Choroby przenoszone drogą płciową rozprzestrzeniają się głównie podczas kontaktów seksualnych, zarówno przez stosunek waginalny, jak i oralny, czy analny. Infekcje te wywoływane są przez różne rodzaje mikroorganizmów i mogą powodować nieprzyjemne objawy, a nawet prowadzić do poważnych komplikacji w obrębie całego organizmu. Do najczęstszych schorzeń wenerycznych należą: chlamydia, kiła, wirus HPV oraz rzeżączka.
Objawy rzeżączki występują u kobiet tylko w 50% przypadków wszystkich zakażeń, natomiast u mężczyzn w ponad 90%. To jedna z najstarszych, towarzyszących ludziom chorób przenoszonych drogą płciową – świadczą o tym starożytne notatki i pisma. Sprawdź, jakie są objawy i powikłania rzeżączki u kobiet oraz mężczyzn, jak wygląda leczenie rzeżączki i w jaki sposób można uniknąć zakażenia.
Rzeżączka – co to jest i jakie są jej przyczyny?
Rzeżączka to jedna z najczęściej diagnozowanych chorób przenoszonych drogą płciową. Wywołują ją bakterie dwoinki rzeżączki (Neisseria gonorrhoea), jednak infekcja może rozwijać się nie tylko w okolicach intymnych. Możliwe jest także zakażenie gardła (rzeżączkowe zapalenie gardła) lub spojówek (rzeżączkowe zapalenie spojówek).
Najczęściej choroba diagnozowana jest u młodych dorosłych (25-34 lata), chociaż nieznacznie mniejszą grupę zakażonych, stanowią nastolatkowie i starsza młodzież (15-24 lata). Większość pacjentów (ok. 76%) stanowią mężczyźni, jednak najprawdopodobniej ze względu na fakt, że u kobiet w prawie połowie przypadków, rzeżączka przebiega bezobjawowo, a nieświadome zakażenia panie nie zgłaszają się do lekarza.
Na zakażenie i rozwój choroby najbardziej narażone są osoby aktywne seksualnie, które często współżyją z przypadkowymi partnerami i podejmują ryzykowne stosunki seksualne. Warto jednak wiedzieć, że nie jest to jedyna droga zakażenia dwoinką rzeżączki – infekcję mogą złapać także noworodki w czasie porodu, jeśli u matki stwierdzono obecność bakterii.
Do rzadszych, jednak równie możliwych sposobów zakażenia rzeżączką zalicza się:
- kontakt z bakteriami w publicznej toalecie (np. siadanie na desce),
- korzystanie z przedmiotów higieny osobistej chorego na rzeżączkę,
- spanie w tej samej pościeli, co osoba zakażona.
Warto wiedzieć, że współczesna wiedza medyczna pozwala na skuteczne wyleczenie rzeżączki, jeśli pacjent w porę zgłosi się do lekarza i zostanie postawiona prawidłowa diagnoza. W innym przypadku może dojść do groźnych powikłań, w tym również niepłodności u kobiet oraz mężczyzn.
Rzeżączka – objawy oraz formy leczenia
Objawy rzeżączki u kobiet są nieco inne, niż u mężczyzn, głównie ze względu na budowę narządów płciowych. U pań, symptomy choroby występują w 50% wszystkich przypadków i zwykle pojawiają się po 7-14 dniach od zarażenia. Najczęściej są to:
- zwiększona ilość wydzieliny pochwowej,
- zmiana konsystencji, zapachu i koloru wydzieliny z pochwy,
- bóle podbrzusza,
- pieczenie w pochwie, odczuwane głównie w czasie współżycia,
- krwawienia międzymiesiączkowe i w trakcie stosunków seksualnych,
- pieczenie i ból w czasie oddawania moczu (rzeżączkowe zapalenie cewki moczowej),
- obrzęk tarczy szyjki macicy.
Z kolei u mężczyzn rzeżączka przebiega bezobjawowo tylko w 10% przypadków, a dolegliwości odczuwalne są znacznie wcześniej, niż u kobiet, bo już po 2-5 dniach od zakażenia. Objawy rzeżączki u mężczyzn to:
- stan zapalny cewki moczowej,
- ropna wydzielina z cewki moczowej,
- ból i pieczenie w czasie oddawania moczu,
- zapalenie żołędzi.
Niezależnie od płci, chorobie towarzyszy czasem także stan podgorączkowy. Ponadto infekcja może obejmować również inne części ciała, poza narządami płciowymi. Wyróżnia się wówczas:
- rzeżączkowe zapalenie odbytu i odbytnicy – często przebiega bezobjawowo, w pozostałych przypadkach pojawia się świąd odbytu, wydzielina ropna oraz trudności z oddawaniem stolca,
- rzeżączkowe zapalenie spojówek – u dorosłych występuje bardzo rzadko. W tej postaci rzeżączka objawia się głównie u noworodków zarażonych w czasie porodu,
- rzeżączkowe zapalenie gardła – w większości przypadków przebiega bez żadnych objawów, jedynie w 10% obserwuje się zaczerwienienie gardła i obrzęk łuków podniebiennych, a także obecność ropnej wydzieliny na migdałach oraz tylnej ścianie gardła,
- rozsiane zakażenie rzeżączkowe – to bardzo rzadka postać choroby. Mówi się o nim, gdy dojdzie do rozsiania bakterii obecnych we krwi po całym organizmie. Występuje wówczas gorączka, bóle mięśni i stawów oraz charakterystyczna wysypka na dłoniach i stopach.
Diagnostyka rzeżączki
Żeby zdiagnozować rzeżączkę, niezbędne jest badanie laboratoryjne – posiew wymazu z cewki moczowej lub z kanału szyjki macicy. Jeżeli objawy występują w innych okolicach – gardle lub odbycie, wymaz należy pobrać z tych dróg. W przypadku wykrycia dwoinki rzeżączki, u pacjenta wykonuje się także dodatkowe badania w kierunku kiły, chlamydii, wirusa HIV i wirusowego zapalenia wątroby typu B. Pozytywne wyniki zakażenia rzeżączką zgłaszane są przez personel medyczny do powiatowej stacji sanitarno-epidemiologicznej.
Badania powinni wykonać także partnerzy seksualni zakażonego pacjenta, z którymi dochodziło do stosunków w ciągu ostatnich 3 miesięcy. Zgodnie z prawem, każdemu, kto wie o swojej chorobie i umyślnie naraża inne osoby poprzez współżycie seksualne (także w trakcie leczenia), grozi kara pozbawienia wolności.
Na czym polega leczenie rzeżączki?
Wyleczenie rzeżączki jest możliwe, jednak chory musi przyjmować antybiotyki (najczęściej stosowane są ceftriakson i azytromycyna). W okresie leczenia należy unikać współżycia seksualnego, również z zabezpieczeniem w postaci prezerwatywy. Aktywność seksualną można podjąć dopiero 14 dni po zakończeniu leczenia i ustąpieniu objawów. Na koniec kuracji wykonuje się test, który potwierdza pełne wyleczenie. Warto wiedzieć, że zarówno osoba zakażona, jak i jej partner/partnerzy, znajdują się pod nadzorem epidemiologicznym.
Nieleczona rzeżączka może u kobiet spowodować zapalenie narządów miednicy mniejszej, które wiąże się z przewlekłym bólem w rejonie miednicy, prowadzi do zagnieżdżania się ciąż pozamacicznych, a nawet niepłodności.
U mężczyzn może dojść do zapalenia worka napletkowego, wytworzenia ropnia okołocewkowego, zapalenia prostaty lub najądrza, co często również skutkuje niepłodnością.
