Antykoncepcja – co to jest i jaką formę wybrać?
Antykoncepcja to inaczej kontrola płodności. Są to różnego rodzaju metody, które zmniejszają ryzyko zajścia w ciążę u par, które nie chcą mieć dziecka. Niektóre z nich dodatkowo chronią przed chorobami przenoszonymi drogą płciową. Zobacz, jakie są rodzaje antykoncepcji i jaka jest ich skuteczność.
Antykoncepcję stosowano już w czasach starożytnych. W Egipcie kobiety umieszczały w pochwie liście akacji zmieszane z miodem. W ten sposób chciały uniemożliwić plemnikom przedostanie się do komórki jajowej. Prawdopodobnie używano także metod mechanicznych, które przypominały prezerwatywy. W średniowieczu popularny był stosunek przerywany. Do zabezpieczenia używano także korzenia lilii. Następnie wykorzystywano osłonki z jagnięcej skóry. Pierwszą prezerwatywę opracowano dopiero na początku lat XX. Pół wieku później powstały tabletki antykoncepcyjne.
Z artykułu dowiesz się:
Co to jest antykoncepcja? Na czym polega?
Jest to określenie na wszelkiego rodzaju metody, które mają uniemożliwić zapłodnienie. Opierają się one głównie na uniemożliwieniu plemnikom dotarcie do komórki jajowej (np. poprzez zagęszczenie śluzu szyjkowego lub stworzenie bariery mechanicznej). Niektóre środki antykoncepcyjne hamują owulację. Dzieje się to poprzez wpływ na gospodarkę hormonalną kobiety.
Funkcją antykoncepcji jest nie tylko ochrona przed zajściem w ciążę. Niektóre metody zapobiegają zakażeniu chorobami przenoszonymi drogą płciową. Jest to bardzo ważne z punktu widzenia społecznego – na świecie jest kilkaset milionów osób zakażonych przynajmniej jedną z nich. Warto pamiętać, że infekcja rozprzestrzenia się nie tylko poprzez stosunek waginalny, ale także analny i oralny. W ich trakcie również wskazane jest zabezpieczenie.
Podział antykoncepcji: metody mechaniczne i hormonalne
Metod antykoncepcji jest wiele. Różnią się one nie tylko mechanizmem działania, ale także skutecznością. Nie można zapomnieć także o komforcie użytkowania oraz aspektach ekonomicznych. Wyróżnia się:
- antykoncepcję mechaniczną,
- antykoncepcję hormonalną.
Oprócz tego istnieją metody, takie jak wkładki domaciczne lub sterylizacja chirurgiczna. Drugi z nich w Polsce jest nielegalny w odniesieniu do kobiet (jest dopuszczalna tylko w niektórych przypadkach). Dodatkowo istnieje tzw. antykoncepcja awaryjna, którą stosują kobiety po stosunku lub naturalne metody (np. metoda objawowo-termiczna, czyli obliczanie dni płodnych na podstawie temperatury ciała i wyglądu śluzu szyjkowego).
Mechaniczne metody antykoncepcji
Mechanizm działania mechanicznych metod antykoncepcyjnych opiera się na fizycznym zablokowaniu przedostania się nasienia do narządów rodnych kobiety. Najbardziej popularne są prezerwatywy męskie, które należy założyć na penisa przed rozpoczęciem stosunku. Ich dodatkową zaletą jest to, że chronią przed chorobami wenerycznymi.
Metodą antykoncepcji mechanicznej są:
- prezerwatywy żeńskie,
- gąbki dopochwowe,
- gumowy krążek ze środkiem plemnikobójczym (diafragma),
- kapturek naszyjkowy.
Antykoncepcja hormonalna
Antykoncepcja hormonalna to sposób zapobiegania ciąży, który ma wpływ na gospodarkę hormonalną kobiety. Ich celem jest zatrzymanie owulacji, czyli niedopuszczenie do uwolnienia jajeczka. Tym samym zapłodnienie jest niemożliwe.
Metody hormonalne to:
- tabletki antykoncepcyjne,
- krążki dopochwowe,
- plastry antykoncepcyjne,
- zastrzyki antykoncepcyjne,
- wkładki domaciczne hormonalne.
W przypadku tabletek antykoncepcyjnych wyróżnia się jednoskładnikowe i dwuskładnikowe preparaty. Pierwsze z nich zawierają progestagen. W drugim rodzaju obecny jest także estrogen.
Natomiast wkładka wewnątrzmaciczna hormonalna jest umieszczana w macicy. Jest ona wykonana z plastiku. Zawiera progesteron, który jest stopniowo uwalniany. Zmienia on właściwości śluzu szyjkowego, co uniemożliwia plemnikom, przedostanie się do dalszych części dróg rodnych kobiety. Czas użytkowania jednej wkładki domacicznej wynosi nawet kilka lat.
Skuteczność poszczególnych form antykoncepcji
Poszczególne formy antykoncepcji różnią się skutecznością. Do jej określenia służy wskaźnik Pearla. Mówi on o liczbie ciąż w ciągu roku, do których doszło u par stosujących daną metodę antykoncepcji. Należy pamiętać, że na działanie antykoncepcyjne danej metody antykoncepcji ma wpływ głównie to, czy jest ona używana zgodnie z zaleceniami.
Jedną z najskuteczniejszych metod zapobiegania ciąży jest wkładka domaciczna. Wskaźnik Pearla wynosi w jej przypadku 99,8. Na dalszych miejscach uplasowały się kolejno: zastrzyk hormonalny, dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne, jednoskładnikowe pigułki, prezerwatywy dla mężczyzn oraz naturalne metody rozpoznawania płodności.
Podsumowanie
Istnieje kilka metod antykoncepcji hormonalnej i mechanicznej. Przy wyborze kobiety kierują się skutecznością, komfortem stosowania, ceną. Ważny jest także brak przeciwwskazań. Najlepszą metodę antykoncepcji w danym przypadku warto omówić z lekarzem ginekologiem.
Źródła:
- R. Dębski, Antykoncepcja – metody zapobiegania niepożądanej ciąży. Część II. Medyczne (nienaturalne) metody zapobiegania niepożądanej ciąży, “Ginekologia Polska” 2007, nr 78, s. 834-841.
- A. Karowicz-Bilińska i in., Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące wskazań i bezpieczeństwa stosowania antykoncepcji hormonalnej oraz wewnątrzmacicznej, „Ginekologia Polska” 2014, nr 3, s. 234–239.
Autorka
Angelika Janowicz – absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na kierunku pielęgniarstwo. Pisze o zdrowiu, ponieważ wie, jak ważna jest edukacja pacjenta. Wielbicielka podróży i kuchni greckiej.
Ostatnia aktualizacja [19.03.2024]