Witamina K jest substancją, bez której organizm człowieka nie może poprawnie funkcjonować. Jest ona potrzebna do rozwoju tkanki kostnej oraz prawidłowego przebiegu procesów krzepnięcia krwi. Potrzebują jej zarówno osoby dorosłe, jak i dzieci w każdym wieku. Zobacz, dlaczego należy dbać o prawidłowy poziom witaminy K.
Funkcjonowanie organizmu człowieka jest ściśle powiązane z odpowiednim żywieniem. Wraz z pokarmem należy dostarczać niezbędnych witamin i minerałów. Ich właściwy poziom zapewnia homeostazę oraz umożliwia istnienie ważnych życiowych procesów. Niedobór lub nadmiar któregokolwiek z nich prowadzi do licznych zaburzeń, które manifestują się w postaci różnego rodzaju objawów i dolegliwości. Jedną z ważnych substancji dla organizmu człowieka jest witamina K.
Z artykułu dowiesz się:
- jakie są właściwości witaminy K;
- jakie produkty zawierają witaminę K;
- jakie są skutki niedoboru witaminy K w organizmie;
- czym grozi nadmiar witaminy K.
Właściwości witaminy K
Witamina K jest tak naprawdę mieszaniną różnych substancji, które wykazują podobne właściwości i działanie. Są to organiczne związki chemiczne, rozpuszczalne w tłuszczach, będące pochodną 2-metylo-1,4-naftochinonu. W skład witaminy wchodzą:
- filochinon (witamina K1) – syntezowany przez rośliny,
- menachinon (witamina K2) – syntezowana przez bakterie obecne w jelitach.
Spotkać można także menadion, czyli witaminę K3. Jest on otrzymywany syntetycznie. Różni się od naturalnych form witaminy K tym, że rozpuszcza się w wodzie.
Witamina K1 jest oleistą cieczą. Topnieje w temperaturze 20℃. Natomiast witamina K2 ma postać krystaliczną. Topnieje w wyższej temperaturze – 54℃. Obie substancje są bardzo wrażliwe na światło.
Witamina K jest zaangażowana w różne procesy fizjologiczne, które zachodzą w organizmie człowieka. Przede wszystkim bierze ona udział w procesach krzepnięcia krwi. Jest ona potrzebna do syntezy protrombiny, która ma miejsce w wątrobie. Witamina K jest katalizatorem dla procesu przekształcenia się reszty kwasu glutaminowego aż w 6 białkach, zanim trafią one do wątroby. Oznacza to, że witamina K bierze udział w tworzeniu się czynników krzepnięcia krwi.
Ważny jest także udział witaminy K w rozwoju i prawidłowym funkcjonowaniu układu kostnego. Tutaj wielu badaczy podkreśla dużą rolę witaminy K2. Substancja ta wpływa na przyswajanie wapnia, a także stymuluje namnażanie się komórek kościotwórczych. Uważa się, że witamina K może być z powodzeniem wykorzystywana w profilaktyce osteoporozy, a także jej leczeniu. Nadal jednak trwają badania na ten temat, jednak ich wyniki są bardzo obiecujące.
Zapotrzebowanie na witaminę K dla dorosłej osoby wynosi 60–80 μg dziennie. Należy dostarczać ją organizmowi wraz z pożywieniem. W określonych sytuacjach dopuszczalne jest stosowanie suplementów diety – powinny być one wysokiej jakości i pochodzić ze sprawdzonych źródeł. W takiej sytuacji maksymalna ilość witaminy K to 200 μg dziennie.
W jakich produktach znajdziemy witaminę K?
Aby zadbać o odpowiedni poziom witaminy K w organizmie, należy włączyć do jadłospisu produkty, które są jej bogatym źródłem. Warto przy tym pamiętać, że dieta powinna być zdrowa i zróżnicowana. Tylko w ten sposób można zwiększyć szansę na dostarczenie wszystkich niezbędnych witamin i pierwiastków.
Produkty spożywcze z witaminą K to m.in.:
- sałata (wszystkie odmiany),
- szpinak,
- brukselka,
- jarmuż,
- brokuły,
- kalafior,
- kapusta,
- botwinka,
- szparagi,
- natka pietruszki,
- cukinia,
- groszek,
- wątróbka,
- mleko i przetwory mleczne,
- jaja.
Można też stosować suplementy diety z witaminą K. Przed ich zastosowaniem należy jednak skonsultować się z lekarzem w celu ustalenia odpowiedniej dawki oraz doboru właściwego preparatu.
Co powoduje niedobór witaminy K?
Niedobór witaminy K u osób dorosłych występuje rzadko. Są na niego narażeni pacjenci, którzy zmagają się z zaburzeniami wchłaniania, chorobami wątroby lub będący aktualnie w trakcie antybiotykoterapii. Możliwe objawy niedoboru witaminy K to:
- zaburzenia krzepnięcia krwi,
- krwawienia,
- wydłużenie czasu gojenia się ran,
- zaburzenia pracy jelit,
- pogorszenie stanu kości osteoporoza.
Niedobory witaminy K są szczególnie niebezpieczne dla noworodków. Małe dzieci nie mają jeszcze w pełni rozwiniętej flory bakteryjnej jelit, dlatego substancja ta nie może być przez nie syntezowana. Jej brak skutkuje rozwinięciem się choroby krwotocznej noworodków. Dlatego konieczna jest suplementacja witaminy K.
Nadmiar witaminy K w organizmie
Ryzyko wystąpienia nadmiaru witaminy K jest niskie. Mimo to należy zachować ostrożność w czasie stosowania suplementów diety, które zawierają tą substancję. Zwiększanie dawki bez konsultacji z lekarzem może nieść za sobą przykre konsekwencje zdrowotne. Objawy, które świadczą o nadmiarze witaminy K to:
- wzmożona potliwość,
- bóle w klatce piersiowej,
- zaburzenia funkcjonowania wątroby,
- niedokrwistość.
Podsumowanie
Rola witaminy K jest niezastąpiona. Wpływa ona na prawidłowy przebieg procesów krzepnięcia krwi, a także pozwala zachować zdrowe i mocne kości. Groźny jest zarówno jej niedobór, jak i nadmiar. Głównym źródłem witaminy K powinno być pożywienie.
Źródła:
1. A. Karmańska, B. Karwowski, Rola witaminy K w metabolizmie kości, “Bromatologia” 2015, nr 1, s. 106-115.
2. E.J. Kucharz i in., Rola witaminy K2 w metabolizmie kości i innych procesach patofizjologicznych - znaczenie profilaktyczne i terapeutyczne, “Forum Reumatologiczne” 2018, t. 4, nr 2, s. 71-86.
Autorka
Angelika Janowicz – absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na kierunku pielęgniarstwo. Pisze o zdrowiu, ponieważ wie, jak ważna jest edukacja pacjenta. Wielbicielka podróży i kuchni greckiej.
