Świerzb to zaraźliwa choroba skóry przez świerzbowiec Sarcoptes scabiei. Najczęstsze objawy to intensywne swędzenie i zmiany skórne w postaci przeczosów, plam i grudek. W przypadku pierwszej infekcji u osoby zarażonej objawy zwykle pojawiają się w ciągu dwóch do sześciu tygodni. Podczas drugiej infekcji objawy mogą rozpocząć się w ciągu 24 godzin. Objawy te mogą występować na większości ciała lub tylko w niektórych obszarach, takich jak nadgarstki, między palcami lub wzdłuż talii. Głowa może być zaatakowana, ale zwykle dotyczy to małych dzieci. Świąd często nasila się w nocy. Drapanie może spowodować uszkodzenie skóry i dodatkową infekcję bakteryjną.
Świerzb-objawy
Historia choroby pacjenta może sugerować obecność świerzbu. Rozmieszczenie zmian i uporczywy świąd, który nasila się w nocy, a także objawy świerzbu u osób bliskich, powinny natychmiast umieścić świerzb na szczycie klinicznej diagnostyki różnicowej.
Rozkład zmian różni się u dorosłych i dzieci. U dorosłych zmiany występują głównie na następujących częściach ciała :
- Nadgarstki
- Przestrzenie międzypalcowe dłoni
- Stopy
- Pachwiny
- Łokcie
- Talia
- Pośladki
- Genitalia
Niemowlęta i małe dzieci mogą rozwijać zmiany rozsiane, ale w przeciwieństwie do dorosłych, zmiany są powszechne na twarzy, skórze głowy, szyi, dłoniach i podeszwach.
Świerzb jest chorobą zakaźną
Świerzb jest zaraźliwy i można się nim zarazić poprzez długotrwały kontakt fizyczny z zarażoną osobą. Obejmuje to stosunek płciowy, chociaż większość przypadków jest nabywana poprzez inne formy kontaktu skóra do skóry. Rzadziej inwazja świerzbu może wystąpić poprzez dzielenie się ubraniami, ręcznikami i pościelą, ale nie jest to główny sposób przenoszenia.
Pracownicy służby zdrowia są narażeni na świerzb od pacjentów, ponieważ mogą mieć z nimi dłuższy kontakt.
Jak objawia się świerzb?
Objawy są spowodowane reakcją alergiczną organizmu gospodarza na białka roztoczy, chociaż dokładnie które to białka pozostają przedmiotem badań. Reakcja alergiczna jest zarówno typu opóźnionego (za pośrednictwem komórek), jak i natychmiastowego (za pośrednictwem przeciwciał) i obejmuje IgE (przypuszcza się, że przeciwciała pośredniczą w bardzo szybkich objawach ponownego zakażenia). Objawy typu alergicznego (swędzenie) utrzymują się przez kilka dni, a nawet kilka tygodni po zabiciu wszystkich roztoczy. Nowe zmiany skórne mogą pojawiać się przez kilka dni po zwalczeniu roztoczy. Guzkowe zmiany mogą nadal być objawowe przez kilka tygodni po zabiciu roztoczy.
Świerzb-diagnostyka
Rozpoznanie świerzbu można często postawić klinicznie u pacjentów ze swędzącą wysypką i charakterystycznymi liniowymi norkami. Rozpoznanie potwierdza identyfikacja pod mikroskopem roztoczy, larw, komórek jajowych lub scybali (odchodów) w zeskrobinach skóry.
W rzadkich przypadkach roztocza są identyfikowane w próbkach biopsyjnych uzyskanych w celu wykluczenia innych dermatoz. Charakterystyczna histopatologia przy braku rzeczywistych roztoczy również może sugerować rozpoznanie świerzbu.
Klinicznie niewidoczną infekcję można wykryć przez amplifikację DNA Sarcoptes w skali naskórkowej za pomocą testu reakcji łańcuchowej polimerazy (PCR). Ponadto u niektórych chorych na świerzb można wykazać podwyższone miana IgE i eozynofilię.
Leczenie świerzbu
Leczenie świerzbu obejmuje podawanie środka przeciw świerzbowi (np. permetryny, lindanu lub iwermektyny), a także odpowiedniego środka przeciwdrobnoustrojowego, jeśli rozwinęła się infekcja wtórna. Metaanaliza z 2019 r. donosi, że żaden pojedynczy środek nie został sklasyfikowany jako najskuteczniejszy pod względem leczenia i kontroli niepożądanych skutków infekcji świerzbu. Permetryna, doustna iwermektyna i synergizowane pyretryny uznano za najskuteczniejsze w leczeniu i łagodzeniu objawów. Niewielka część populacji jest narażona na zwiększone ryzyko toksyczności iwermektyny w oparciu o predyspozycje genetyczne. Leczenie powinno obejmować całe gospodarstwo domowe i wszystkie inne osoby, które miały niedawny, długotrwały kontakt z zarażoną osobą. Leczenie świądu obejmuje leki przeciwhistaminowe i leki przeciwzapalne na receptę. Pościel, odzież i ręczniki używane w ciągu ostatnich trzech dni należy wyprać w gorącej wodzie i wysuszyć w gorącej suszarce.