Zdrowie psychiczne jest równie ważne, co fizyczne. Choroby, które wpływają na nastrój, samopoczucie oraz sposób postrzegania rzeczywistości przez człowieka, mogą być bardzo niebezpieczne. Prowadzą do rozwoju szeregu zaburzeń funkcjonowania, dlatego niezbędne jest podjęcie leczenia pod okiem doświadczonego lekarza psychiatry.
Jedną z tego typu dolegliwości jest choroba afektywna dwubiegunowa (ChAD). Charakteryzuje się nagłym, naprzemiennym przechodzeniem od stanu obniżonego nastroju do podwyższonego (od depresji do manii). U niektórych pacjentów pomiędzy tymi stanami występują okresy remisji, wolne od objawów choroby. Dowiedz się więcej na temat zaburzeń afektywnych dwubiegunowych i sprawdź, jakie są możliwości leczenia.
Choroba dwubiegunowa – na czym polega?
Chorobą afektywną dwubiegunową (ChAD), dawniej nazywaną psychozą maniakalno-depresyjną lub cyklofrenią, określa się zaburzenia nastroju, związane z naprzemiennym pojawianiem się epizodów manii, ew. hipomanii, depresji lub mieszanych. Najczęściej przebieg choroby obejmuje także okresy remisji, kiedy objawy poszczególnych stanów występują w niewielkim stopniu lub w ogóle.
Pierwsze symptomy, mogące wskazywać na chorobę afektywną dwubiegunową ujawniają się zwykle u pacjentów przed ukończeniem 35. roku życia. To u większości osób czas wysokiej aktywności w życiu zawodowym i rodzinnym, dlatego zaburzenia bardzo negatywnie wpływają na funkcjonowanie chorego w każdym z tych obszarów.
Dolegliwości, jakie dany pacjent odczuwa w spektrum choroby afektywnej dwubiegunowej, często zrzucane są na karb przepracowania, odczuwania silnego stresu, czy osobowości, dlatego schorzenie to może być trudne do zdiagnozowania. Szacuje się, że na chorobę dwubiegunową cierpi 6-11% społeczeństwa. Dotyka ona w równym stopniu kobiet oraz mężczyzn.
W medycynie wyróżnia się kilka podtypów zaburzeń afektywnych dwubiegunowych. Wśród nich znajdują się:
- choroba afektywna dwubiegunowa typu I – depresyjne epizody choroby są dość częste, rozdzielone epizodami manii,
- choroba afektywna dwubiegunowa typu II – w tym przypadku epizody depresyjne występują znacznie częściej, niż w przypadku typu I. Pomiędzy nimi pojawiają się epizody hipomanii,
- choroba afektywna dwubiegunowa typu III – ten typ choroby związany jest ze stosowaniem antydepresantów. Pojawiające się stany depresyjne, maniakalne oraz hipomaniakalne są efektem zbyt intensywnego działania składników zawartych w lekach,
- typ III z półmanią/hipomanią – epizody pojawiają się w związku z nadużywaniem alkoholu lub substancji psychoaktywnych,
- choroba afektywna o charakterze sezonowym – epizody choroby związane są z okresami roku: stany depresyjne występują w sezonie jesienno-zimowym, a manii lub hipomanii w sezonie wiosenno-letnim,
- cyklotymia – to przewlekły stan, w którym objawy dystymii występują na zmianę z epizodami hipomanii,
- mania jednobiegunowa – to najrzadziej spotykany typ choroby afektywnej dwubiegunowej. W tym przypadku obserwuje się tylko epizody manii lub hipomanii, bez epizodów depresyjnych.
Wyróżnia się także tzw. miękkie spektrum zaburzeń afektywnych dwubiegunowych, gdzie nie ma typowych epizodów manii, czy hipomanii, jednak niektóre zachowania pacjenta mogą mieć charakter dwubiegunowy. Diagnozowaniem choroby dwubiegunowej zajmuje się lekarz psychiatra. Skuteczność leczenia zależy w dużej mierze od współpracy pomiędzy specjalistą a pacjentem i jego bliskimi.
Choroba dwubiegunowa – jakie są jej objawy?
W postawieniu trafnej diagnozy dużą rolę odgrywa wywiad medyczny. W ten sposób lekarz rozpoznaje objawy choroby afektywnej dwubiegunowej, zarówno te, które pojawiają się przy epizodach maniakalnych, czy hipomaniakalnych, jak i depresyjnych.
W przypadku epizodu depresyjnego, u pacjenta obserwuje się postępujące obniżenie nastroju. Chory nieustannie odczuwa smutek, przestaje cieszyć się tym, co do tej pory i traci chęć na różnego rodzaju aktywności, także swoje ulubione. Jest to wyraźnie zauważalne zwłaszcza u osób, u których wcześniej wystąpił epizod manii. Stan depresyjny objawia się:
- przewlekłym zmęczeniem,
- utratą energii do życia,
- problemami w wykonywaniu prostych czynności, takich jak ubranie się, mycie, itp.,
- problemami z koncentracją i pamięcią,
- pogorszeniem zdolności intelektualnych oraz komunikacyjnych.
Z kolei objawy choroby dwubiegunowej przy epizodach manii to najczęściej:
- większa energia i pobudliwość,
- zwiększone poczucie własnej wartości,
- zapotrzebowanie na mniejszą ilość snu,
- przyspieszone wypowiedzi,
- mnóstwo różnych pomysłów w krótkim czasie,
- podejmowanie ryzykownych działań bez wcześniejszego rozważenia konsekwencji.
Mania i hipomania w chorobie afektywnej dwubiegunowej – czym się różnią?
Podstawowa różnica między manią i hipomanią to intensywność występujących objawów. Choć pacjent z epizodem hipomaniakalnym wykazuje również zmiany w zachowaniu, to jednak są one znacznie łagodniejsze, niż w przypadku manii. Stany hipomanii są mniej uciążliwe zarówno dla chorych, jak i otoczenia. Pacjenci mogą bardziej kontrolować swoje zachowanie i respektować istniejące ograniczenia.
Warto wiedzieć, że u niektórych osób z chorobą afektywną dwubiegunową mogą występować także epizody mieszane. Wówczas objawy depresji oraz euforii występują jednocześnie – większa aktywność może wiązać się z poczuciem smutku i utratą sensu życia, a spowolnieniu motorycznemu towarzyszyć pobudliwość psychiczna.
