O tym, jak ważny dla człowieka jest kwas foliowy, mówi się najczęściej w kontekście ciąży. Jednak jego działanie nie ogranicza się tylko do zmniejszania ryzyka wad płodu. Każdy człowiek, bez względu na płeć i wiek powinien zadbać o to, by dostarczać do organizmu odpowiednią ilość kwasu foliowego. Dla dorosłych kobiet i mężczyzn dobowe zapotrzebowanie wynosi 400 mcg. Dlaczego kwas foliowy jest tak istotny?
Kwas foliowy – znaczenie i rola w organizmie
Kwas foliowy (witamina B9) jest grupą związków chemicznych rozpuszczalnych w wodzie. Foliany występują w produktach żywnościowych pochodzenia zwierzęcego i roślinnego, jednak najwięcej ich jest w roślinach. Kwas foliowy produkowany jest przez bakterie, grzyby i rośliny, i jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania wszystkich ssaków.
Ponieważ nie jest wytwarzany przez ludzki organizm, musimy go dostarczać z zewnątrz, najlepiej wraz z pożywieniem. W przypadku niedoboru kwasu foliowego konieczne jest uzupełnianie go z produktów spożywczych wzbogaconych o witaminę B9 lub z suplementów diety. Niedobór kwasu foliowego prowadzi do licznych zaburzeń metabolicznych oraz upośledzenia wzrostu komórek.
Najważniejsze funkcje kwasu foliowego to:
- Uczestnictwo w produkcji materiału genetycznego DNA,
- Udział w syntezie metioniny, histydyny, choliny,
- Zmniejszenie ryzyka wad układu nerwowego płodu,
- Zmniejszenie ryzyka wad rozwojowych mózgu i szpiku kostnego u płodu,
- Zmniejszenie ryzyka SGA – niskiej masy urodzeniowej dziecka,
- Udział w produkcji czerwonych krwinek,
- Zapobieganie niedokrwistości,
- Ochrona przed niektórymi nowotworami,
- Ochrona przed zaburzeniami neurologicznymi, w tym przed depresją i atrofią mózgu.
To tylko kilka z wielu funkcji, jakie pełni kwas foliowy. Niedobór może powodować niedokrwistość, choroby układu krążenia, zaburzenia ze strony układu pokarmowego, stany zapalne jamy ustnej, osteoporozę, poronienie, wady płodu.
Kwas foliowy w ciąży – dlaczego nie może go zabraknąć?
Witamina B9 jest szczególnie ważna dla kobiet w ciąży oraz planujących dziecko. W tym okresie zaleca się dodatkową suplementację kwasu foliowego. Kobiety, w których diecie znalazło się więcej tego związku przed ciążą i we wczesnej ciąży, częściej rodzą dzieci zdrowe z prawidłowo uformowanym układem nerwowym oraz prawidłową masą urodzeniową.
Niedobór kwasu foliowego w diecie kobiety w ciąży powoduje wady cewy nerkowej u dziecka. Są to wady układu nerwowego i kręgosłupa, z których najczęstsze to bezmózgowie i rozszczep kręgosłupa. W pierwszym przypadku dziecko jest niezdolne do życia, w drugim dziecko jest upośledzone umysłowo i może być sparaliżowane. Wady te powstają w pierwszym miesiącu ciąży, gdy kobieta może jeszcze nie wiedzieć, że jest w ciąży. Dlatego bardzo ważna jest suplementacja kwasu foliowego już na etapie planowania poczęcia. Suplementacja kwasu foliowego w tym okresie zmniejsza również ryzyko urodzenia dziecka ze zbyt małą masą urodzeniową w stosunku do wieku (SGA, small for gestational age).
