Cukrzyca to choroba metaboliczna charakteryzująca się podwyższonym poziomem glukozy we krwi, zwłaszcza po spożyciu posiłków. Glukoza to główne źródło energii dla komórek organizmu, a jej stężenie we krwi regulowane jest przez hormony, takie jak insulina, produkowana przez trzustkę. W przypadku cukrzycy występuje zaburzenie w produkcji lub działaniu insuliny, co prowadzi do nieprawidłowej regulacji poziomu glukozy. Warto wiedzieć, że oprócz cukrzycy typu I i II wyróżnia się także trzecią postać choroby – cukrzycę ciążową.
Cukrzyca ciążowa jest jednym z najczęściej występujących powikłań w czasie ciąży. Niektóre dane wskazują, że w Europie może cierpieć z jej powodu ok. 5,5% kobiet spodziewających się dziecka. Warto wiedzieć, że cukrzyca ciążowa to przypadłość przyszłych mam, które do tej pory cieszyły się dobrym zdrowiem, także w kwestii poziomu glukozy we krwi. Dowiedz się, skąd bierze się hiperglikemia w ciąży i jakie badania należy przeprowadzić, aby ją zdiagnozować. Podpowiadamy, co powinno znaleźć się w diecie ciężarnej z cukrzycą ciążową.
Cukrzyca ciążowa – czym jest?
Już od samego początku ciąży w organizmie kobiety dochodzi do rewolucji w gospodarce hormonalnej. Zaburzenia dotyczą nie tylko zmian w ilości wydzielanego progesteronu, czy estrogenu, ale również hormonów, regulujących procesy metaboliczne, w tym także rozkład i przyswajanie cukrów. Przez to, stężenie glukozy we krwi kobiety ciężarnej może przekraczać ustalone normy. Dzieje się tak niezależnie od tego, jak kobieta czuła się przed ciążą i jaki poziom cukru we krwi wskazywały wówczas wyniki badań.
Należy pamiętać, że o cukrzycy ciążowej można mówić wyłącznie wtedy, jeśli podwyższony poziom glukozy we krwi, związany jest ze zmianami hormonalnymi w organizmie ciężarnej. W takim przypadku, cukrzyca ciążowa ustępuje samoczynnie po porodzie, gdy funkcjonowanie gospodarki hormonalnej wraca w tym obszarze do normy.
Może się jednak zdarzyć, że podniesiony poziom glukozy we krwi się utrzyma. Oznacza to, że dana kobieta cierpi na "zwykłą" cukrzycę, którą jedynie zdiagnozowano dopiero dzięki badaniom w okresie ciąży.
Cukrzyca ciążowa – przyczyny
Już wiesz, że główną przyczyną cukrzycy ciążowej są hormonalne zaburzenia metaboliczne. W czasie ciąży zwiększa się ilość wydzielanego estrogenu, progesteronu, laktogenu łożyskowego oraz prolaktyny, czyli hormonów, które są antagonistami insuliny. Blokują jej wpływ na tkanki i narządy, czego efektem jest podwyższony poziom cukru we krwi, czyli hiperglikemia.
Jak wygląda rozpoznanie cukrzycy ciążowej?
W zdiagnozowaniu cukrzycy ciążowej u przyszłej mamy bardzo pomocne są badania laboratoryjne, szczególnie doustny test obciążenia glukozą (OGTT – oral glucose tolerance test), powszechnie nazywany krzywą cukrową. Warto pamiętać, że krzywa cukrowa to niezbędne narzędzie do potwierdzenia obecności cukrzycy ciążowej – samo badanie z próbki krwi nie wystarczy.
OGTT jest obowiązkowy dla każdej ciężarnej – test wykonuje się pomiędzy 24. a 28. tygodniem ciąży. Jeżeli jednak przyszła mama należy do grupy podwyższonego ryzyka rozwoju cukrzycy ciążowej, ginekolog prowadzący ciążę może wcześniej skierować pacjentkę na doustny test obciążenia glukozą. Do czynników ryzyka należą:
- cukrzyca w poprzedniej ciąży,
- nadciśnienie tętnicze przed zajściem w ciążę,
- ukończony 35. rok życia,
- zespół policystycznych jajników (PCOS),
- przypadki cukrzycy typu II w najbliższej rodzinie,
- nadwaga lub otyłość,
- urodzenie więcej niż dwójki dzieci,
- urodzenie dziecka ważącego powyżej 4 kg.
Jak wygląda badanie? Ciężarna zgłasza się do punktu pobrań na czczo, celem zmierzenia stężenia cukru we krwi przed spożyciem pokarmu. Po pobraniu próbki do analizy, musi wypić roztwór 75g glukozy, a następnie w spoczynku oczekiwać na kolejne pobrania – po 60 i 120 minutach od spożycia roztworu. Nowe normy, według których ocenia się poziom glukozy wynoszą:
- na czczo: 92 – 125 mg/dl,
- po 60 minutach: poniżej 180 mg/dl,
- po 120 minutach: 153 – 199 mg/dl.
Już jeden nieprawidłowy wynik jest jednoznaczny z obecnością cukrzycy ciążowej u pacjentki.
Cukrzyca ciążowa – jakie są jej objawy?
Warto wiedzieć, że bez badań laboratoryjnych nie ma możliwości zdiagnozowania cukrzycy ciążowej. Objawy charakterystyczne dla tego rodzaju zaburzeń są jednocześnie dość typowe dla samej ciąży. Wśród nich wyróżnia się:
- napady wilczego głodu,
- odczuwanie silnego pragnienia,
- częste oddawanie moczu,
- uczucie senności i zmęczenia,
- nudności,
- nawracające zakażenia skóry oraz błon śluzowych,
- problemy z widzeniem,
- wysoki przyrost masy ciała,
- szybszy wzrost płodu, niż wskazuje etap ciąży.
Czy nieleczona cukrzyca ciążowa może zaburzyć przebieg ciąży?
Jeśli cukrzyca ciążowa nie zostanie wykryta, a lekarz nie wdroży u kobiety odpowiedniego leczenia na czas, może dojść do powikłań zdrowotnych u kobiety oraz u płodu. W przypadku przyszłej mamy istnieje ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego oraz zwiększenie podatności na infekcje dróg rodnych oraz moczowych, co bywa bardzo kłopotliwe w czasie ciąży.
Znacznie poważniejsze konsekwencje hiperglikemia niesie dla płodu. Może przyczyniać się do powstawania wad rozwojowych, makrosomii, czy rozwoju zaburzeń metabolicznych. Nieleczona cukrzyca ciążowa w I trymestrze może nawet prowadzić do obumarcia płodu. Właśnie dlatego ważne jest jak najwcześniejsze przeprowadzenie doustnego testu obciążenia glukozą u kobiet, u których występuje wyższe ryzyko rozwoju cukrzycy ciążowej.
