Jak sprawdzić, czy palec jest wybity i jak go nastawić?
Wybicie palca to jeden z częstych urazów w obrębie ręki. Jest to kontuzja, którą można wyleczyć. Zwykle nie pozostawia po sobie poważnych powikłań. Jednak potrafi być bardzo bolesna i dokuczliwa. Zobacz, jak rozpoznać wybity palec i jak go nastawić.
W obrębie ręki może dojść do różnego rodzaju urazów. Jest to część ciała szczególnie narażona na kontuzje. Najczęściej dochodzi do nich na skutek uderzenia lub upadku z wysokości. W drugim przypadku ręce stanowią pierwszą linię obrony i przyjmują na siebie dużą siłę. Warto jednak pamiętać, że do uszkodzenia stawów może dojść także w wyniku procesów zapalnych lub nowotworowych. Wybicie palca to uraz, który rozpoznaje się u osób w każdym wieku, ale szczególnie dużą grupę pacjentów stanowią dzieci i młodzież.
Z artykułu dowiesz się:
Wybity palec – objawy
Wybity palec jest potocznym określeniem na uraz w obrębie ręki, jakim jest zwichnięcie stawu śródręczno-paliczkowego lub międzypaliczkowego. Najczęściej obserwuje się uszkodzenie palców I, II i V. Ma to związek z typowym ułożeniem ręki w momencie urazu.
Zwichnięcie charakteryzuje się utratą fizjologicznej łączności powierzchni stawowych. Ma to miejsce, gdy działająca siła przekracza wytrzymałość torebki stawowej. Często uszkodzeniu ulegają także struktury sąsiadujące: chrząstki, łąkotki i więzadła. Natomiast sama torebka stawowa ulega naciągnięciu, a nawet rozerwaniu. Dodatkowo dochodzi też do przerwania ciągłości naczyń krwionośnych. Jednym z możliwych powikłań zwichnięcia palca jest uszkodzenie nerwów.
Objawy zwichnięcia palca u ręki to:
- ból o różnym stopniu nasilenia (najczęściej bardzo silny),
- obrzęk uszkodzonego stawu,
- zniekształcenie stawu,
- krwiak w okolicy stawu,
- nieprawidłowe ustawienie palca,
- niemożność wykonywania ruchów palcem.
Często wyczuwalny jest także sprężysty opór. Ma to miejsce w momencie, gdy podejmowana jest próba wykonania ruchu biernego (czyli ze wsparciem innej osoby). Krwiak w okolicy uszkodzonego stawu jest wynikiem uszkodzenia naczyń krwionośnych i wynaczynienia się krwi do tkanek. Ulega on samoistnemu wchłonięciu.
Jak sprawdzić, czy palec jest wybity?
Nie można postawić trafnej diagnozy tylko na podstawie tego, jak wygląda wybity palec. Objawy urazu nie są charakterystyczne. Podobne występują również przy innych uszkodzeniach w obrębie ręki (m.in. takich jak złamanie palca).
Badaniem, które wykonuje się przy urazie palca jest zdjęcie rentgenowskie. Zaleca się, aby wykonać je w dwóch projekcjach: przednio-tylnej (AP) oraz bocznej. Co ważne, badanie należy powtórzyć po nastawieniu palca.
Jak nastawić wybity palec?
Osoba, u której istnieje podejrzenie wybitego palca, powinna znaleźć się pod opieką lekarza. Konieczne jest wykonanie badań, które umożliwią postawienie diagnozy i wykluczą inne kontuzje (m.in. stłuczenie palca lub złamany palec). Podstawowym testem diagnostycznym jest zdjęcie rentgenowskie (RTG).
Leczenie wybitego palca powinno odbywać się wyłącznie pod okiem lekarza. Polega ono na nastawieniu stawu. Procedura ta zwykle odbywa się w znieczuleniu miejscowym ze względu na silny ból, który może jej towarzyszyć. W przypadku zwichnięcia stawu konieczne jest także unieruchomienie kończyny na około 3 tygodnie. Służy do tego szyna gipsowa lub specjalna orteza. Dzięki temu tkanki mają zapewnione optymalne warunki do gojenia się. Ponadto unieruchomienie zapobiega wystąpieniu zjawiska wtórnego zwichnięcia.
Leczenie wybitego palca nie kończy się na nastawieniu stawu i jego unieruchomieniu. Rekonwalescencji sprzyja rehabilitacja. Jej rodzaj i zakres jest ustalany przez lekarza na podstawie obserwacji tego, jak goją się uszkodzone tkanki.
W przypadku uszkodzonego stawu niekiedy konieczne jest leczenie operacyjne. Jest ono zlecane w przypadkach, gdy nastawienie palca jest niemożliwe. Innym wskazaniem jest brak stabilności stawu (zdarza się to zwłaszcza przy zwichnięciu kciuka).
Nastawienie palca może przeprowadzić tylko lekarz. Jest to bardzo ważne ze względów bezpieczeństwa. Nie tylko sprzyja prawidłowemu gojeniu się tkanek, ale też pozwala uniknąć powikłań (m.in. uszkodzenia nerwów). Natomiast osobie, u której podejrzewa się zwichnięcie stawu, należy udzielić pierwszej pomocy.
Pierwsza pomocy przy podejrzeniu wybitego palca polega na unieruchomieniu stawów. Należy polecić poszkodowanemu, aby nie wykonywał żadnych ruchów palcem. Można także zastosować chłodny okład, który nieco zmniejszy nieprzyjemne objawy. Zwichnięcie palca wymaga niezwłocznego kontaktu z lekarzem. Zwlekanie z wizytą zwiększa ryzyko powikłań.
Podsumowanie
Do wybicia palca dochodzi bardzo często. Szczególnie u dzieci, a także osób aktywnych fizycznie. Główną przyczyną jest uderzenie wyprostowanym palcem o powierzchnię (np. podczas upadku). Objawem jest silny ból stawu, a także obrzęk, krwiak i niemożność wykonania ruchu. Zwichnięty palec wymaga leczenia pod okiem lekarza. Konieczne jest jego nastawienie i unieruchomienie.
Źródła:
- J. Fibak, Chirurgia. Repetytorium, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004.
- T. S. Gaździk, Ortopedia i traumatologia. Podręcznik dla studentów medycyny, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2002.
- B. Kwintal, Pierwsza pomoc: skręcenia, zwichnięcia i złamania, Polskie Towarzystwo Pielęgniarstwa Ratunkowego http://ptpaiio-lodz.one.pl/wp-content/uploads/2015/11/Skr%C4%99cenia-z%C5%82amania.pdf (dostęp 17.11.2021).
Autorka
Angelika Janowicz – absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na kierunku pielęgniarstwo. Pisze o zdrowiu, ponieważ wie, jak ważna jest edukacja pacjenta. Wielbicielka podróży i kuchni greckiej.