniom psychicznym lub neurologicznym. Do chorób współistniejących zalicza się:
- napady lęku panicznego,
- zespół stresu pourazowego,
- fobię społeczną,
- uzależnienia od środków psychoaktywnych,
- dystymię i depresję.
Samodzielnie GAD występuje zaledwie w 10-25% wszystkich przypadków zaburzeń lękowych uogólnionych.
Kryteria diagnostyczne zespołu lęku uogólnionego — test
Żeby zdiagnozować przypadłość i określić, skąd biorą się zaburzenia nerwicowe i lękowe u danego pacjenta, niezbędna jest wizyta u psychiatry. Specjalista pomoże nie tylko zrozumieć istotę problemu, ale także zaproponuje odpowiednie leczenie zespołu lęku uogólnionego. Niestety wiele osób nie widzi powodu, żeby udać się do lekarza — swoje dolegliwości zrzucają na karb codziennego stresu, przepracowania i ilości realnych niebezpieczeństw, jakie czyhają na człowieka na każdym kroku.
Jeśli często towarzyszy Ci strach i niepokój, odpowiedz na siedem prostych pytań, znajdujących się w kwestionariuszu lęku uogólnionego GAD-7. Odnoszą się one do Twoich odczuć z ostatnich dwóch tygodni:
Jak często czułaś/eś niepokój i poddenerwowanie?
- w ogóle
- przez kilka dni
- przez tydzień
- praktycznie cały czas
Jak często zdarzyło Ci się zamartwiać i nie móc nad tym zapanować?
- w ogóle
- przez kilka dni
- przez tydzień
- praktycznie cały czas
Jak często martwiłaś/eś się różnymi, nawet drobnymi sprawami?
- w ogóle
- przez kilka dni
- przez tydzień
- praktycznie cały czas
Czy pojawiły się trudności z relaksowaniem się?
- w ogóle
- przez kilka dni
- przez tydzień
- praktycznie cały czas
Czy zdarzało Ci się tak niepokoić, że nie mogłaś/eś spokojnie usiedzieć w miejscu?
- w ogóle
- przez kilka dni
- przez tydzień
- praktycznie cały czas
Jak często zdarzało Ci się zdenerwować?
- w ogóle
- przez kilka dni
- przez tydzień
- praktycznie cały czas
Jak często towarzyszyło Ci poczucie, że stanie się coś złego?
- w ogóle
- przez kilka dni
- przez tydzień
- praktycznie cały czas
Pamiętaj, że wynik kwestionariusza nie jest równoznaczny z diagnozą. Może jedynie wskazywać na występowanie GAD i stać się czynnikiem, który skłoni Cię do konsultacji z lekarzem.
Niezależnie jednak od tego, czy pacjent zdaje sobie sprawę ze swoich zaburzeń, konieczna jest wizyta u psychiatry. Zespół lęku uogólnionego najczęściej współistnieje z innymi zaburzeniami, które należy rozpoznać, żeby rozpocząć skuteczny proces leczenia.
Czy lęk uogólniony można wyleczyć? Sposób postępowania
Leczenie zaburzeń lękowych uogólnionych opiera się głównie na psychoterapii najczęściej w nurcie poznawczo-behawioralnym oraz stosowaniu leków antydepresyjnych, które wykazują również działanie przeciwlękowe. Choć wielu pacjentów chciałoby zwalczyć zaburzenia wyłącznie z pomocą farmaceutyków, to jednak najlepsze efekty daje połączenie farmakoterapii z psychoterapią.
Osoba zmagająca się z GAD powinna unikać używek, prowadzić zdrowy styl życia – właściwie się odżywiać i pamiętać o regularnej aktywności fizycznej. Warto uświadomić jej najbliższych o specyfice tego rodzaju zaburzeń. Ich rolą nie jest przekonywanie pacjenta, że nie ma się czym martwić, ale zapewnienie wsparcia i zachęcanie do podjęcia psychoterapii. Dzięki odpowiedniemu leczeniu jest możliwe częściowe lub całkowite zniwelowanie objawów GAD.
Podsumowanie
Zaburzenia lękowe uogólnione to jednostka chorobowa, którą należy rozpoznać i leczyć. Jeśli odczuwasz przewlekły lęk i przez większość czasu towarzyszy Ci niepokój, wykonaj test i zgłoś się z wynikami do lekarza psychiatry. Specjalista zapewni Ci wsparcie i zaproponuje terapię, która pomoże Ci pozbyć się nieustannego poczucia lęku.
Źródła:
- W. A. Kehoe, Generalized Anxiety Disorder, https://www.accp.com/docs/bookstore/acsap/a17b2_sample.pdf (dostęp 25.01.2024 r.).
- J. Stasiuk, A. Burkiewicz, D. Kozłowski i in., Zaburzenie lękowe uogólnione – rozpoznawanie, objawy oraz leczenie farmakologiczne, "Geriatria" 2014, nr 8, s. 264-267.
- A. Nitka-Siemińska, Zaburzenia lękowe – charakterystyka i zasady leczenia, "Forum Medycyny Rodzinnej" 2014, t. 8, nr 1, s. 37–43
Autorka
Aleksandra Chojnowska – absolwentka Uniwersytetu Jagiellońskiego, magister filologii polskiej, copywriterka. Od lat zgłębia wiedzę na tematy związane ze zdrowiem oraz urodą i z pasją pisze o tym, jak każdego dnia dbać zarówno o siebie, jak i o bliskich. Prywatnie doświadczona mama.