Prozdrowotne działanie czarnuszki siewnej (Nigella sativa) znane jest od stuleci. Wiele z tradycyjnych zastosowań medycznych tej rośliny znalazło potwierdzenie w badaniach naukowych. Wykazano m.in. jej działanie przeciwutleniające, przeciwzapalne, przeciwdrobnoustrojowe i przeciwcukrzycowe. Jakie właściwości ma olej z czarnuszki? Jak wpływa na zdrowie, twarz i włosy?
Czarnuszkę siewną, zwaną także czarnuszką ogrodową, czarnuchą, czarnym kminem czy kąkolnicą, ceniono już w starożytnej Asyrii. W Biblii nazywana jest „leczniczym czarnym kminkiem”. Jej dobroczynne właściwości opisywali też ojcowie medycyny – Hipokrates, Dioskurydes, Pliniusz, Galen i Avicenna. Świadectwa stosowania czarnuszki w Polsce pochodzą od Marcina z Urzędowa, Syreniusza i ks. Jana Krzysztofa Kluka.
Olej z czarnuszki – zastosowanie w medycynie tradycyjnej
Nasiona i olej z czarnuszki wykorzystywane są w medycynie tradycyjnej wielu regionów świata. Przypisuje się im m.in. właściwości wiatropędne, żółciopędne, moczopędne i znieczulające. Czarnuszka uważana jest za przydatną w profilaktyce i leczeniu wielu schorzeń, np. astmy, egzemy, wysokiego poziomu cholesterolu, nadciśnienia, kaszlu, przeziębienia, spadku odporności czy chorób reumatycznych. Ma być także antidotum na zaburzenia miesiączkowania czy problemy z laktacją.
Czarnuszka – co zawiera
Zdrowotne działanie nasion czarnuszki związane jest z zawartością wielu związków aktywnych. Za najważniejszy z nich uważa się tymochinon – jeden ze składników olejku eterycznego. Ponadto w nasionach czarnego kminu znajdują się m.in.:
- olej tłusty: zawiera głównie nienasycone kwasy tłuszczowe (m.in. linolenowy, arachidonowy i eikozadienowy);
białko: w jego skład wchodzi 8 z 9 niezbędnych aminokwasów;
- alkaloidy;
- saponiny;
- flawonoidy;
- tokoferole;
- sole mineralne.
Olej z czarnuszki – kapsułki i nie tylko
Z dobroczynnych właściwości czarnuszki możemy korzystać w różnej formie. Do najpopularniejszych należą zmielone nasiona, odwary, napary, nalewki, krople do nosa i oleje. Olej z czarnuszki pozyskiwany jest metodą tłoczenia nasion na zimo. Ma gorzkawy smak i korzenny zapach. Na rynku dostępny jest także olej z czarnuszki w kapsułkach.
Olej z czarnuszki – właściwości antyoksydacyjne
Bogactwo zawartych w czarnuszce składników przekłada się na wielokierunkowe działanie prozdrowotne. Udowodniono, że oleje z nasion czarnuszki i tymochinon mają właściwości przeciwutleniające (antyoksydacyjne). Oznacza to, że chronią organizm przed szkodliwym działaniem wolnych rodników, które są przyczyną wielu chorób. Z właściwościami antyoksydacyjnymi nasion czarnuszki wiąże się prawdopodobnie także ich ochronne oddziaływanie na wątrobę. Zdaniem ekspertów to z powodu działania przeciwutleniającego czarnuszka jest powszechnie wykorzystywana w medycynie ludowej.
Olej z czarnuszki – inne właściwości
Badania ekstraktu wodnego z czarnuszki i tymochinonu wykazały, że mają one działanie przeciwcukrzycowe. Doniesienia dotyczą także właściwości przeciwbakteryjnych ekstraktów i olejku eterycznego z czarnuszki. Potwierdzono też, że nasiona czarnuszki mają działanie przeciwwirusowe, przeciwpasożytnicze i przeciwgrzybicze. Badacze wykazali również przydatność wyciągu z nasion i oleju z czarnuszki w schorzeniach alergicznych. Ponadto prowadzone są prace badawcze nad działaniem przeciwnowotworowym czarnuszki. Zagadnienie to wymaga jednak wielu dalszych badań.
Olej z czarnuszki dla dzieci
W niektórych badaniach właściwości czarnuszki brały udział dzieci. W jednym z nich wykazano działanie przeciwrobacze olejku eterycznego w rozcieńczeniu 1:100 u dzieci chorujących na tasiemczycę. W trakcie innego badania osoby z objawami chorób alergicznych zażywały kapsułki zawierające 500 mg oleju z czarnuszki. Uzyskano istotną poprawę, zwłaszcza u dzieci.
Olej z czarnuszki na twarz i na włosy
Czarnuszka znajduje też zastosowanie w przemyśle kosmetycznym. Składniki nasion zapewniają utrzymanie elastyczności skóry na odpowiednim poziomie. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe (omega 6 i omega 9) poprawiają strukturalność błon komórkowych komórek skóry i działają na nią ochronnie. Oleje zawarte w nasionach czarnuszki i tymochinon mają właściwości przeciwstarzeniowe. W kosmetyce pożądane jest także działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze rośliny. Olej z czarnuszki jest składnikiem kosmetyków fotoprotekcyjnych, przeznaczonych głównie do skóry wrażliwej i narażonej na podrażnienia. Nierzadko wykorzystuje się go do oczyszczania twarzy. Czarnuszka może być stosowana także na włosy. Olejek dodany do maseczki dobrze wpływa na ich kondycję.
Olej z czarnuszki – skutki uboczne
W badaniach wykazano, że nasiona i olej z czarnuszki charakteryzują się niską toksycznością. W trakcie ich podawania nie zanotowano istotnych skutków ubocznych.
Źródła:
- http://www.postepyfitoterapii.pl/wp-content/uploads/2016/02/pf_2015_223-236.pdf (dostęp 30.11.2019)
- http://www.postepyfitoterapii.pl/wp-content/uploads/2016/09/pf_2016_097-105.pdf (dostęp 30.11.2019)
- http://www.czytelniamedyczna.pl/6355,zdrowie-z-natury-czarnuszka-siewna-w-produktach-kosmetycznych-i-leczniczych.html (dostęp 30.11.2019)
- http://www.herbapolonica.pl/magazines-files/5156139-13.pdf (dostęp 30.11.2019)
- https://journals.viamedica.pl/forum_zaburzen_metabolicznych/article/view/60445 (dostęp 30.11.19)
Autorka:
Małgorzata Skoczylas-Kouyoumdjian – o zdrowiu pisze od ponad 20 lat. Ukończyła kształcenie podyplomowe w Instytucie Żywności i Żywienia na kierunku dietetycznym. Jest mamą Rafała i żoną Krzysztofa. W wolnych chwilach czyta kryminały.
