Na czym polega dieta keto i czy warto ją stosować?
Z roku na rok wyraźnie wzrasta świadomość społeczna w kwestii zdrowego żywienia i ograniczania spożywania pokarmów niekorzystnych dla zdrowia. Niestety nie zawsze polecane diety mają pozytywny wpływ na organizm. Jednym z interesujących sposobów żywienia jest tzw. dieta ketogeniczna, która ma coraz więcej zwolenników. Szczególną popularność zyskała w ciągu kilku ostatnich lat. Jest promowana nie tylko jako sposób na odchudzanie, ale także remedium na wiele poważnych schorzeń. Zobacz, jakie są zasady diety ketogenicznej i kto może ją stosować.
Organizm człowieka potrzebuje różnych substancji odżywczych, aby prawidłowo funkcjonować. Zaliczają się do nich białka, tłuszcze, węglowodany, a oprócz tego potrzebne są również witaminy i minerały. Wiele osób decyduje się na znaczne ograniczenie niektórych grup produktów po to, aby polepszyć stan swojego zdrowia lub zmniejszyć ryzyko wystąpienia niektórych chorób (zwłaszcza tzw. cywilizacyjnych). Jedną z takich diet eliminacyjnych jest właśnie dieta keto, której podstawą jest ograniczenie spożycia węglowodanów.
Z artykułu dowiesz się:
Na czym polega dieta ketogeniczna?
Dieta ketogeniczna jest sposobem odżywiania się, który polega na ograniczeniu ilości węglowodanów do niezbędnego minimum. Dzięki temu u osób ją stosujących, głównym źródłem energii dla organizmu stają się tłuszcze (zamiast glukozy).
W normalnych warunkach, to właśnie glukoza zapewnia komórkom energię, która pozwala im prawidłowo funkcjonować. Ten cukier prosty wchłania się z jelit do krwi, a następnie trafia do komórek oraz odkłada się w wątrobie i w mięśniach w postaci glikogenu. Stamtąd może uwalniać się do organizmu, kiedy wzrasta zapotrzebowanie na glukozę.
Kiedy wyczerpią się zasoby glikogenu (zazwyczaj po 10-12 godzinach), a do układu pokarmowego nie trafi kolejna porcja glukozy wraz z pokarmem, organizm sam zacznie ją wytwarzać z produktów rozpadu pochodzących z mięśni białek, a także tłuszczów i mleczanów. W ten sposób rozwinie się stan ketozy, czyli dojdzie do wzrostu poziomu ciał ketonowych.
Chociaż ciała ketonowe są cały czas wytwarzane przez organizm, w stan ketozy można wejść tylko przy ograniczeniu ilości spożywanych węglowodanów. Przy braku kolejnych dostaw glukozy, ich produkcja w wątrobie drastycznie się zwiększa. Wszystko po to, aby mogły dostarczyć organizmowi potrzebną energię.
Osoby, które stosują dietę ketogeniczną, dążą do tego, aby ograniczyć spożycie węglowodanów do 50 gramów na dobę, jednak często jest to jeszcze mniej. Przyjmuje się, że węglowodany powinny stanowić mniej niż 10% przyjmowanych kalorii. Jednocześnie nie ma restrykcji dotyczących tego, ile kalorii dziennie spożywać (wyjątkiem jest ketogenna dieta odchudzająca).
Dietetycy podkreślają, że stosowanie diety keto nie jest korzystne dla większości osób. Organizm ludzki potrzebuje zarówno węglowodanów, jak i witamin i minerałów, których często brakuje w jadłospisie, który zakłada eliminację wielu produktów spożywczych. Jeśli planujesz ograniczyć spożycie węglowodanów, znacznie lepszym rozwiązaniem będzie dieta niskowęglowodanowa.
Osoby, które zdecydują się być na keto diecie, powinny wcześniej skonsultować się z dietetykiem. Najlepiej poprosić specjalistę od żywienia o niezbędne wsparcie w komponowaniu jadłospisu – to pozwoli zapobiec niedoborom wielu witamin i składników mineralnych.
Co jeść na diecie ketogenicznej?
Warto wiedzieć, jakie zasady ma klasyczna dieta ketogeniczna. Nie wystarczy jedynie zrezygnować zupełnie ze spożycia węglowodanów. Przyjmuje się, że powinny one stanowić nie więcej, niż 10% składników odżywczych, przyjmowanych z pożywieniem. Zwykle jadłospis na diecie keto zakłada spożycie maksymalnie ok. 50 g węglowodanów.
Główne zasady diety ketogenicznej obejmują eliminację poszczególnych pokarmów. Standardowe menu osoby na diecie ketogennej wyklucza:
- chleb (również ciemne pieczywo),
- ryż,
- makaron,
- fasolę,
- płatki zbożowe,
- kukurydzę,
- słodycze i słodkie napoje gazowane.
Zatem, co jeść, aby szybko zauważyć efekty diety ketogenicznej? Bez przeszkód można spożywać produkty takie jak:
- mięso,
- oliwa z oliwek,
- olej kokosowy (nierafinowany, tłoczony na zimno),
- nabiał,
- jaja,
- orzechy i nasiona,
- niektóre warzywa.
Dieta wysokotłuszczowa dopuszcza spożycie warzyw, takich jak: awokado, pomidory, ogórki zielone, sałata, cukinia, szpinak, jarmuż, papryka, szparagi, brokuł, bakłażan.
Zalety i wady diety ketogenicznej
Początkowo dieta ketogeniczna została opracowana w celu leczenia napadów padaczkowych u dzieci i dorosłych – zaobserwowano, że ograniczenie spożycia glukozy pozwala zmniejszyć częstotliwość występowania ataków. Z czasem zaczęto jednak prowadzić więcej badań. Wykazały one, że ten sposób odżywiania przynosi jeszcze inne korzyści zdrowotne u niektórych pacjentów. Dieta ta może:
- być wykorzystywana w terapii schorzeń neurologicznych,
- zmniejszać częstotliwość występowania migreny,
- zmniejszyć ryzyko rozwoju cukrzycy,
- doprowadzić do zmniejszenia masy ciała,
- zredukować uczucie głodu,
- wycofać objawy cukrzycy typu 2 i insulinooporności (a tym samym innych chorób z nią związanych np. PCOS),
- zwiększyć ogólną wydolność organizmu,
- mieć pozytywny wpływ na zahamowanie procesów nowotworowych.
Wymieniając zalety diety ketogenicznej nie sposób pominąć tego, że w przeciwieństwie do innych modeli żywienia, nie musisz stosować zasady "jedz mało, a często". Codzienny jadłospis ketogenny najczęściej składa się z trzech obfitych w tłuszcze posiłków, które zapewniają sytość na długi czas. Warto jednak pamiętać, że nie oznacza to, że na diecie ketogenicznej można się przejadać. Osoby, które stosują ją, aby zredukować masę ciała, muszą obliczyć swoje zapotrzebowanie kaloryczne, aby zachować odpowiedni deficyt, tak jak na każdej innej diecie.
Oprócz wielu zwolenników, dieta ketogenna ma też sporą rzeszę przeciwników. Zauważają oni, że taki sposób odżywiania się może wywołać także negatywne skutki. Zalicza się do nich: zaparcia, nudności, niedobory składników odżywczych, pogorszenie samopoczucia. Uważa się także, że dieta ta może zwiększać ryzyko chorób układu krążenia. Nie zostało to jednak potwierdzone badaniami.
Jeśli chcesz stosować dietę ketogeniczną, koniecznie skonsultuj się wcześniej z dietetykiem. To ważne szczególnie jeśli cierpisz na choroby przewlekłe, takie jak cukrzyca.
Przeciwwskazania dotyczące stosowania diety ketogenicznej
Dieta ketogeniczna nie może być stosowana przez wszystkie osoby, które chciałyby wprowadzić u siebie ten model żywienia. Z tego względu, przed wprowadzeniem jakichkolwiek zmian w jadłospisie należy skontaktować się z lekarzem i wykonać niezbędne badania laboratoryjne. Ponadto warto skorzystać z pomocy doświadczonego dietetyka, który pomoże ułożyć dietę dopasowaną do potrzeb organizmu.
Wśród przeciwwskazań do stosowania diety ketogenicznej wymienia się:
- zaburzenia w funkcjonowaniu nerek,
- zaburzenia w prawidłowej pracy wątroby,
- zaburzenia pracy trzustki,
- cukrzycę (w tym cukrzycę typu 2 leczoną insuliną lub lekami doustnymi),
- wrodzone schorzenia metaboliczne,
- ciążę i okres karmienia piersią,
- wysokie nadciśnienie tętnicze (leczone farmakologicznie).
Osoby, które stosują dietę ketogenną powinny zwrócić szczególną uwagę na to, aby ich jadłospis był dobrze skomponowany. Dzięki temu zmniejsza się ryzyko wystąpienia niedoborów różnego rodzaju składników odżywczych, witamin i minerałów, które są niezbędne organizmowi do prawidłowej pracy. W przypadku wystąpienia silnego bólu brzucha, nasilających się dolegliwości ze strony układu pokarmowego, czy przewlekłego zmęczenia, należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem.
Podsumowanie
Dieta ketogeniczna może nieść korzyści dla zdrowia w określonych przypadkach, a przy zachowaniu deficytu kalorycznego, pozwala zredukować tkankę tłuszczową. Jednak istnieją obawy, że dieta keto może podnosić poziom cholesterolu i trójglicerydów, dlatego ważne jest, aby monitorować lipidogram. Zauważa się także pozytywny wpływ diety ketogennej na pacjentów onkologicznych. Warto pamiętać, aby podczas diety niskowęglowodanowej pozostawać pod kontrolą lekarza i dietetyka.
Źródła:
- A. Ramos, Kompletna dieta ketogeniczna dla każdego. Źródłowy przewodnik życia w zgodzie z keto, Wydawnictwo Vital, Białystok 2019.
- N. Pondel, A. Liśkiewicz, D. Liśkiewicz, Dieta ketogeniczna – mechanizm działania i perspektywy zastosowania w terapii: dane z badań klinicznych, “Postępy Biochemii” 2020, t. 66 (3), s. 270-286.
Autorka
Angelika Janowicz – absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na kierunku pielęgniarstwo. Pisze o zdrowiu, ponieważ wie, jak ważna jest edukacja pacjenta. Wielbicielka podróży i kuchni greckiej.
Data aktualizacji: 10.06.2024. Autorka: Aleksandra ChojnowskaPowiązane kategorie
Ostatnia aktualizacja [02.07.2024]