Do złamania nogi może dojść w wielu sytuacjach. Jest to jeden z urazów sportowych, ale nie tylko. Również codzienna aktywność niekiedy skutkuje przerwaniem ciągłości kości. Złamanie jest efektem działania zewnętrznej siły mechanicznej. Może to być uderzenie, ale też upadek z wysokości, nadmierne rozciągnięcie lub zmiażdżenie. Warto jednak pamiętać, że nie zawsze jest to efekt urazu. Wyróżnia się także złamania patologiczne, które są konsekwencją chorób kości (np. nowotworów lub zmian zapalnych).
Złamana noga – czym się charakteryzuje?
Złamanie to częściowe lub całkowite przerwanie ciągłości kości. Często towarzyszy mu także uszkodzenie okolicznych struktur (naczyń krwionośnych, kostnej, stawów i mięśni), co skutkuje pojawieniem się charakterystycznych objawów. Wyróżnia się:
- złamanie zamknięte,
- złamanie otwarte.
Złamanie zamknięte charakteryzuje się tym, że nie dochodzi do uszkodzenia skóry. Natomiast przy złamaniu otwartym powłoki skórne zostają uszkodzone, a elementy kostne przedostają się na zewnątrz. Oba rodzaje różnią się zatem sposobem udzielania pierwszej pomocy i postępowania medycznego.
Wyróżnia się także inne rodzaje złamań:
- bez przemieszczenia,
- z przemieszczeniem.
Złamanie bez przemieszczenia charakteryzuje się tym, że po urazie kości wracają do swojego poprzedniego uszkodzenia. W przypadku złamania z przemieszczeniem odłamki kości ulegają przesunięciu. Najczęściej następuje to z powodu pociągnięcia mięśni, które przyczepiają się do danej kości.
Do złamania nogi może dojść w każdym jej odcinku. Złamaniu może ulec: kość udowa, kość biodrowa, kość piszczelowa, rzepka, kość strzałkowa, a także kości stopy.
Złamanie kości u dzieci
Złamanie kości u dzieci wygląda nieco inaczej niż u osób dorosłych. Dzieje się tak ze względu na trwający rozwój tych struktur. U najmłodszych często występują złamania podokostnowe. W ich przebiegu okostna pozostaje nienaruszona, ale kość zostaje całkowicie przerwana. Jest to tzw. złamanie zielonej gałązki. Urazy tego typu u dzieci goją się znacznie szybciej niż u dorosłych. Niosą za sobą też mniejsze ryzyko powikłań.
Złamanie kości udowej
Szczególnie trudne i niebezpieczne jest złamanie kości udowej. Jest ono szczególnie częste u osób starszych. Do ich wystąpienia nie jest wymagany silny uraz – struktura kostna jest często osłabiona przez osteoporozę. Wymaga ono leczenia operacyjnego.
Objawy złamania
Złamaniu nogi towarzyszą charakterystyczne objawy. Zalicza się do nich:
- ból (zazwyczaj bardzo silny),
- obrzęk kończyny,
- krwiak i sińce,
- nieprawidłowe ruchy kości,
- niemożność poruszania kończyną,
- utrata czucia lub nieprzyjemne odczucia (np. mrowienie),
- zanik tętna poniżej miejsca złamania,
- trzeszczenie.
Krwiak i sińce są skutkiem uszkodzenia naczyń krwionośnych w momencie złamania. Należy pamiętać, że okostna jest bardzo dobrze unaczyniona, ponieważ odżywia kość. Złamana noga może być rozpoznana tylko na podstawie badania RTG.
Pierwsza pomoc przy złamaniu
W pierwszej kolejności należy upewnić się o swoim bezpieczeństwie. Dopiero wówczas można przystąpić do udzielania pomocy. Kolejnym krokiem jest zapoznanie się z ogólnym stanem poszkodowanego oraz zlokalizowanie miejsca urazu. Jeżeli to konieczne, w tym momencie należy wezwać pogotowie ratunkowe.
Pierwsza pomoc przy złamaniu polega na unieruchomieniu uszkodzonej kończyny. Należy:
- unieruchomić 2 sąsiadujące stawy z kością, jeżeli złamaniu uległ jej trzon,
- unieruchomić 2 kości tworzące staw, jeżeli uraz nastąpił w jego okolicy.
Do unieruchomienia kończyny należy wykorzystać to, co jest pod ręką. Mogą to być bandaże, ale także odzież (np. szalik). Najlepszym rozwiązaniem jest przywiązanie chorej nogi do zdrowej, ale można w tym celu wykorzystać także deski, kij od nart lub specjalne szyny (jeżeli jest to nich dostęp). W celu złagodzenia bólu można zastosować okład chłodzący. Osoba poszkodowana powinna trafić do lekarza i rozpocząć odpowiednie leczenie.
Złamanie otwarte – procedura postępowania
W pierwszej kolejności należy zatamować krwawienie. Dopiero później można unieruchomić kończynę (jak w przypadku złamania zamkniętego). Ranę trzeba zabezpieczyć jałowym opatrunkiem. Zabronione jest samodzielne nastawianie kończyny lub odprowadzanie odłamków kostnych do środka.
Podsumowanie
Złamanie nogi objawia się silnym bólem, zniekształceniem kończyny, obrzękiem i krwiakiem. Osoby, które są świadkiem wypadku, powinny natychmiast udzielić pierwszej pomocy. Dzięki temu zmniejsza się ryzyko pojawienia powikłań. Leczenie złamania zależy od jego typu, a także miejsca i rozległości urazu. Złamanie może być zamknięte, otwarte, a także bez przemieszczenia lub z przemieszczeniem.
Źródła:
- B. Kwintal, Pierwsza pomoc: skręcenia, zwichnięcia i złamania, Polskie Towarzystwo Pielęgniarstwa Ratunkowego http://ptpaiio-lodz.one.pl/wp-content/uploads/2015/11/Skr%C4%99cenia-z%C5%82amania.pdf (dostęp 18.10.2021).
- J. Fibak, Chirurgia. Repetytorium, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004.
- T. S. Gaździk, Ortopedia i traumatologia. Podręcznik dla studentów medycyny, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2002.
Autorka
Angelika Janowicz – absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na kierunku pielęgniarstwo. Pisze o zdrowiu, ponieważ wie, jak ważna jest edukacja pacjenta. Wielbicielka podróży i kuchni greckiej.
