Zaparcia, zwane inaczej zatwardzeniem, to stan, kiedy oddawanie stolca jest rzadsze, niż raz na trzy dni, bolesne lub mocno utrudnione. Problemy z wypróżnianiem mogą być związane nie tylko z zaburzeniami fizycznymi, ale również mieć swoje źródło w psychice. Zaparcia, które trwają przez dłuższy czas, powodują dyskomfort, bóle brzucha, wzdęcia oraz popuszczanie stolca.
Zaparcia u małych dzieci zdarzają się dość często. Żeby uporać się z tym problemem, należy przede wszystkim zdiagnozować jego źródło. Istnieje wiele czynników, które mogą przyczyniać się do zaparć u maluchów. Sprawdź, co najczęściej powoduje trudności z wypróżnianiem i dowiedz się, jak skutecznie pomóc dziecku.
Zaparcia u dzieci – najczęstsze przyczyny
Zaparcia u dzieci są powszechnym zjawiskiem – szacuje się, że problem dotyczy ok. 8-10% maluchów oraz młodzieży. Pierwsze objawy rodzice obserwują między 2. a 4. rokiem życia dziecka, kiedy ich pociecha uczy się kontrolować wypróżnienia i korzystać z nocnika. Według lekarzy większość przypadków to tzw. zaparcia czynnościowe, czyli takie, które nie mają podłoża chorobowego.
Zaparcia czynnościowe i organiczne – czym się różnią?
O zaparciach czynnościowych (nawykowych) mówi się wtedy, kiedy pacjent wypróżnia się bardzo rzadko, musi włożyć w to wiele wysiłku i odczuwa ból podczas oddawania stolca. Zatwardzeniu czynnościowemu towarzyszy zwykle uczucie niepełnego wypróżnienia. Przy tego typu zaparciach, rzadko potrzebne jest leczenie farmakologiczne – zwykle wystarczy pić więcej wody i włączyć do diety produkty, które pobudzają perystaltykę jelit.
Zupełnie inną grupę stanowią tzw. zaparcia organiczne. Również powodują ból brzucha oraz problemy związane z oddawaniem stolca, jednak są wywoływane przez różnego rodzaju zaburzenia, takie jak niedoczynność tarczycy, choroba Hirschprunga, mukowiscydoza, choroby neurologiczne oraz alergie pokarmowe. W takich przypadkach niezbędne jest włączenie leczenia specjalistycznego.
Przyczyny problemów z oddawaniem stolca
Do wystąpienia zaparć u dziecka mogą przyczynić się różne czynniki. Oprócz chorób i zaburzeń są to również aspekty związane ze stylem życia oraz codziennym jadłospisem. Najczęstsze przyczyny zaparć czynnościowych to:
- nieprawidłowa i uboga w błonnik dieta,
- zbyt mała podaż płynów,
- stosowanie niektórych leków,
- niedożywienie dziecka.
Znaczenie mają również kwestie psychologiczne, które bardzo niekorzystnie wpływają na naturalny rytm wypróżniania:
- zbyt wczesne odpieluchowanie dziecka,
- nauka korzystania z nocnika przebiegająca w nieprzyjemnej atmosferze – krzyczenie na dziecko, karanie, wywieranie presji,
- niechęć malucha do korzystania z publicznych toalet lub łazienki w przedszkolu ze względu na złe warunki higieniczno-sanitarne lub nieprzyjemny zapach,
- strach przed bólem po wcześniejszym bolesnym wypróżnieniu.
Jakie są najczęstsze objawy zatwardzenia u dziecka?
U dzieci zatwardzenie objawia się podobnie jak u dorosłych – występuje uczucie parcia na stolec, ale przy próbie jego oddania, pojawia się ból i trudności. Wizycie w toalecie towarzyszy także wrażenie niepełnego wypróżnienia. Sam stolec jest bardzo twardy, mocno zbity i czasem można zauważyć w nim świeżą krew (również na papierze toaletowym).
Małe dzieci, które cierpią z powodu przewlekłych zaparć, mogą przyjmować charakterystyczną postawę, gdy czują parcie na stolec. Zazwyczaj szukają ustronnego miejsca, ściskają nogi oraz pośladki do czasu ustąpienia tego uczucia. Jeśli rodzice zaobserwują takie zachowanie u swojego dziecka, nie powinni krzyczeć, ani zawstydzać malucha – to na pewno nie pomoże, a tylko przyczyni się do pogłębienia problemu zaparć.
Zaparcia u dzieci – domowe sposoby na zatwardzenie u dziecka
Długo trwające zaparcia powodują nie tylko fizyczne cierpienie dziecka, ale również są niezdrowe. Zaleganie mas kałowych w odbytnicy prowadzi do jej rozdęcia, a tym samym – obniżenia napięcia mięśniowego i odczuwania parcia na stolec. Jeśli lekarz zdiagnozuje u malucha zaparcia nawykowe, należy pomóc dziecku wyeliminować przyczyny tego stanu. Warto wiedzieć, że zaparcia to problem złożony, przy którym najczęściej nakłada się na siebie wiele czynników. Co należy zrobić, żeby pomóc maluchowi wyregulować rytm wypróżnień?
1. Wprowadzenie zmian w diecie dziecka
W pierwszej kolejności należy zadbać, aby w diecie malucha znalazły się pokarmy bogate w błonnik pokarmowy – otręby, produkty pełnoziarniste, świeże warzywa i owoce. Warto (przynajmniej czasowo) wyeliminować z jadłospisu mocno przetworzone posiłki oraz słodycze.
2. Dbanie o odpowiednie nawodnienie organizmu
Dziecko, które cierpi z powodu zaparć, powinno dużo pić – najlepiej podawać maluchowi wodę, niesłodzone soki warzywno-owocowe oraz ziołowe herbatki bez cukru. Gazowane, słodzone napoje nie nawadniają dobrze organizmu, a mogą nasilać problem zaparć.
3. Codzienna porcja aktywności fizycznej
Nic nie pobudza motoryki jelit lepiej, niż aktywność fizyczna. Warto zapewnić dziecku odpowiednią ilość ruchu każdego dnia – nie muszą to być typowe ćwiczenia gimnastyczne, ale spacery, taniec, gra w piłkę, czy aktywność na placu zabaw. Rodzic powinien zwracać uwagę na to, jak bawi się dziecko i w razie potrzeby aktywizować je – długie siedzenie w piaskownicy, czy na karuzeli nie jest równoznaczne ze zjeżdżaniem, bieganiem, czy wspinaniem się na drabinki.
4. Prawidłowa pozycja podczas wypróżniania
Dziecko, które siada na nocniku, znajduje się w odpowiedniej pozycji – jego kolana są powyżej linii bioder, co pozwala rozluźnić mięsień łonowo-odbytniczy, a tym samym ułatwia wypróżnianie. Jeśli maluch nie chce siadać na nocnik i woli oddawać stolec na sedesie, należy zapewnić jego stopom odpowiednie wsparcie. Świetnie sprawdzi się mały stołeczek lub specjalny podnóżek do WC.
5. Wsparcie psychologiczne
Nerwowa atmosfera wokół tematu wypróżniania negatywnie wpływa na psychikę dziecka i jeszcze bardziej utrudnia regularne i bezbolesne oddawanie stolca. Zestresowani rodzice mogą nawet nieświadomie wywierać nacisk na malucha, który cierpi z powodu zaparć. W takich sytuacjach warto skorzystać z pomocy psychologa – specjalista pomoże odzyskać spokój zarówno dziecku, jak i rodzicom.
Pamiętaj, że aby wyeliminować problem zaparć, trzeba podejść do niego kompleksowo, wprowadzając jednocześnie zmiany w diecie dziecka, dbając o nawodnienie i ruch oraz odpowiednią pozycję w czasie oddawania stolca.
