Alergia pokarmowa u dzieci – objawy, testy, dieta
Mleko krowie – to najczęstszy powód alergii pokarmowej u dzieci. Na chorobę cierpi 6 proc. najmłodszych. Jej objawami mogą być m.in. zmiany skórne, dolegliwości ze strony układu pokarmowego, a nawet – zagrażający życiu – wstrząs anafilaktyczny. Co jeszcze trzeba wiedzieć o alergii pokarmowej u dzieci?
Z artykułu dowiesz się:
Co to alergia pokarmowa?
Określenie alergia (gr. allon argon) oznacza zmieniony, odbiegający od normy sposób reagowania. Alergia wynika z „nadgorliwej” odpowiedzi układu odpornościowego osoby uczulonej na specyficzne związki, które nazywane są alergenami. Do alergenów zalicza się m.in. niektóre pokarmy i substancje dodawane do żywności. U dzieci najczęstszymi alergenami pokarmowym są białka mleka krowiego, jajek, soi, pszenicy, orzeszków ziemnych i innych orzechów oraz ryb i skorupiaków. Objawy choroby może wywołać nawet śladowa ilość alergizującego produktu.
Alergia a nietolerancja pokarmowa
Alergii pokarmowej nie powinniśmy mylić z nietolerancją. Choć niektóre ich objawy są podobne, to nietolerancja nie wiąże się z reakcją odpornościową organizmu. Przykładowo, nietolerancja laktozy (cukru mlecznego) spowodowana jest brakiem enzymu rozkładającego go w jelitach. W przypadku nietolerancji pokarmowej zjedzenie niewielkiej ilości danego pokarmu nie wywołuje dolegliwości.
Alergia pokarmowa u dzieci – objawy skórne
Objawy alergii pokarmowej u dzieci są zróżnicowane i mogą dotyczyć wielu narządów. Często pojawiają się problemy skórne, m.in. o charakterze atopowego zapalenia skóry (AZS). Zaczerwienienia, grudki czy małe ranki występują zwłaszcza na policzkach, w zgięciach kolanowych i łokciowych oraz w okolicach uszu i nadgarstków. Typowa jest także nadmierna suchość i silne swędzenie skóry.
Alergia pokarmowa – objawy
Poza objawami skórnym, w alergii pokarmowej u dzieci występują:
- nudności, wymioty, biegunka, kolkowy ból brzucha,
- obrzęk języka, warg,
- swędzenie w jamie ustnej,
- niechęć do spożywania określonego pokarmu,
- świszczący oddech, trudności w oddychaniu,
- „salwy” kichania, wyciek wydzieliny z nosa.
U 3 proc. dzieci może dojść do wstrząsu anafilaktycznego. To stan, który potencjalnie zagraża życiu. W razie zaobserwowania jego objawów (m.in. spadek ciśnienia tętniczego, słabo wyczuwalny puls, zasłabnięcie, utrata przytomności) należy pilnie wezwać pogotowie. Konieczne jest wówczas podanie adrenaliny.
Alergia pokarmowa u dzieci – rozpoznanie
W przypadku podejrzenia alergii pokarmowej u dziecka, należy skontaktować się z lekarzem. Podstawą rozpoznania choroby jest dokładny wywiad lekarski i badanie fizykalne. Podczas wizyty specjalista m.in. ocenia objawy, stopień narażenia na alergeny oraz pyta o występowanie alergii w rodzinie, bo choroba jest uwarunkowana genetycznie. Lekarz może również zlecić badania dodatkowe, w tym testy alergiczne. Stosuje się je, by ustalić rodzaj uczulającego pokarmu oraz wykluczyć nietolerancje niealergiczne.
Alergia pokarmowa u dzieci – testy
W diagnostyce alergii pokarmowej wykorzystywane są:
- Punktowe testy skórne: polegają na naniesieniu kropli z alergenami na skórę przedramienia i jej delikatnym nakłuciu igłą lub specjalnym lancetem. Wynik jest znany po 15–20 minutach. Przeprowadzenie punktowych testów skórnych wymaga współpracy dziecka i odstawienia leków antyhistaminowych (jeśli są stosowane).
- Testy z krwi: mierzy się w nich poziom swoistych przeciwciał IgE skierowanych przeciwko konkretnym alergenom.
- Doustna próba prowokacji: w trakcie testu podaje się coraz większe ilości „podejrzanego” pokarmu. Jeśli objawy alergii nie wystąpią, to znaczy, że dziecko będzie mogło jeść ten produkt.
- Diagnostyka molekularna (test z krwi): ta nowoczesna metoda pozwala na stworzenie dokładnego profilu alergicznego danej osoby. Jest przydatna zwłaszcza w ciężkich przypadkach alergii pokarmowej.
Alergia pokarmowa u dzieci – dieta
Podstawą leczenia alergii pokarmowej jest dieta eliminacyjna. Polega ona na unikaniu szkodliwego pokarmu. Istotne jest całkowite wyeliminowanie alergizującego produktu z jadłospisu, a nie tylko ograniczenie jego ilości. Jednocześnie należy go zastąpić nieuczulającym odpowiednikiem o podobnej wartości odżywczej. Trzeba jednak pamiętać, że w przypadku niektórych pokarmów – z powodu zawartości podobnie zbudowanych alergenów – może dochodzić do tzw. reakcji krzyżowych. Oznacza to np. że dziecko uczulone na mleko krowie będzie miało objawy alergii po mleku kozim. Warto wiedzieć, że większość najmłodszych z uczuleniem na mleko krowie czy jajka wyrasta z tej alergii przed 5. rokiem życia.
Alergia pokarmowa u dzieci – jak zapobiegać
W celu zapobiegania alergii pokarmowej u dziecka, należy karmić je wyłącznie piersią przez minimum 4 miesiące po urodzeniu. Pokarmy stałe, również te potencjalnie uczulające, trzeba wprowadzać pomiędzy 4. a 6. miesiącem życia. Nie zaleca się natomiast eliminowania z diety w ciąży produktów, które mogłyby uczulić dziecko. Zasadność takiego postępowania nie została udowodniona w badaniach. Ponadto ograniczenia w diecie ciężarnej mogą prowadzić do niedoborów pokarmowych i małej wagi urodzeniowej dziecka.
Źródła:
- M. Jarosz red., Dietetyka. Żywność, żywienie w prewencji i leczeniu, Warszawa 2016, 2017, s. 243-252.
- https://www.podyplomie.pl/pediatria/22144,alergia-pokarmowa-aktualny-stan-wiedzy (20.04.2020)
- https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/choroby-alergiczne/138480,alergia-pokarmowa-u-dzieci (20.04.2020)
- https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/choroby/59313,atopowe-zapalenie-skory (20.04.2020)
- https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/zywienie/52607,jak-zapobiegac-alergii-na-pokarmy (20.04.2020)
Autorka
Małgorzata Skoczylas-Kouyoumdjian – copywriter i ekspert ds. Public Relations. O zdrowiu pisze od ponad 20 lat. Ukończyła m.in. kształcenie podyplomowe w Instytucie Żywności i Żywienia na kierunku dietetycznym. Jest mamą Rafała i żoną Krzysztofa. W wolnych chwilach czyta kryminały.