Jak rozpoznać zwichnięcie kostki? Podpowiadamy!
Urazy kostki to uszkodzenia, które mogą wystąpić w okolicy stawu skokowego. Zwykle są wynikiem kontuzji sportowej lub nieprawidłowego ułożenia stopy podczas chodzenia. Do najczęściej diagnozowanych przez lekarzy urazów w stawie skokowym zalicza się: skręcenie, zwichnięcie lub złamanie kostki oraz zapalenie stawu skokowego.
Zwichnięcie kostki to dość poważny uraz, który objawia się bólem i uniemożliwia prawidłowy chód. Mówi się o nim, gdy dojdzie do przemieszczenia w obrębie stawu skokowego i powierzchnie stawowe utracą styczność ze sobą. Sprawdź, w jakich sytuacjach staw skokowy może ulec kontuzji, jakie symptomy wskazują na zwichnięcie stawu skokowego i na czym polega leczenie tego rodzaju urazu.
Z artykułu dowiesz się:
Zwichnięcie kostki – najczęstsze przyczyny
Zwichnięcie kostki to popularna nazwa urazu, jakim jest zwichnięcie stawu skokowego. W wyniku nieodpowiedniego ułożenia kości (skokowej i piszczelowej najczęściej) oraz innych elementów, które wspólnie tworzą staw skokowy, przy dużym obciążeniu dochodzi do uszkodzenia torebki stawowej i więzadeł, będących głównym stabilizatorem stawu skokowego.
Warto wiedzieć, że w przebiegu zwichnięcia kostki nie obserwuje się złamania kości – choć zmieniają one swoje położenie na nieprawidłowe i są przyczyną czasowej niestabilności stawu skokowego, to nie dochodzi do uszkodzenia ich struktury. Osoba, u której doszło do urazu, odczuwa silny ból tej okolicy i wymaga opieki lekarskiej oraz szybkiego wdrożenia odpowiedniego postępowania medycznego.
Kiedy najczęściej dochodzi do zwichnięcia stawu skokowego?
Staw skokowy jest jedną z części ciała, najbardziej narażonych na różnego rodzaju urazy, nie tylko sportowe. Choć do zwichnięcia stawu skokowego dochodzi najczęściej w wyniku intensywnej aktywności fizycznej, np. gry w siatkówkę, koszykówkę, czy piłkę nożną, to kontuzje tego typu zdarzają się również u osób, które prowadzą siedzący tryb życia. Bieganie po nierównym terenie, wyskoki i nieprawidłowe ułożenie kości przy opadaniu, a nawet uderzenia w staw (piłką, kijem do gry lub nogą) zwiększają ryzyko urazu.
Zwichnięciem stawu skokowego może się skończyć także niewłaściwe rozpoczęcie treningów po dłuższym czasie niskiej aktywności ruchowej. Żeby tego uniknąć, nie należy pomijać dwóch ważnych elementów – rozgrzewki przed ćwiczeniami oraz rozciągania po ich zakończeniu. Pomogą przygotować mięśnie i stawy na aktywność, a na koniec ustabilizować rozgrzane treningiem ciało.
Zwichnięcie kostki – jak je rozpoznać?
Zwichnięcie stawu skokowego może zdiagnozować wyłącznie lekarz ortopeda na podstawie przeprowadzonego z pacjentem wywiadu medycznego i badania. Warto jednak wiedzieć, jakie objawy towarzyszą urazom tego typu – dzięki temu nie zbagatelizujesz ich, jeśli niefortunnie Ci się przytrafią.
Objawy zwichnięcia kostki
Pierwszym objawem kontuzji w okolicach stawu skokowego jest oczywiście ból. Jeśli osoba wykonywała wyskok, może również stracić równowagę przy opadaniu, co spowodowane jest przemieszczeniem kości i utratą stabilizacji w stopie. Jakie jeszcze symptomy mogą wskazywać na zwichnięcie kostki? Najczęstsze z nich to:
- widoczna deformacja lub nieprawidłowe ułożenie stawu skokowego,
- niestabilność stawu i ból podczas próby przyjęcia pozycji stojącej,
- unieruchomienie stawu skokowego,
- opuchlizna i nasilający się obrzęk okolicy kostki bocznej,
- zasinienie lub krwiak w miejscu urazu.
W niektórych przypadkach kontuzji towarzyszy także lekko podwyższona temperatura ciała.
Zwichnięcie stawu skokowego a skręcenie kostki – czym się różnią?
Chociaż terminy „zwichnięcie” i „skręcenie” kostki są często używane zamiennie, to jednak określają dwa różne urazy okolicy stawu skokowego. Zwichnięcie jest znacznie poważniejszą kontuzją, ponieważ obejmuje nie tylko naderwanie torebki stawowej i więzadeł, ale również przemieszczenie kości. Z kolei przy skręceniu kostki dochodzi wyłącznie do uszkodzenia tkanek miękkich.
Objawy skręcenia stawu skokowego mogą być różne, w zależności od stopnia urazu – im wyższy, tym poważniejsze obrażenia i silniejszy ból. O I stopniu skręcenia mówi się wówczas, gdy nastąpiło jedynie naciągnięcie więzadeł oraz torebki stawowej. II stopień skręcenia stawu skokowego obejmuje rozerwanie torebki stawowej i naderwanie więzadeł, natomiast skręcenie kostki III stopnia to całkowite przerwanie więzadeł.
Co ciekawe, zarówno zwichnięciu stawu skokowego, jak i skręceniu mogą towarzyszyć podobne objawy, takie jak ból kostki, opuchlizna, czy niestabilność stawowa (głównie w przypadku skręcenia III stopnia).
Zwichnięcie kostki – jak postępować w przypadku zwichnięcia kostki?
Zwichnięcie stawu skokowego nie jest urazem, który minie samoistnie, nawet przy maksymalnym odpoczynku, czy stosowaniu maści przeciwbólowych. Jeśli mogło dojść do tego rodzaju kontuzji, poszkodowany nie powinien poruszać kończyną. W pierwszej kolejności ważne jest, by unieruchomić staw skokowy i maksymalnie go odciążyć (nie stawać na nim). Pacjentowi, który nie może się samodzielnie przemieszczać, przyda się wsparcie w postaci kul ortopedycznych – jeśli nie ma takiej możliwości, można posłużyć się innym sprzętem, zapewniającym pełne podparcie. Osoba z podejrzeniem zwichnięcia stawu skokowego powinna być jak najszybciej przewieziona do szpitala, gdzie uzyska niezbędną pomoc medyczną.
Diagnoza, nastawienie stawu skokowego i leczenie
Lekarz ortopeda najpierw przeprowadzi badanie fizykalne, obejmujące test palpacyjny, prowokację bólu oraz ocenę ruchomości uszkodzonego stawu. Kolejnym krokiem będzie wykonanie diagnostyki obrazowej – zdjęcie RTG pomoże rozstrzygnąć ewentualne wątpliwości co do rodzaju urazu i pozwoli ustalić, w którym miejscu i w jakim stopniu doszło do przemieszczenia kości.
Jeśli doszło do zwichnięcia kostki, konieczne będzie nastawienie stawu. Najczęściej odbywa się to w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym, w zależności od obrażeń (przy bardzo rozległych, jedynym rozwiązaniem może być interwencja chirurgiczna). Następnie należy unieruchomić kostkę poprzez założenie opatrunku gipsowego lub ortezy stawu skokowego na 6-8 tygodni. W tym czasie uszkodzone tkanki będą mogły się w pełni zregenerować. Można zapytać lekarza o włączenie do diety suplementów, zawierających składniki, wspierające proces gojenia. Warto pamiętać, że pacjent powinien przez ten czas przyjmować także leki przeciwzakrzepowe i przeciwobrzękowe.
Rehabilitacja – kinezyterapia oraz zabiegi fizykoterapeutyczne
Żeby wrócić do pełnej sprawności po przebytej kontuzji, niezbędna jest rehabilitacja. Kiedy lekarz zdecyduje o zakończeniu leczenia, kieruje pacjenta do fizjoterapeuty, który prowadzi kinezyterapię oraz rozpisuje zabiegi fizykoterapeutyczne (laser, ultradźwięki, krioterapię). Warto pamiętać, żeby nie wracać do aktywności fizycznej sprzed urazu zbyt szybko – grozi to odnowieniem dolegliwości. Najlepiej poprosić o wskazówki fizjoterapeutę – specjalista podpowie, jak bezpiecznie rozpocząć treningi.
Podsumowanie
Zwichnięcie kostki może zdarzyć się zarówno w czasie intensywnego treningu, jak i codziennych czynności. Jeśli dojdzie do przemieszczenia kości i uszkodzenia tkanek miękkich, konieczna jest wizyta u lekarza ortopedy, który zdiagnozuje rodzaj kontuzji, a także zaplanuje proces leczenia. Po jego zakończeniu niezbędna jest rehabilitacja, by odzyskać sprawność i mobilność w stawie skokowym.
Źródła:
- P. Brzezińska, J.P. Mieszkowski, Kompleksowe postępowanie fizjoterapeutyczne w skręceniu stawu skokowego, „Journal of Education, Health and Sport”, 2015, t. 5, nr 9, s. 527-548.
- M. Bilewicz, R. Stebel, A. Czerkies, Skręcenie stawu skokowego i następstwa jego leczenia, „PrzypadkiMedyczne.pl”, 2012, nr 23, s. 88-92.
Autorka
Aleksandra Chojnowska – absolwentka Uniwersytetu Jagiellońskiego, magister filologii polskiej, copywriterka. Od lat zgłębia wiedzę na tematy związane ze zdrowiem oraz urodą i z pasją pisze o tym, jak każdego dnia dbać zarówno o siebie, jak i o bliskich. Prywatnie doświadczona mama.