Zespół Hashimoto – co to jest i na czym polega?
Wśród dolegliwości tarczycy to zespół Hashimoto jest najczęściej spotykaną chorobą, która dotyka aż 5 razy więcej kobiet niż mężczyzn, a szczyt zachorowań przypada na wiek między 30 a 50 lat. Co to jest zespół Hashimoto i jakie są objawy dolegliwości ze strony tarczycy, na co zwracać uwagę?
Z artykułu dowiesz się:
Choroba Hashimoto – o tym musisz wiedzieć
Zespół Hashimoto to przewlekłe limfocytowe zapalenie tarczycy o podłożu autoimmunologicznym, a ponieważ rozwija się w kierunku niewydolności tarczycy i rzutuje na funkcjonowanie innych organów, mówimy o zespole Hashimoto. Tarczyca odpowiedzialna jest za wydzielanie hormonów, głównie tyroksyny (T4) i trójjodotyroniny (T3). Hormony te biorą udział w wielu procesach, wśród których wymienia się zwłaszcza: kontrolę procesów metabolicznych, wzmaganie procesów przemiany materii, stymulację procesów mineralizacji kości, stymulację dojrzewania struktur układu nerwowego, a u kobiet wpływ na grubość błony śluzowej macicy. Innymi słowy, zaburzenie wydzielania hormonów tarczycy powoduje zespół objawów ogólnoustrojowych.
W chorobie Hashimoto układ immunologiczny produkuje przeciwciała działające przeciwko tarczycy, co powoduje przewlekłe zapalenie tego gruczołu, niebolesne i początkowo niedające charakterystycznych objawów, dlatego może rozwijać się latami. Systematycznie jednak prowadzi do upośledzenia funkcjonowania tarczycy, zmniejszenia produkcji hormonów i rozwoju niedoczynności.
Przyczyną stanu zapalnego tarczycy jest nietolerancja własnego białka tyreoperoksydazy (TPO) umożliwiającego syntezę hormonów tarczycy. Proces niszczenia białka przebiega nieprzerwanie, dopóki ostatnia cząsteczka nie zostanie usunięta. Powodem są czynniki genetyczne, a na ujawnienie się choroby mają wpływ niektóre czynniki środowiskowe. Wiesz już, co to jest zespół Hashimoto, a jak choroba przebiega?
Zespół Hashimoto – objawy i rozwój
Dużym problemem w rozpoznawalności jest to, że choroba długo nie daje objawów, zanim dojdzie do niedoborów hormonów tarczycy. Oznacza to, że w wielu przypadkach chory trafia do lekarza zbyt późno. Dobrą wiadomością jest natomiast to, że jeżeli zostanie dobrze dobrana dawka hormonów tarczycy, to pacjent może nie odczuwać żadnych objawów.
Przebieg choroby może być różny i nie zawsze daje jednoznaczne symptomy. Na początku może pojawić się wole (powiększona tarczyca), ale bez bólu szyi. Z biegiem czasu uwidaczniają się symptomy miejscowe oraz związane z niedoborem hormonów tarczycy:
- przewlekłe zmęczenie,
- bladość i suchość skóry,
- bradykardia,
- zaparcia,
- nietolerancja zimna,
- zaburzenia koncentracji,
- zmiana tonu głosu,
- nieuzasadniony przyrost masy ciała,
- suchość i łamliwość włosów,
- problemy z pamięcią oraz koncentracją,
- zaburzenia miesiączkowania.
Chorobom tarczycy mogą towarzyszyć inne dolegliwości, na przykład choroba autoimmunologiczna miastenia gravis zaburzająca przekaz informacji z nerwu do mięśnia, przez co mięśnie pracują nieprawidłowo i szybko się męczą. Zespół miasteniczny w chorobie Hashimoto jest rzadką dolegliwością, ale zaburzenia czynności tarczycy dotyczą około 13% pacjentów z miastenią gravis. Zespół miasteniczny polegający na bólach i sztywności mięśni i utrudnieniu chodzenia zwykle występuje przy nadczynności tarczycy, ale do osłabienia siły mięśni może dojść również w zespole Hashimoto w wyniku niedoczynności tarczycy. Oprócz sztywności i osłabienia mięśni na skutek spowolnienia procesów przemiany materii, chorej osobie towarzyszy uczucie zimna, spowolnieniu ulega proces myślenia oraz mowy.
Tarczyca – zespół Hashimoto – rozpoznanie
Ponieważ zespół Hashimoto nie daje wczesnych objawów, rozpoznanie dokonywane jest dopiero po pojawieniu się niedoczynności tarczycy. Lekarz stawia diagnozę na podstawie badań hormonalnych: oznaczenie stężenia TSH we krwi oraz wolnej tyroksyny (FT4). Wykonuje się też oznaczenie stężenia przeciwciał przeciwtarczycowych w surowicy przeciwko tyreoperoksydazie (anty-TPO) lub przeciwko tyreoglobulinie (anty-TG). Pomocne są również badania USG tarczycy.
Zespół Hashimoto stwierdza się, gdy pacjent spełnia wszystkie 3 kryteria:
- dodatni wynik przeciwciał przeciwtarczycowych,
- tarczyca w USG jest hipoechogenna z cechami zwłóknienia,
- pacjent ma niedoczynność tarczycy potwierdzoną klinicznie i biochemicznie.
Zespół Hashimoto – leczenie
Nie ma skutecznej metody, która powstrzymałaby proces niszczenia tarczycy, a terapia polega przede wszystkim na leczeniu niedoczynności tarczycy, substytucji Lewotyroksyny – syntetycznego hormonu, identycznego z tym, który produkuje tarczyca. Zespół Hashimoto przy prawidłowej podaży hormonu może więc przebiegać zupełnie bezobjawowo i nie utrudniać pacjentowi życia, jeżeli tylko nie dojdzie do ciężkiej niedoczynności.
Trzeba pamiętać, że dawkę leku dopasowuje się do masy ciała, dlatego wszelkie wahania pod tym kątem będą wymagały korekty dawki, a pacjent musi przebywać pod kontrolą endokrynologa. Duże znaczenie mają również dieta oraz aktywność fizyczna, które pomagają utrzymać organizm w dobrej kondycji i zapobiegają pogłębianiu się choroby.
Źródła:
- Piotr Miśkiewicz, Tomasz Bednarczuk, Choroba Hashimoto, portal mp.pl dział dla pacjentów (29.03.2017).
- Marta Koblańska, Prof. Anna Popławska-Kita o chorobie Hashimoto, termedia.pl (12.11.2019).
- Agnieszka Pochrzęst-Motyczyńska, Hashimoto: gdy brakuje hormonów tarczycy, zdrowie.pap.pl (25.10.2017).
- Małgorzata Gietka-Czernel, Postępy w rozpoznawaniu i leczeniu zapaleń tarczycy, Borgis - Postępy Nauk Medycznych 2/2008, s. 92-104.
Autor
Jerzy A. Kozłowski – lic. ratownik medyczny, absolwent Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu. Ratownik medyczny z wieloletnią praktyką, copywriter, autor artykułów na tematy związane z medycyną, zdrowiem i zdrowym stylem życia. Prywatnie amator biegania, miłośnik gór, astronomii i literatury SF.
Ostatnia aktualizacja [30.10.2024]