Przepuklina to schorzenie, które polega na uwypukleniu narządu lub tkanki poza naturalne miejsce występowania, przez otwór w ścianie ciała. To zjawisko może dotyczyć różnych partii, najczęściej jednak spotyka się przepukliny brzuszne. W takim przypadku narządy wewnętrzne lub tkanki przedostają się przez osłabioną czy uszkodzoną ścianę brzucha, tworząc charakterystyczne wypukłości.
Przepuklina pępkowa to powszechna dolegliwość, która może dotyczyć zarówno niemowląt, dzieci starszych, jak i dorosłych. Objawia się wystąpieniem wybrzuszenia w okolicy pępka i często budzi niepokój u rodziców. Sprawdź, dlaczego powstaje i czym objawia się przepuklina u maluchów. Podpowiadamy, jak należy postępować w przypadku przepukliny pępkowej, by zapewnić dziecku bezpieczeństwo, komfort oraz uniknąć poważnych powikłań.
Jak wygląda przepuklina pępkowa u niemowlęcia – rozpoznanie
O przepuklinie pępkowej mówi się, gdy doszło do przemieszczenia narządów, zlokalizowanych w jamie brzusznej przez pierścień pępkowy. Tego rodzaju przepuklina jest częstym zjawiskiem zwłaszcza u nowo narodzonych dzieci.
Charakteryzuje się uwypukleniem fragmentu tkanki przez mięśnie brzucha w okolicach pępka. Diagnoza przepukliny pępkowej u niemowlęcia opiera się głównie na obserwacji fizycznej. W trakcie rutynowych badań lekarz może zauważyć charakterystyczną wypukłość w okolicy pępka, szczególnie gdy dziecko jest aktywne, płacze lub napina mięśnie brzucha. Wraz ze wzrostem ciśnienia w jamie brzusznej, przepuklina pępkowa może się powiększać, co jest normalnym zjawiskiem. Najczęściej uwypuklone przez skórę tkanki da się "wcisnąć" do środka poprzez delikatny masaż.
W większości przypadków przepuklina pępkowa u niemowląt nie stanowi poważnego zagrożenia zdrowotnego, zwykle zanika wraz z wiekiem, najpóźniej do ok. 5. roku życia. Jednak istotne jest, aby rodzice byli w kontakcie z lekarzem w celu monitorowania stanu zdrowia malucha. W niektórych sytuacjach może być konieczne wykonanie dodatkowych badań, np. USG, aby potwierdzić diagnozę i określić stopień nasilenia przepukliny.
Przyczyny powstawania przepukliny pępkowej
Przepuklina pępkowa pojawia się w miejscu osłabienia ściany jamy brzusznej w okolicy pępka. To tzw. wrota przepukliny pępkowej. Najczęstszą przyczyną jest niezrośnięty pierścień pępkowy – w okresie płodowym część jelit i naczynia pępowinowe przechodziły tą drogą, jednak pierścień do czasu porodu powinien się stopniowo zamykać. Z tego względu, przepuklina pępkowa występuje zwykle u wcześniaków.
Z kolei przepuklina pępkowa u dorosłych (okołopępkowa) ma zupełnie inne źródła. Może być związana z otyłością, dużą ilością przebytych ciąż, przewlekłymi zaparciami, kaszlem, wodobrzuszem lub dużymi guzami w jamie brzusznej.
Objawy przepukliny pępkowej
Niewielkie przemieszczenie zawartości jamy brzusznej u noworodków zazwyczaj nie daje innych objawów, oprócz widocznego uwypuklenia w okolicy pępka. Przy dużej przepuklinie pępkowej dziecko może odczuwać dyskomfort, szczególnie w czasie problemów z wypróżnianiem, kaszlu, czy kichania. Wówczas przepuklina pępkowa się powiększa, co powoduje nieprzyjemne dolegliwości. W takich sytuacjach niezbędna jest konsultacja z pediatrą lub neonatologiem i wykonanie USG w obrębie jamy brzusznej.
Zaniepokoić powinna natomiast przepuklina uwięźnięta, czyli sytuacja, w której doszło do zatrzymania odcinka jelita we wrotach. Taka przepuklina jest twarda, wywołuje ból oraz nudności, wymioty i zaparcia. Dziecko gorączkuje, staje się rozdrażnione i płaczliwe. Charakterystyczne jest zaczerwienienie lub nadmierna bladość skóry w okolicy przepukliny. To sygnał do niezwłocznej wizyty u chirurga dziecięcego.
Leczenie przepukliny pępkowej
Najczęściej przepukliny pępkowe u niemowląt nie wymagają specjalistycznego leczenia. Rodzice powinni obserwować, czy przepuklina nie zmienia swoich rozmiarów i czy możliwe jest delikatne wsunięcie wystającej zawartości jamy brzusznej do środka. Jeśli dziecko nie odczuwa żadnych dolegliwości, a przepuklinę można lekko wcisnąć, nie ma powodu do paniki. Najprawdopodobniej ustąpi wraz z wiekiem, w pierwszych latach życia malucha.
Metody leczenia przepukliny pępkowej to głównie ćwiczenia wzmacniające mięśnie brzucha. Należy kłaść dziecko na brzuszku, by jego ciężar uciskał powłoki brzuszne i uniemożliwiał uwypuklanie przepukliny. Kiedy maluch podnosi główkę, aktywuje mięśnie brzucha i wzmacnia je, co prowadzi do stopniowego zmniejszania wrót.
Choć jeszcze do niedawna popularne były plastry, zapewniające ucisk mechaniczny w miejscu przepukliny, obecnie ich stosowanie uznawane jest za nieskuteczne. Lekarze zaznaczają, że główną przyczyną przepukliny pępkowej jest drożność pierścienia pępkowego. Żeby zawartość jamy brzusznej przestała się przemieszczać, konieczne jest jego stopniowe zwężanie. Plastry nie pomogą w walce z przepukliną, a istnieje ryzyko wywołania skórnej reakcji alergicznej na substancje zawarte w kleju.
Operacja przepukliny pępkowej – kiedy jest konieczna?
Warto pamiętać, że jeśli przepuklina pępkowa jest twarda i nie przemieszcza się w głąb brzucha przy działaniu palpacyjnym lub utrzymuje się u dziecka powyżej 5. roku życia, konieczne jest operacyjne leczenie.
Przeprowadza się je głównie w przypadku uwięźnięcia przepukliny lub jeśli jej rozmiar przekracza 2,5 cm. Operacja przepukliny pępkowej polega na wykonaniu niedużego nacięcia, wsunięciu jelit w głąb jamy brzusznej i zaszyciu mięśni. Zabieg przeprowadzany jest w znieczuleniu ogólnym, jednak rodzic z maluchem wypisywani są ze szpitala już kolejnego dnia. Potem następuje kilkutygodniowy okres rekonwalescencji – należy ograniczać aktywność ruchową dziecka, podawać lekkostrawne posiłki oraz unikać wszelkich sytuacji, kiedy mogłoby dochodzić do napinania mięśni brzucha (płacz, krzyk). Rana zewnętrzna goi się ok. 14 dni.
