Skóra jest największym organem ludzkiego ciała i pełni wiele istotnych funkcji – chroni narządy wewnętrzne, uczestniczy w regulacji temperatury ciała i usprawnia wydalanie toksyn. Jeśli zostanie dotknięta chorobą zakaźną, zazwyczaj reaguje zaczerwienieniem, wysypką lub zaczyna się złuszczać. Objawy zawsze zależą od rodzaju dermatozy i indywidualnych cech naskórka.
Jedną z dość popularnych zakaźnych dermatoz jest świerzb. To choroba wywoływana przez pasożyty, która rocznie dotyka ok. 300 mln ludzi na całym świecie, niezależnie od wieku, czy płci. Głównym jej objawem jest uporczywe swędzenie, dlatego niektórzy mylą świerzb z łuszczycą lub atopowym zapaleniem skóry. Sprawdź, jakie jeszcze dolegliwości towarzyszą chorobie, jakie odmiany tej dermatozy wyróżnia się w medycynie oraz jak wygląda leczenie świerzbu.
Co to jest świerzb i jakie są jego przyczyny?
Świerzb jest zakaźną chorobą skóry, wywoływaną przez świerzbowca ludzkiego (łac. Sarcoptes scabiei) – pasożyta z rodziny roztoczy. Do zakażenia dochodzi przez kontakt ze skórą osób chorych (również poprzez stosunki seksualne), a w odmianie norweskiej także z pościelą, tapicerką mebli, czy zabawkami, na których znajdują się pasożyty. Warto jednak wiedzieć, że kontakt musi być na tyle długi, by świerzbowce mogły przejść na kolejną osobę. Co ciekawe, w temperaturze poniżej 20 st. C, pasożyty te tracą zdolność przemieszczania się. Należy pamiętać także, że człowiek nie może zarazić się świerzbem od chorych zwierząt, ponieważ są one atakowane przez zupełnie inny rodzaj świerzbowca, niegroźny dla ludzi.
Jak dochodzi do rozwoju choroby? Zapłodniona samica o długości ok. 0,5 mm przebija się przez warstwę naskórka (najczęściej między palcami i w fałdach skórnych) i drąży w nim długie nory, gdzie następnie składa jaja. W ciągu 2-3 dni wykluwają się larwy, które po ok. 2 tygodniach stają się dorosłymi osobnikami i dalej rozmnażają się w skórze, poszerzając istniejące nory i tworząc nowe korytarze.
W jakich warunkach najczęściej dochodzi do zakażenia?
Świerzb to choroba, z którą można zetknąć się praktycznie w każdym zakątku świata. Ze względu na korzystną dla pajęczaków temperaturę, świerzb występuje najczęściej w ciepłym klimacie tropikalnym, dotykając nawet 50% społeczeństwa. Zwykle chorują na niego osoby żyjące w ubóstwie i bardzo słabych warunkach sanitarnych. Często zachorowania odnotowuje się w dużych skupiskach – domach dziecka, zakładach opiekuńczych, szpitalach, ale także przedszkolach i żłobkach.
Świerzb – objawy
Świerzbowiec ludzki jest niewielkich rozmiarów i ciężko zauważyć go gołym okiem. Objawia się w postaci bardzo malutkich (ok. 0,5 mm) czarnych kropek na chorej skórze, co jednak łatwo zbagatelizować, biorąc je za zwykłe drobne zanieczyszczenie. To sprawia, że trudno samemu wykryć zakażenie – pacjenci zgłaszają się do lekarza, gdy pojawią się u nich charakterystyczne objawy świerzbu, takie jak świąd, czy korytarze w warstwie rogowej naskórka. Chory zaczyna odczuwać dyskomfort dopiero po kilku tygodniach od zakażenia (jeśli już kiedyś chorował na świerzb, czas ten skraca się do kilku dni), jednak już wcześniej może zarażać i przenosić świerzb na inne osoby.
Główne objawy choroby to:
- tunele świerzbowcowe – wąskie wybrzuszenia w naskórku o długości kilku mm, obejmujące głównie boczne powierzchnie palców, fałdy skórne oraz okolice narządów płciowych, jednak mogą być widoczne również w innych miejscach;
- silny świąd – spowodowany jest nie tylko aktywnością pasożytów, ale również odpowiedzią immunologiczną organizmu nosiciela na zakażenie;
- drobne grudki i nadżerki, występujące licznie na ciele oraz owłosionej skórze głowy – u panów mogą pojawiać się na mosznie, a u pań w okolicach brodawek sutkowych;
- strupki oraz ślady po zadrapaniach – spowodowane są nie tyle przez pasożyty, co przez chorego, który próbując poradzić sobie ze swędzeniem (bardziej lub mniej świadomie) intensywnie się drapie.
Nieleczony świerzb, głównie w odmianie norweskiej, prowadzi do nieustannego namnażania, a tym samym, zwiększania liczby pasożytów, bytujących na skórze, co powoduje nasilenie objawów. W wyniku choroby dochodzi do nadmiernego rogowacenia naskórka i tworzenia grubych łusek oraz przerośniętych brodawek na jego powierzchni. Może także dojść do erytrodermii, czyli uogólnionego zapalenia skóry.
