Łuszczyca jest przewlekłą, ogólnoustrojową chorobą, której objawem są charakterystyczne zmiany dermatologiczne. Ma podłoże autoimmunologiczne, dotyka około 1-3% społeczeństwa, a w Polsce około 1 miliona osób. Choroba ta ma wiele podtypów i postaci o zróżnicowanej intensywności i stopniu rozwoju. Nie jest zakaźna, niestety często utrudnia chorym funkcjonowanie w społeczeństwie. Co warto o niej wiedzieć?
Łuszczyca – co to jest, objawy i przyczyny
Łuszczyca jest jedną z najczęściej występujących dermatoz; przewlekłą, ogólnoustrojową chorobą autoimmunologiczną. Każdy może na nią zachorować, a pomimo szeroko zakrojonych badań jej przyczyny wciąż nie zostały do końca poznane. Wiadomo, że ma podłoże genetyczne oraz immunologiczne, a za jej występowanie odpowiadają m.in.: polimorfizm genu HLA-Cw6, ekspresja antygenu B17, komórki Langerhansa oraz pomocnicze limfocyty T, zwłaszcza Th1, Th17.
Duże znaczenie ma dziedziczenie genetyczne. Jeżeli jeden rodzic choruje na łuszczycę, ryzyko zachorowania u dziecka wynosi 10-20%, w przypadku gdy oboje rodziców ma łuszczycę, prawdopodobieństwo zachorowania dziecka wzrasta do 50%. U bliźniąt jednojajowych, jeżeli jedno z dzieci ma łuszczycę, prawdopodobieństwo, że drugie zachoruje, jest bliskie 100%.
Objawy łuszczycy mogą pojawiać się w każdym wieku, również u dzieci i niemowlaków, najczęściej jednak u młodych osób po 20. roku życia.
Łuszczyca – podział na typy:
- Typ 1 łuszczycy – tzw. typ młodzieńczy, związany z dziedziczeniem autosomalnym domi-nującym, częściej zdarza się w rodzinie, może mieć ciężki przebieg, a w ok. 80% przypad-ków obserwuje się obecność antygenu HLA Cw6.
- Typ 2 łuszczycy – łuszczyca dorosłych, ujawnia się po 40. r.ż. Charakteryzuje się łagodniej-szym przebiegiem niż typ 1 i rzadko występuje rodzinnie, za to częściej notuje się obecność antygenów HLA B44 i Cw4.
Najczęstsze odmiany łuszczycy:
- Łuszczyca zwyczajna;
- Łuszczyca krostkowa w postaciach ogólnej i miejscowej;
- Łuszczyca uogólniona (erytrodermia) obejmująca całą powierzchnię ciała. Może przebiegać z gorączką oraz zwiększeniem ilości leukocytów;
- Łuszczyca stawowa. Jest niebezpieczną odmianą, mogącą prowadzić nawet do inwalidztwa.
Łuszczyca – objawy i lokalizacje zmian chorobowych
Typowy wykwit łuszczycy przybiera postać płasko-wyniosłych grudek o różnej wielkości. Zmiana jest wyraźna, pokryta warstwą łuszczącej się skóry. Po jej zdrapaniu pojawia się punkcikowe krwawienie. Wielkość takich zmian jest różna – od małych grudek, poprzez średniej wielkości zmiany punktowe aż po duże, plackowate wykwity szerzące się obwodowo. Najczęstsze lokalizacje zmian chorobowych to:
- Skóra – łuszczyca skóry jest najpowszechniejsza i zazwyczaj dotyczy okolic najbardziej na-rażonych na urazy i otarcia: kolana, łokcie, dłonie, fałdy skórne, pachy, pachwiny. Do tej grupy zalicza się też łuszczyca głowy, zwłaszcza owłosionej skóry głowy oraz twarzy. Łuszczyca skóry głowy może być mylona z łupieżem lub łojotokowym zapaleniem skóry. Na owłosionej części pojawiają się charakterystyczne zmiany łuszczycowe – od niewielkich grudek, aż po duże plackowate wykwity. Zmiany mogą obejmować okolice czoła, karku i uszu. Łuszczyca głowy może być jedyną lokalizacją choroby lub być związana z ogólnymi zmianami łuszczycowymi. Mimo dużego nawarstwienia się łusek nie powoduje utraty włosów.
- Paznokcie – to kolejne częste miejsce zajmowane przez zmiany łuszczycowe. Na płytkach paznokciowych pojawiają się punkcikowate wgłębienia, rozwarstwienie płytek, nadmierne rogowacenie. Objawy mogą przypominać grzybicę paznokci.
- Stawy – postać stawowa łuszczycy jest niebezpieczna i nieleczona może prowadzić do groźnych powikłań. Dotyczy to zarówno drobnych stawów np. między paliczkowych, jak i dużych stawów kończyn. Może mieć przebieg łagodny i ciężki, posiada okresy remisji oraz za-ostrzeń. Czynnikiem utrudniającym diagnozę jest to, że łuszczycowe zapalenie stawów może przypominać reumatoidalne zapalenie stawów, a obie postacie mogą występować równocześnie.
Łuszczyca – leczenie i zapobieganie chorobie
Łuszczyca wpływa na jakość życia chorego, na jego stan ogólny zdrowia, ale też stan psychiczny. Niezwykle ważne jest podjęcie skutecznego leczenia, obejmującego nie tylko farmakoterapię, ale również działania zapobiegawcze np. zmianę diety. Wymagane jest leczenie dermatologiczne, a w niektórych przypadkach konieczna może być psychoterapia ze względu na to, że choroba wpływa na obniżoną samoocenę.
W zwykłej postaci wystarczy miejscowe leczenie łuszczycy preparatami przeciwłuszczycowymi, do których należą m.in.: preparaty keratoliczne, cygnolina, preparaty dziegciowe, miejscowe kortykosteroidy (słabe, średnie i silne), maści natłuszczające, pochodne witaminy D3. Jako skuteczną metodę terapeutyczną uznaje się fototerapię, czyli naświetlanie zmian promieniowaniem UVA i UVB. Skuteczna jest również fotochemioterapia łącząca naświetlenia UVA z podawaniem ogólnym psoralenów.
W leczeniu ogólnym łuszczycy stosuje się retinoidy, metotreksat, hydroksymocznik. cyklosporynę A, sulfasalazynę, kwas umarowy, ketokonazol, a w niektórych postaciach, gdy podejrzewa się istnienie ognisk zakaźnych, stosuje się antybiotyki.
Dieta w łuszczycy powinna być lekkostrawna, zawierająca niewiele tłuszczów zwierzęcych i wieprzowiny. Zaleca się: tłuste ryby morskie, nasiona lnu i olej lniany, oliwę z oliwek, nasiona dyni, orzechy włoskie, świeże warzywa i owoce.
Źródła:
1. Adam Borzęcki, Praktyczne wskazówki rozpoznawania i leczenia łuszczycy, Borgis - „Medy-cyna Rodzinna” 1/2000, s. 2-4;
2. dr n. med. Jolanta Maciejewska, Łuszczyca, portal internetowy mp.pl dla pacjentów;
3. PAP/Rynek Zdrowia, Eksperci: łuszczyca to poważna choroba, która dotyczy nie tylko skóry, portal internetowy rynekzdrowia.pl
4. dr n. med. Dominika Wnęk, Dieta w łuszczycy, portal internetowy mp.pl dla pacjentów;
5. Beata Miękoś-Zydek, Aneta Ryglewska-Cho, Magdalena Lassota-Falczewska, Piotr Czyż, Andrzej Kaszub, Jakość życia pacjentów z łuszczycą, „Postep Derm Alergol” 23 (2006): 273-7.
Autor:
Jerzy A. Kozłowski – lic. ratownik medyczny, absolwent Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu. Ratownik medyczny z 5-letnią praktyką, copywriter, autor artykułów na tematy związane z medycyną, zdrowiem i zdrowym stylem życia. Prywatnie amator biegania, miło-śnik gór, astronomii i literatury SF.
