Każdy chociaż raz w życiu doświadczył tego, czym jest wzdęty brzuch. Dolegliwość ta wywołuje duży dyskomfort, a niekiedy także ból. Są przez pacjentów określane, jako bardzo uciążliwe i obniżające jakość życia. Na szczęście istnieją skuteczne sposoby, które pozwalają na ich złagodzenie lub całkowite wyeliminowanie. Zobacz, jak uporać się ze wzdęciami.
Wzdęcia są powszechnie występującą dolegliwością. Szacuje się, że cierpi na nie nawet 30% dorosłej populacji w krajach zachodnich. Podobne wyniki uzyskano w badaniach przeprowadzonych na terenie Polski. Częściej ze wzdęciami zmagają się kobiety niż mężczyźni. Nieprzyjemne objawy mogą pojawić się u osób w każdym wieku. Zwykle ulegają one nasileniu po spożyciu posiłku.
Czym są wzdęcia brzucha?
W przewodzie pokarmowym każdego człowieka znajduje się pewna ilość gazów. Przyjmuje się, że prawidłowo jest to ok. 200 mililitrów. Jego obecność jest wynikiem połykania powietrza podczas wykonywania podstawowych czynności (mówienie, śmianie się, oddychanie). U większości osób nie powoduje to żadnych dolegliwości. U niektórych jednak prowadzi do wystąpienia zaburzeń, czyli wzdęć.
Wzdęcia to uczucie nagromadzenia się nadmiaru gazów w jelitach. Najczęściej pojawiają się one po jedzeniu. Inaczej określa się je jako bębnica.
Przyczyny i objawy wzdęć
Przyczyny wzdęć mogą być różne i nie zawsze są one związane z poważnymi zaburzeniami ze strony układu pokarmowego. Często są one skutkiem błędu dietetycznego. Do ich wystąpienia predysponuje spożycie pokarmów gazotwórczych (m.in. nasion roślin strączkowych, warzyw kapustnych) lub napojów gazowanych. Do wzdęć prowadzi nadmierna ilość połykanego powietrza. Ma to miejsce m.in. w czasie żucia gumy.
Nie tylko połykanie powietrza prowadzi do wzdęć. Są one skutkiem nadmiernej fermentacji składników odżywczych. Prowadzi ona do wytwarzania dużej ilości gazów (jest to m.in. dwutlenek węgla) w jelitach. Wzdęcia mogą występować przy takich schorzeniach, jak:
- zespół jelita drażliwego,
- czynnościowe zaburzenia układu pokarmowego,
- zaburzenia wchłaniania jelitowego,
- nietolerancje pokarmowe (np. laktozy, do której prowadzi niedobór laktazy),
- rak jelita grubego,
- zaparcia,
- zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego,
- celiakia,
- niektóre choroby przewlekłe (np. choroby tarczycy).
Wzdęcia mogą pojawić się także u osób, które stosują niektóre leki lub przeszły leczenie chirurgiczne.
Wzdęcia są objawem same w sobie. Nie jest to osobne schorzenie, ale jedynie dolegliwość, która może wskazywać na chorobę. Dlatego ich częste występowanie jest wskazaniem do wykonania podstawowych testów diagnostycznych. Są to przede wszystkim badania krwi (morfologia krwi, markery stanu zapalnego, stężenie elektrolitów, poziom glukozy), badanie kału oraz badania obrazowe (zdjęcie rentgenowskie jamy brzusznej, USG, endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego). Lekarz może zlecić też kolonoskopię (przy podejrzeniu raka jelita grubego).
Przy wzdęciach często obserwuje się współwystępowanie następujących objawów:
- powiększenie obwodu brzucha,
- uczucie pełności,
- uczucie nagromadzenia gazów w jelitach,
- nadmierne wydalanie gazów,
- odbijanie się.
Zdarza się, że przy wzdęciach pojawia się dyskomfort w jamie brzusznej lub lekki ból brzucha.
Jaką profilaktykę stosować przy częstych wzdęciach?
Ważnym elementem profilaktycznym jest dieta. Pacjent powinien obserwować reakcję swojego organizmu na przyjmowane pokarmy. Po zaobserwowaniu, że przyczyniają się one do nagromadzenia gazów w jelitach, należy je ograniczyć lub całkowicie wyeliminować. Gazotwórcze są głównie rośliny strączkowe, ale też niektóre warzywa (np. cebula, kalafior, kapusta włoska, grzyby) i owoce (m.in. arbuz, brzoskwinie, melony, jabłka). Wykluczyć należy też napoje gazowane. Do picia najlepsze są woda i herbaty ziołowe. Niewskazane jest spożywanie produktów wysoko przetworzonych, fast-foodów i dań z torebki.
Ważne jest, aby spożywać posiłki w regularnych odstępach czasu. Należy jeść w spokoju i bez pośpiechu oraz dokładnie przeżuwać każdy kęs.
Jak leczyć wzdęcia?
W leczeniu wzdęć zastosowanie znajdują środki farmakologiczne. Najczęściej do terapii wdraża się leki prokinetyczne (przyspieszające pasaż pokarmów w jelicie cienkim), symetykon lub węgiel aktywny. Niekiedy pomocne mogą okazać się probiotyki. Dodatkowo duże znaczenie ma modyfikacja diety i nawyków żywieniowych. U osób, u których wzdęcia są wynikiem chorób przewlekłych, konieczne jest leczenie ukierunkowane. Przy nietolerancjach pokarmowych wymagane jest wyeliminowanie jedzenia, które przyczynia się do pojawienia się dolegliwości.
Podsumowanie
Wzdęcia to nieprzyjemna dolegliwość, której lepiej jest zapobiegać, stosując się do prostych zaleceń. Nie można jednak bagatelizować tego objawu. Jeżeli występuje on często, konieczna jest konsultacja lekarska. Lekarz zleca podstawowe badania, na podstawie których jest w stanie określić, co jest przyczyną wzdęć.
Źródła:
- M. Słomka, E. Małecka-Panas, Wzdęcia i odbijania, “Pediatria i Medycyna Rodzinna” 2011, t. 7, nr 1, s. 30-34.
- P. Gulbicka, M. Grzymisławski, Wzdęcia brzucha - najczęstsze przyczyny i postępowanie, “Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne”, 2016, t. 6, nr 1, s. 69-76.
Autorka
Angelika Janowicz – absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na kierunku pielęgniarstwo. Pisze o zdrowiu, ponieważ wie, jak ważna jest edukacja pacjenta. Wielbicielka podróży i kuchni greckiej.
