Anemia jest stanem chorobowym, w którym stężenie hemoglobiny oraz masa krwinek czerwonych jest mniejsza, niż poziom zapewniający właściwe utlenienie tkanek. Anemia najczęściej bierze się z niedoboru żelaza, ale nie jest to jedyny czynnik, a same deficyty mogą mieć różne podłoże. Z tego artykułu dowiesz się, czy anemia jest groźna, co ją powoduje, jakie są jej objawy oraz skutki.
Anemia – co to jest?
Krew powstaje w wyniku hematopezy, procesu w trakcie którego tworzą się poszczególne elementy morfotyczne krwi. Jednym ze składników jest hemoglobina, będąca budulcem krwinek czerwonych i nośnikiem tlenu – to jej krew zawdzięcza charakterystyczny czerwony kolor. Jeżeli hemoglobiny lub ogólnie czerwonych krwinek jest zbyt mało, mamy do czynienia z anemią (niedokrwistością).
Anemię można podzielić na cztery stopnie nasilenia:
• łagodna – hemoglobina 10–12,0 g/dl u kobiet, 10-13,5 g/dl u mężczyzn,
• umiarkowana – hemoglobina 8–9,9g/d,
• ciężka – hemoglobina 6,5–7,9g/dl,
• zagrażająca życiu – hemoglobina <6,5g/dl.
Anemia – przyczyny i objawy
Powszechną przyczyną anemii jest utrata erytrocytów na skutek krwawienia lub hemolizy, lub też zmniejszenie/zaburzenie erytropezy. Krwawienie może mieć charakter ostry lub przewlekły. Na przykład kobiety, które mają obfite miesiączki miewają problemy z utrzymaniem prawidłowego stężenia hemoglobiny. Anemia może być również oznaką i ważnym czynnikiem diagnostycznym utajonego krwawienia np. w drogach pokarmowych.
Stosunkowo częstym zjawiskiem jest anemia z niedoboru żelaza, o której szerzej piszemy w osobnym artykule. Powszechna jest też anemia ciążowa, która według różnych źródeł występuje u około 30% do nawet 70% kobiet ciężarnych. Taka duża rozbieżność wynika z różnych kryteriów granicznych, badanej populacji oraz czasu. Szczególnie wysoki odsetek anemii w ciąży oraz po porodzie obserwuje się u kobiet pochodzących z ubogich środowisk.
Do innych przyczyn anemii zalicza się niektóre przewlekłe choroby, zwłaszcza chorobę Leśniewskiego-Crohna, a także genetyczne schorzenia układu krwiotwórczego – anemia sierpowata, która jest chorobą dziedziczną, najczęściej występującą w środkowej i zachodniej Afryce. W Polsce przypadki anemii sierpowatej są niezwykle rzadkie i dotyczą głównie dzieci, których jedno z rodziców lub przodków pochodzi z kraju, gdzie częstotliwość anemii sierpowatej jest wysoka.
Objawy anemii, które są niezależne od przyczyny i rodzaju niedokrwistości, to: osłabienie i męczliwość, bóle i zawroty głowy, obniżenie koncentracji i uwagi, bladość skóry i błon śluzowych, a w niedokrwistości hemolitycznej zażółcenie skóry i spojówek. W ciężkiej postaci, jaką jest silna anemia, objawy obejmują dodatkowo duszność i tachykardię (przyspieszone bicie serca), zawroty głowy, mroczki przed oczami czy nawet utratę przytomności.
Czy anemia jest groźna?
Skutki anemii zależą od jej stopnia ciężkości oraz przyczyny. Anemia u noworodka i niemowlaka wywołana jest najczęściej albo czynnikami genetycznymi (anemia sierpowata), albo niedoborem żelaza. W przypadku niemowlaków i małych dzieci każde zaburzenie może być niebezpieczne i należy zgłosić się do lekarza, w celu ustalenia przyczyny oraz odpowiedniego leczenia.
Anemia u dzieci – objawy
Anemia u dzieci i u dorosłych, będąca wynikiem niedoborów żelaza, jeżeli zostanie wcześnie rozpoznana i nie dojdzie do silnej niedokrwistości nie jest groźna, jednak pogłębiający się stan niedokrwistości może prowadzić do poważnych skutków. Objawy anemii u dzieci to przede wszystkim ospałość, bladość skóry, bladość śluzówek, przewlekłe zmęczenie.
Anemia w ciąży – objawy
Anemia w ciąży jest niebezpieczna, gdyż skutki mogą być groźne dla płodu – w pierwszym trymestrze zwiększa ryzyko poronienia, w drugim może przyczynić się do uszkodzeń płodu, a w trzecim trymestrze skutki anemii mogą prowadzić do przedwczesnego porodu. Niedokrwistość ma niekorzystny wpływ na zdrowie matki, dlatego w ciąży zaleca się kontrolowanie morfologii krwi, a w przypadku niedoborów suplementację preparatami żelaza. Objawy niedokrwistości w ciąży nie różnią się od innych rodzajów niedokrwistości. Należy zwracać uwagę na charakterystyczne symptomy oraz wykonywać badania krwi, również po rozwiązaniu, gdyż może pojawić się anemia po porodzie.
Anemia – leczenie
Leczenie niedokrwistości jest zależne od rodzaju anemii. Ponieważ najczęściej mamy do czynienia z deficytami żelaza, leczenie polega na uzupełnianiu niedoborów preparatami żelaza dostępnymi na receptę. Można przyjmować suplementy diety zawierające stosunkowo niewielkie, więc bezpieczne dawki żelaza, a także zastosować leczenie anemii domowymi sposobami za pomocą diety. Przygotowując prawidłowo skomponowany jadłospis, można bez problemu uzupełnić niewielkie i średnie niedobory żelaza.
Dieta na anemię powinna zawierać produkty z dużą ilością żelaza i witaminy C, witamin z grupy B i kwasu foliowego. Polecane są: mięso, wędliny, ryby, przetwory zbożowe, warzywa, a w szczególności podroby: wątroba wieprzowa, wątroba cielęca, wątróbka drobiowa i kaszanka, które zawierają bardzo dużą ilość żelaza.
Jeżeli anemia nie wynika z niedoborów żelaza, lekarz podejmuje decyzję o zastosowaniu leków stymulujących erytropezę i niekiedy również o suplementacji żelaza, w zależności od przyjętej strategii terapii. Leczenie anemii sierpowatej jest o wiele bardziej skomplikowane i na chwilę obecną nie ma na nią leku, a podstawą terapii jest transfuzja krwi, podawanie antybiotyków, środków łagodzących infekcje oraz zwiększających elastyczność czerwonych krwinek. Trwają badania nad różnymi możliwościami terapii.
Źródła:
1. Monika Karlikowska, Niedokrwistość (anemia), portal mp.pl dział dla pacjentów (07.11.2016);
2. Sophia Taylor, David Rampton, Definicja niedokrwistości z niedoboru żelaza, portal mp.pl dział medycyna rodzinna (28.09.2015);
3. Sophia Taylor, David Rampton, Leczenie niedokrwistości z niedoboru żelaza – zagadnienia praktyczne, portal mp.pl dział medycyna rodzinna (28.09.2015);
4. Monika Karlikowska, Niedokrwistość chorób przewlekłych, portal mp.pl dział dla pacjentów (29.08.2017)
5. Agata Sobocińska-Mirska, Niedokrwistości niedoborowe w pierwszym kwartale życia, Bor-gis - Nowa Pediatria 3/2007, s. 71-77;
6. Agnieszka Falkowska, Lucyna Ostrowska, Niedokrwistość u kobiet ciężarnych, Borgis - Nowa Medycyna 3/2010, s. 96-103
7. Michał Matysiak, Niedokrwistości–nadal aktualny problem w opiece nad matką i dzieckiem. „Family Medicine & Primary Care Review” 2 (2014): 185-188.
Autor:
Jerzy A. Kozłowski – lic. ratownik medyczny, absolwent Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu. Ratownik medyczny z wieloletnią praktyką, copywriter, autor artykułów na tematy związane z medycyną, zdrowiem i zdrowym stylem życia. Prywatnie amator biegania, miłośnik gór, astronomii i literatury SF.
