Przyczyny i rodzaje kaszlu
Kaszel jest odruchem obronnym naszego organizmu na działanie czynników podrażniających błonę śluzową górnych dróg oddechowych. Stanowi on jeden z najczęstszych objawów infekcji układu oddechowego, ale jego przyczyny mogą być różne – podobnie, jak jego rodzaje. W tym artykule przedstawiamy najczęstsze choroby układu oddechowego i inne dolegliwości wywołujące kaszel, a także sposoby, jak sobie z nim poradzić.
Z artykułu dowiesz się:
Czym jest kaszel i jakie są jego rodzaje?
Jakie są najczęstsze przyczyny kaszlu?
Jakie są różnice pomiędzy kaszlem suchym i kaszlem mokrym?
Jaki sposób leczenia kaszlu jest najlepszy?
Kiedy z kaszlem pójść do lekarza?
Rodzaje kaszlu
Kaszel jest naturalnym odruchem mającym na celu oczyszczenie naszych dróg oddechowych i można wyróżnić kilka jego rodzajów – w zależności od czasu trwania i jego charakteru.
Ze względu na czas trwania wyróżnia się:
- kaszel ostry, nagły kaszel – określa się nim kaszel trwający do 3 tygodni,
- kaszel podostry, przewlekający się – to kaszel, który utrzymuje się po wyleczeniu infekcji, do około 8 tygodni,
- kaszel przewlekły – długotrwały kaszel trwający ponad 8 tygodni.
W zależności od charakteru kaszel dzielimy na:
- kaszel produktywny, tzw. mokry kaszel – czyli wilgotny, związany z odkrztuszaniem plwociny, towarzyszy przeziębieniu,
- kaszel nieproduktywny, tzw. suchy kaszel – pojawia się zazwyczaj przy infekcjach wirusowych, na samym początku, po jakimś czasie zmienia się w kaszel mokry z odkrztuszaniem wydzieliny.
Wśród rodzajów kaszlu można dodatkowo wyróżnić:
- kaszel napadowy – mówi się o nim, kiedy pojawia się nagły atak kaszlu trwający około minuty lub pół minuty, towarzyszy mu zanoszenie się, próby łapania powietrza, łzawienie oczu czy zaczerwienienie twarzy,
- kaszel szczekający – często jest charakterystycznym objawem zapalenia krtani, zwłaszcza gdy towarzyszą mu duszności, świst krtaniowy i niepokój,
- kaszel polekowy – jego występowanie jest związane z długotrwałym stosowaniem leków z grupy inhibitorów konwertazy angiotensyny (stosowane w leczeniu chorób takich jak nadciśnienie tętnicze, niewydolność serca, choroba niedokrwienna serca, cukrzyca),
- kaszel psychogenny – to uporczywy suchy kaszel, który pojawia się na tle nerwowym, w reakcji na silny stres.
Przyczyny kaszlu
Istnieje wiele potencjalnych przyczyn kaszlu - od „zwykłego” przeziębienia, aż po utknięciu ciała obcego w gardle. Przyczyny kaszlu – jakie mogą być?
Zapalenie płuc – łatwo je pomylić z grypą, ponieważ ma podobne objawy, takie jak duszności, wysoka gorączka, bóle mięśni. Jednak bakteryjne zapalenie płuc to choroba, której towarzyszy ból w klatce piersiowej, świszczący oddech i osłabiony szmer oddechowy. W takich sytuacjach konieczny jest szybki kontakt z lekarzem, ponieważ choroba ta wymaga odpowiedniego leczenia i antybiotykoterapii.
Zapalenie oskrzeli – popularna infekcja górnych dróg oddechowych, której towarzyszy katar, gorączka, bóle gardła.
Palenie papierosów – długotrwałe przyjmowanie nikotyny może być powodem uporczywego kaszlu, któremu nie towarzyszą żadne inne objawy - jest to tzw. kaszel palacza.
Ciało obce w gardle – kaszel jest naturalnym odruchem organizmu, kiedy coś nam przeszkadza. Może to być obrzęk i ból (jak w przypadku przeziębień), ale może to być i ciało obce. Przy podejrzeniu takiej sytuacji i kiedy brakuje innych objawów (np. gorączki, kataru), konieczna jest szybka wizyta lekarska.
Astma oskrzelowa – w przypadku astmy bardzo często pojawia się odruch kaszlowy, wywoływany jest przez różne czynniki, takie jak np. zmęczenie, niska temperatura, alergeny w powietrzu czy żywności. Towarzyszy mu zazwyczaj duszność.
Gruźlica – długo utrzymujący się kaszel, w początkowych stadiach choroby suchy, potem mokry, a w ostrym stadium nawet z krwią, to charakterystyczny objaw, wskazujący na gruźlicę.
Niewydolność serca – jeśli szybko się męczysz, masz problem z oddychaniem i duszności, którym towarzyszy kaszel, może to być problem z sercem.
Refluks żołądkowo-przełykowy – nie jest to choroba, która od razu kojarzy się Przyczyny przewlekłego kaszlu mogą być związane także z przerostem migdałków, chrapaniem czy bezdechem sennym. Ten rodzaj kaszlu pojawia się często, gdy ktoś cierpi na przewlekłe zapalenie oskrzeli. Może się on także wiązać z problemami przewodu słuchowego zewnętrznego.Kaszel mokry i suchy – różnice
Rozróżnienie typów kaszlu jest dla chorego często problematyczne, ale warto próbować, ponieważ jest konieczne – inaczej leczy się suchy kaszel, a inaczej mokry. Oczywiście, istnieją specyfiki działające na oba typy kaszlu, ale mają gorsze działanie, niż sprecyzowane leczenie. Jak rozpoznać czy mamy kaszel mokry czy suchy?
Kaszel mokry , jak sama nazwa mówi, charakteryzuje się obecnością wydzieliny w drogach oddechowych, którą przy pomocy kaszlu, organizm chce wykrztusić. Wydzielinę tę czujemy w gardle, często również ją wypluwamy - powinna być gęsta, biała lub żółtawa. Ta wydzielina to nic innego, jak drobnoustroje z krtani, tchawicy, oskrzeli i płuc. Kaszel pozwala organizmowi oczyścić się z bakterii. Leki stosowane w leczeniu tego rodzaju kaszlu rozrzedzają wydzielinę i ułatwiają jej odkrztuszanie.
Kiedy kaszel jest suchy, każdorazowy odruch kaszlu sprawia ból, mamy uczucie łaskotania i pieczenia w gardle i tchawicy. Nie czujemy żadnej wydzieliny, często jest też bardziej męczący niż kaszel mokry – występuje w drażniących atakach, wciąż pokasłujemy, często towarzyszy temu łzawienie z oczu. Warto pamiętać, że kaszel suchy towarzyszy nie tylko przeziębieniu, ale także astmie lub alergii. Dlatego jeśli dolegliwości nie towarzyszą inne, popularne objawy przeziębienia (katar, ból gardła, uczucie rozbicia, gorączka), warto szukać przyczyn gdzie indziej. Ponadto kaszel suchy, zazwyczaj po kilku dniach samoistnie zmienia się na mokry, jeśli przyczyną jest infekcja.
Kaszel mokry to niemal 100% pewność, że mamy do czynienia z zakażeniem dróg oddechowych. Organizm usuwa w ten sposób żywe i martwe drobnoustroje z organizmu. Kaszel suchy, o ile nie zmienił się w mokry po kilku dniach i nie towarzyszą mu inne objawy, może być spowodowany astmą, alergią, problemami z sercem czy płucami. Dlatego warto mieć się na baczności i uważnie obserwować swój organizm.
Leki przeciwkaszlowe - jakie wybrać ze względu na typ kaszlu?
Leczenie kaszlu powinno być uzależnione od jego rodzaju – inne leki wykorzystuje się w przypadku kaszlu mokrego, inne gdy walczymy z suchym kaszlem. Lekarstwa wspomagające walkę z kaszlem mają różną formę, dlatego w zależności od potrzeb i osobistych preferencji, możesz wybrać
Dobry syrop na kaszel mokry to taki, który pomaga nam w rozrzedzeniu wydzieliny, jednocześnie przyśpieszając jej wydalanie z organizmu. Środki wykrztuśne rozrzedzające wydzielinę to leki mukolityczne.
W przypadku wystąpienia kaszlu mokrego pomogą nam także syropy, np. z babki lancetowatej, bluszczu pospolitego czy pierwiosnka lekarskiego.
Kaszel suchy, po kilku dniach od przeziębienia zmieni się mokry. Jeśli chcemy go leczyć od razu, możemy wybrać specjalne środki na bazie kodeiny lub dihydrokodeiny, których składnikiem jest opium – działanie narkotyczne i przeciwbólowe ma wpływ na nasz mózg, dzięki czemu odruch kaszlowy działa rzadziej. Leki te, ze względu na swoje szczególne działanie, nie mogą być przedawkowane ani stosowane dłużej niż 7 dni oraz nie mogą być sprzedawane w sprzedaży wysyłkowej.
Tabletki na kaszel do ssania to sposób na szybką ulgę w bólu gardła. Na rynku dostępnych jest bardzo wiele specyfików. Tabletki do ssania na kaszel można stosować niemal w każdym wieku, zarówno przy kaszlu mokrym, jak i suchym.
Warto również wykorzystać domowe sposoby na walkę z kaszlem i w czasie wystąpienia infekcji górnych dróg oddechowych pić dużo wody, soku malinowego i herbaty z miodem oraz jeść czosnek i zażywać własnoręcznie przyrządzony syrop z cebuli.
Kiedy należy zwrócić się do lekarza?
Kiedy uporczywy kaszel trwa długo, ma ostry przebieg (ataki kaszlu, krew w plwocinie) lub nie towarzyszą mu inne niepokojące objawy przeziębienia, warto skontaktować się z lekarzem pierwszego kontaktu, który już podczas standardowego badania może wskazać możliwe inne problemy zdrowotne i sposoby na dalsze leczenie i ulgę.
Źródła:
- Batura-Gabryel H., Kaszel - trudny problem kliniczny, „Nowa Medycyna” 2012, nr 1, s. 7–9.
- Jung A, Maślany A, Przewlekły kaszel u dzieci – problemy diagnostyczny i terapeutyczny, „Pediatria i Medycyna Rodzinna”, Vol 8, nr 2, s. 97–100.
- Undrunas A, Kuziemski K, Uporczywy kaszel – trudności diagnostyczno- terapeutyczne w codziennej praktyce lekarskiej, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2017, tom 11, nr 4, s. 149–155.
- Danysz A., Kwieciński A., Kaszel - klasyfikacja i leczenie, „Farmaceutyczny Przegląd Naukowy” 2007, nr 1.