Skaza białkowa jest potocznym określeniem na alergię pokarmową u małych dzieci. Alergeny obecne w pożywieniu są przyczyną pojawienia się uciążliwych dolegliwości. Zobacz, jak wygląda żywienie niemowląt ze skazą białkową i jak odróżnić ją od atopowego zapalenia skóry.
Skóra niemowląt nie jest jeszcze w pełni dojrzała. Jest cienka, sucha i mniej zwarta niż skóra osoby dorosłej. Zmienia się ona dopiero około 2.–3. roku życia. Charakteryzuje ją także duża wrażliwość na działanie czynników zewnętrznych, takich jak substancje obecne w kosmetykach do pielęgnacji, środkach higienicznych oraz pokarmach. Mogą one wywołać różnego rodzaju zmiany skórne, którym towarzyszą nieprzyjemne objawy (m.in. zaczerwienienie i uporczywy świąd). U niemowląt bardzo często rozpoznawane są atopowe zapalenie skóry lub skaza białkowa. Jaka jest różnica między nimi?
Atopowe zapalenie skóry
Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest chorobą alergiczną, która dotyczy nawet 20% populacji. Jej pierwsze objawy najczęściej obserwuje się u niemowląt między 3. a 6. miesiącem życia. Schorzenie przebiega z okresami zaostrzeń i remisji. U części osób całkowicie ustępuje wraz z wiekiem, jednak zdarzają się przypadki, w których dolegliwości pojawiają się ponownie nawet po kilku latach.
U podstawy atopowego zapalenia skóry leżą czynniki genetyczne. Schorzenie rozwija się na skutek nieprawidłowej odpowiedzi układu immunologicznego na substancje uczulające, czyli alergeny. Najczęściej są to składniki kosmetyków do pielęgnacji i detergentów (np. proszków do prania), ale też sierść zwierząt, roztocza i niektóre pokarmy. Powodują one uszkodzenie naturalnej bariery ochronnej skóry i rozwinięcie się stanu zapalnego.
Czym jest skaza białkowa?
Skaza białkowa jest potocznym określeniem na nadwrażliwość organizmu na alergeny obecne w pożywieniu. Dotyczy to głównie białek zawartych w mleku, jajkach, soi, pszenicy, orzechach, rybach i cytrusach. Jednak ze względu na to, że głównym pożywieniem niemowląt jest mleko, rodzice używają tego terminu wyłącznie do opisania alergii na jego składniki.
Skaza białkowa bardzo często występuje u dzieci, których rodzice mają rozpoznaną alergię (dowolną). Objawy zwykle ustępują wraz z wiekiem. Zdarza się jednak, że u malucha rozwija się nadwrażliwość na inne substancje.
Skaza białkowa a atopowe zapalenie skóry
Zarówno atopowe zapalenie skóry, jak i skaza białkowa są nadwrażliwością organizmu na alergeny. W obu przypadkach kontakt z nimi prowadzi do pojawienia się stanu zapalnego i wykwitów skórnych. AZS jest jednak pojęciem nieco szerszym, ponieważ wywołują go nie tylko substancje obecne w pokarmach, lecz także te znajdujące się w kosmetykach, środkach chemicznych i powietrzu.
Jakie są objawy alergii u małych dzieci?
W przebiegu skazy białkowej i atopowego zapalenia skóry rozwijają się takie same objawy. Gdy alergeny przedostaną się do organizmu, układ immunologiczny zaczyna produkować substancje wywołujące stan zapalny na skórze. Dzieje się tak, ponieważ są one rozpoznawane jako zagrożenie, które trzeba wyeliminować.
Objawy alergii u niemowląt to:
- zaczerwienienie skóry,
- świąd skóry,
- nadmierna suchość skóry,
- łuszczenie się skóry,
- zmiany skórne (grudki, pęcherzyki, krostki, wypryski).
Objawy atopowego zapalenia skóry i skazy białkowej najczęściej są zlokalizowane na twarzy, kończynach, owłosionej skórze głowy i na tułowiu. Zdarza się, że obejmują całe ciało. Oba schorzenia charakteryzują się okresami zaostrzeń i remisji.
Żywienie niemowląt ze skazą białkową
Bardzo ważną kwestią jest żywienie niemowląt ze skazą białkową. Po rozpoznaniu tego schorzenia konieczne jest wyeliminowanie czynnika uczulającego, w tym przypadku białek mleka krowiego. W przypadku dzieci karmionych mlekiem matki należy kontynuować ten sposób żywienia. Ważne jest jednak, aby kobieta ograniczyła lub wykluczyła z jadłospisu nabiał. W okolicy 5–6. miesiąca życia można rozszerzyć dietę niemowlęcia – nowe produkty trzeba wprowadzać stopniowo i pojedynczo oraz obserwować reakcję organizmu dziecka.
Mamy dzieci karmionych sztuczną mieszanką powinny wiedzieć, jakie mleko dla niemowląt ze skazą białkową jest najlepsze. W aptekach dostępne są takie, które zamiast białek zawierają peptydy, aminokwasy lub białka wysoko hydrolizowane. Są to preparaty hipoalergiczne. Mleko dla dzieci ze skazą białkową jest oznaczone symbolem HA. Przed jego zakupem należy dokładnie przeczytać skład oraz skonsultować się z lekarzem.
Jak dbać o skórę niemowlęcia z alergią?
Odpowiednie mleko dla niemowląt ze skazą białkową to nie wszystko. Ważna jest także pielęgnacja skóry objętej objawami alergii. Kluczową rolę odgrywają stosowane kosmetyki. Powinny to być produkty delikatne, pozbawione substancji drażniących (m.in. substancji zapachowych, sztucznych barwników, konserwantów), które łagodzą objawy, regenerują naskórek i odbudowują naturalną barierę ochronną skóry. Dobrze sprawdzają się emolienty. Preparaty te można kupić w aptece.
Źródła:
- P. Góra, A. Skop-Lewandowska, Jaki termin jest prawidłowy „skaza białkowa” czy „alergia na pokarmy” – oraz co to oznacza?, Problemy Higieny i Epidemiologii, 2011, t. 92(4), 701-704.
- A. Rosińska-Więckowicz, M. Czarnecka-Operacz, Skórne testy z natywnymi alergenami pokarmowymi w diagnostyce alergii pokarmowej, Postępy Dermatologii i Alergologii, 2009, t. 26, nr 5, 270-279.
- M. Millan, J. Mijas, Atopowe zapalenie skóry – patomechanizm, diagnostyka, postępowanie lecznicze, profilaktyka, Nowa Pediatria, 2017, t. 21(4), 114-122.
Autorka
Angelika Janowicz – absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na kierunku pielęgniarstwo. Pisze o zdrowiu, ponieważ wie, jak ważna jest edukacja pacjenta. Wielbicielka podróży i kuchni greckiej.
