Nie każde współżycie seksualne musi prowadzić do poczęcia. Skuteczna antykoncepcja może pomóc uchronić się przed nieplanowaną ciążą i jej skutkami. Istnieją różne sposoby zapobiegania zapłodnieniu, dostępne zarówno dla kobiet, jak i dla mężczyzn. Najważniejsze, by wybrana metoda antykoncepcji była odpowiednio dopasowana do potrzeb osoby, która planuje ją zastosować oraz jej partnera seksualnego.
Jedną z najskuteczniejszych metod antykoncepcji dla mężczyzn jest wazektomia, która polega na przecięciu nasieniowodów (choć niektóre artykuły mówią o „podwiązaniu nasieniowodów”). Po zabiegu pacjent nie wymaga hospitalizacji, a sama rekonwalescencja trwa stosunkowo krótko. Sprawdź, jak wygląda zabieg wazektomii i dowiedz się, czy jest to trwała, czy odwracalna metoda antykoncepcji.
Czym jest i na czym polega wazektomia?
Wazektomia, powszechnie znana jako „podwiązanie nasieniowodów” to urologiczny zabieg, który może skutecznie chronić przed niechcianą ciążą. Choć niektórzy decydują się na niego z innych względów zdrowotnych, to jednak dla większości mężczyzn, wazektomia jest po prostu metodą antykoncepcji.
Wazektomia polega na przecięciu nasieniowodów – choć dawniej wiązała się z koniecznością interwencji chirurgicznej, współcześnie lekarze wykonują zabieg bez nacinania skóry na mosznie. Doświadczony urolog rozwarstwia (naciąga w odpowiedni sposób) ją, wykorzystując do tego kleszcze z zakrzywioną końcówką. Dzięki temu może swobodnie wypreparować nasieniowody, założyć na nie specjalne podwiązki, a następnie je przeciąć. W ten sposób dochodzi do zablokowania drożności nasieniowodów, co uniemożliwia wypływ plemników.
Warto wiedzieć, że w wyniku zabiegu nie zostaje zaburzony proces spermatogenezy – mężczyzna nadal może mieć wytrysk, a wygląd i konsystencja nasienia nie ulegają zmianie. Obecnie wykonuje się dwa rodzaje zabiegów w celu przecięcia nasieniowodów. Są to:
- wazektomia bez skalpela (WBS) – lekarz używa specjalnego narzędzia zamiast klasycznego skalpela, które w prosty sposób przecina nasieniowód po jednej lub obu stronach. Przy metodzie kanadyjskiej jeden z końców zamyka się za pomocą elektrokoagulacji, a drugi zostawia otwarty, żeby plemniki mogły przedostawać się z jąder do moszny, gdzie będą naturalnie wchłonięte;
- total vasectomy (TV) – w tym przypadku, na oba końce nasieniowodu zakładane są podwójne, nierozpuszczalne szwy, może być też usunięta część przewodu. Dodatkowo lekarz stosuje mikrokoagulację obydwu końców.
Antykoncepcyjna skuteczność wazektomii jest niezwykle wysoka – specjaliści określają ją na poziomie ok. 99,8-99,9%. Jednak zabieg musi być wykonany prawidłowo, dlatego najlepiej wybierać sprawdzone gabinety i doświadczonych lekarzy.
Jak przebiega zabieg wazektomii?
Zanim lekarz zakwalifikuje pacjenta do zabiegu wazektomii, przeprowadza z nim obszerny wywiad, który obejmuje również rozmowę na temat przyczyn takiej decyzji. Wazektomia nie jest polecana bardzo młodym mężczyznom (być może w przyszłości będą chcieli mieć dzieci), ani tym, którzy decydują się na zabieg pod naciskiem partnerki. Najczęściej wykonuje się ją w następujących sytuacjach:
- mężczyzna jest absolutnie pewny, że nie chce mieć dzieci w przyszłości,
- mężczyzna posiada już potomstwo i nie chce się dalej rozmnażać,
- ewentualna ciąża zagraża życiu lub zdrowiu partnerki,
- mężczyzna lub oboje partnerzy są nosicielami wad genetycznych i nie chcą ryzykować poczęcia.
Po wypełnieniu niezbędnych dokumentów i kwalifikacji lekarz wyznacza termin zabiegu. Przed jego wykonaniem, zaleca się dokładne ogolenie skóry na mosznie oraz w jej okolicach. Wazektomia nie wymaga dłuższych, ani obszerniejszych przygotowań. Odbywa się w znieczuleniu miejscowym i trwa od kilkunastu minut do około godziny. Przy zabiegu bez skalpela z reguły nie występuje krwawienie – powstaje jedynie drobna ranka, która zazwyczaj nie wymaga szycia.
Zabieg nie jest bolesny za sprawą znieczulenia. Pacjent odczuwa jedynie delikatne ciągnięcie w okolicy worka mosznowego. Nie jest konieczna hospitalizacja, ani pozostanie w szpitalu na obserwacji – od razu po wazektomii można wrócić do domu. Do zaleceń pozabiegowych, jakie otrzymują pacjenci od swoich lekarzy, należą:
- powstrzymanie się od spożywania alkoholu przez kolejną dobę,
- odpoczynek i regeneracja przez następne 2-3 dni,
- zakaz dźwigania, wykonywania pracy fizycznej oraz uprawiania sportu przez tydzień,
- rezygnacja z kontaktów seksualnych przez 7 dni, by tkanki mogły się zregenerować.
Warto unikać także długich, gorących kąpieli. Jeśli po zabiegu pojawi się ból lub dyskomfort, można łagodzić go chłodnymi okładami lub zażyć paracetamol, jeśli lekarz nie zaleci inaczej. Nie należy przyjmować leków z grupy NLPZ (ibuprofen, ketoprofen, kwas acetylosalicylowy), ponieważ mogą nasilać krwawienie i zwiększają ryzyko powstania krwiaka.
Skąd wiadomo, że zabieg się udał i w ejakulacie nie ma już plemników? Skuteczność wazektomii można ocenić dopiero po ok. 3 miesiącach i minimum 20-30 wytryskach. W tym celu należy wykonać badanie nasienia – po uzyskaniu wyniku, można ocenić, czy wszystko poszło zgodnie z planem. Do tego momentu należy stosować inne metody antykoncepcji, żeby zapobiec niechcianej ciąży. Warto również pamiętać, że wazektomia nie chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.
Czy wazektomia jest odwracalna?
Medycyna umożliwia odwrócenie skutków zabiegu wazektomii w niektórych przypadkach poprzez procedurę rewazektomii, znanej także jako wazowazostomia. Jest jednak ona znacznie bardziej inwazyjna i skomplikowana, niż wazektomia. Odbywa się w znieczuleniu ogólnym i może trwać wiele godzin. Niezbędny jest także mikroskop lub specjalne szkła powiększające.
Według specjalistów skuteczność rewazektomii wynosi 60-80%. Warto jednak wiedzieć, że duże znaczenie ma czas, który upłynął od zabiegu wazektomii – im odstęp jest dłuższy, tym mniejsze szanse powodzenia.
