Ciąża pozamaciczna – jak ją rozpoznać?
Ciąża pozamaciczna to stan nieprawidłowy, który stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety. Nie umożliwia ona także prawidłowego rozwoju płodu. Z tego powodu konieczne jest jej jak najszybsze zakończenie. Ciąża pozamaciczna dotyczy ok. 2% kobiet. Dowiedz się, jak rozpoznać ciążę pozamaciczną.
O ciąży prawidłowej mówi się wtedy, gdy zapłodniona komórka jajowa przemieści się do jamy macicy (dokładniej do jej trzonu) i zagnieździ w endometrium. Tylko w takiej sytuacji możliwy jest prawidłowy rozwój zarodka, a później płodu i donoszenie ciąży. Umiejscowienie się komórki jajowej w innym miejscu jest przyczyną poważnych powikłań. Ciąża pozamaciczna odpowiada aż za 10–15% zgonów ciężarnych.
Z artykułu dowiesz się:
Czym jest ciąża pozamaciczna?
Ciąża pozamaciczna (ciąża ektopowa) jest rozpoznawana, gdy zapłodniona komórka jajowa zagnieżdża się poza błoną śluzową macicy. W takiej sytuacji implantacja najczęściej ma miejsce w jajowodzie – dzieje się tak aż w 97% przypadków. Niekiedy stwierdza się ją także w szyjce macicy, jajniku lub otrzewnej.
Ciąża pozamaciczna stanowi ok. 2% wszystkich ciąż. Odsetek ten od kilku lat utrzymuje się na stałym poziomie. Wymaga ona wczesnego rozpoznania i podjęcia odpowiednich działań medycznych ze względu na zagrożenie, jakie stanowi dla życia lub zdrowia kobiety. Może skończyć się pęknięciem jajowodu i masywnym krwotokiem do jamy otrzewnej, a tym samym doprowadzić do śmierci ciężarnej. U kobiety, u której już raz została rozpoznana ciąża pozamaciczna, wzrasta ryzyko jej ponownego wystąpienia.
Ciąża pozamaciczna – objawy
W początkowym okresie kobieta może nie zdawać sobie sprawy, że wystąpiła u niej ciąża pozamaciczna. Objawy, które się pojawiają, to zatrzymanie miesiączki oraz wzrost stężenia gonadotropiny kosmówkowej (beta-hCG) we krwi. Umiejscowienie jaja płodowego poza jamą macicy może zostać rozpoznane tylko w badaniu ultrasonograficznym (USG). Lekarz nie stwierdza obecności jaja płodowego w jamie macicy.
Inne objawy ciąży pozamacicznej, które mogą wystąpić, również nie są charakterystyczne. Dolegliwości te są doświadczane także przez kobiety w prawidłowej ciąży Są to bóle podbrzusza (ostre i tlące lub podobne do bólu menstruacyjnego) oraz plamienie z dróg rodnych. Powyższe objawy należy zgłosić lekarzowi prowadzącemu i wykonać badanie USG.
Gdy ciąża pozamaciczna nie zostanie rozpoznana na wcześniejszym etapie, może dojść do jej pęknięcia. Jest to stan wymagający pilnej interwencji medycznej. Objawy, które powinny zaniepokoić to:
- narastający ból brzucha umiejscowiony po jednej stronie,
- plamienie lub krwawienie z dróg rodnych,
- omdlenia,
- objawy rozwijającego się wstrząsu (bladość skóry, przyspieszenie akcji serca, wzmożona potliwość, utrata przytomności).
U części kobiet wyczuwalny jest guz przydatków (jajników i otaczających tkanek).
Ciąża pozamaciczna a test ciążowy
Wiele kobiet interesuje kwestia „ciąża pozamaciczna a test ciążowy”. Warto podkreślić, że tego typu badanie ma na celu wykrycie w organizmie kobiety gonadotropiny kosmówkowej (beta-hCG). Jest to hormon, który pojawia się po zapłodnieniu – bez względu na to, gdzie zagnieździ się komórka jajowa. Dlatego test ciążowy da wynik pozytywny również wtedy, gdy obecna jest ciąża pozamaciczna.
Warto jednak pamiętać, że test ciążowy może wskazać jedynie, że komórka jajowa została zapłodniona – czyli doszło do ciąży. Nie informuje on natomiast o tym, czy jest to ciąża pozamaciczna. To może stwierdzić wyłącznie lekarz w badaniu USG.
Ciąża pozamaciczna – przyczyny
Przyczyny ciąży pozamacicznej nie zostały do końca poznane. Udało się ustalić czynniki, które predysponują do jej wystąpienia. Trzeba jednak podkreślić, że ich obecność stwierdza się jedynie u ok. 50% kobiet, u których zapłodniona komórka jajowa zagnieździła się poza jamą macicy.
Możliwe przyczyny ciąży pozamacicznej to:
- przebyte zabiegi chirurgiczne w obrębie narządów rodnych (zwłaszcza jajowodów),
- przebyte zapalenie narządów miednicy mniejszej,
- przebyte zakażenie chlamydiami,
- zapłodnienie pozaustrojowe,
- endometrioza (zmiany w obrębie jajowodów),
- stosowanie wkładki wewnątrzmacicznej,
- zaburzenia funkcji jajowodów.
Postępowanie przy ciąży pozamacicznej
Kobieta, która zgłosiła się do lekarza ze względu na niepokojące objawy wskazujące na ciążę pozamaciczną, powinna mieć przeprowadzoną szczegółową diagnostykę. Specjalista powinien zlecić wykonanie testu w celu oznaczenia stężenia gonadotropiny kosmówkowej we krwi oraz przeprowadzić badanie USG. Konieczne jest wykluczenie innych możliwych przyczyn występujących dolegliwości (m.in. zapalenia wyrostka robaczkowego, pęknięcia torbieli lub poronienia samoistnego).
Ciąża pozamaciczna zawsze musi zostać przerwana. Nie jest możliwe, aby rozwinęło się z niej dziecko. Ponadto stanowi ona zagrożenie dla zdrowia i życia kobiety. Istnieje kilka sposobów na jej zakończenie:
- leczenie farmakologiczne (domięśniowe podanie środka zawierającego metotreksat),
- leczenie chirurgiczne (laparoskopia, niekiedy wraz z usunięciem jajowodu).
Metoda zakończenia ciąży pozamacicznej jest dobierana indywidualnie do każdego przypadku.
Źródła:
- A. Słabuszewska-Jóźwiak, M. Ciebiera, G. Jakiel, Ciąża pozamaciczna – czy nadal jest to stan naglący?, Postępy Nauk Medycznych, 2014, t. 27, nr 8, s. 581-585.
- 2. K. T. Barnhart, Ciąża pozamaciczna, Ginekologia Po Dyplomie, 2010, https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/013/136/original/28-35.pdf?1472459561 (dostęp 17.09.2020).
Autorka
Angelika Janowicz – absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na kierunku pielęgniarstwo. Pisze o zdrowiu, ponieważ wie, jak ważna jest edukacja pacjenta. Wielbicielka podróży i kuchni greckiej.
Ostatnia aktualizacja [19.03.2024]