Jakie jest prawidłowe ciśnienie krwi?
Prawidłowe ciśnienie krwi to znak, że układ krążenia pracuje we właściwy sposób. Jest to jeden z podstawowych parametrów życiowych człowieka, dlatego warto go monitorować – w ten sposób szybko zauważysz ewentualne zaburzenia. Jego wartość można ocenić samodzielnie w warunkach domowych – takie badanie jest proste i bezbolesne. Sprawdź, jakie są normy ciśnienia krwi i jak samemu dokonać pomiaru ciśnienia tętniczego.
Ciśnienie tętnicze krwi to siła, z jaką krew naciska na ściany dużych naczyń krwionośnych. Trzeba jednak pamiętać, że jego wartość nie jest stała. Zmienia się w momencie skurczu i rozkurczu serca – to tzw. ciśnienie skurczowe i rozkurczowe. Wpływ na wynik ma także pora dnia, wiek i ogólny stan zdrowia pacjenta, rodzaj podejmowanej aktywności oraz spożyte używki (m.in. kawa, papierosy). Dzięki zmianom ciśnienia organizm może zachować homeostazę, czyli pozostać w stanie równowagi. Jest to jednak możliwe tylko wtedy, gdy ciśnienie krwi jest prawidłowe i mieści się w określonych normach.
Z artykułu dowiesz się:
- Jakie jest prawidłowe ciśnienie krwi i prawidłowy puls?
- Jakie jest prawidłowe ciśnienie krwi u dzieci?
- Jakie jest prawidłowe ciśnienie krwi u kobiet w ciąży?
- O czym świadczy nieprawidłowe ciśnienie krwi?
- Jak prawidłowo mierzyć ciśnienie krwi?
Prawidłowe ciśnienie krwi i puls
Prawidłowe ciśnienie i puls informują o tym, że ze strony układu krążenia nie dzieje się nic złego. Serce pracuje w odpowiednim rytmie, a krew bez przeszkód dostarcza tlen i substancje odżywcze do wszystkich narządów. Właśnie dlatego oba te parametry ocenia się w ramach podstawowych badań, które lekarze wykonują rutynowo podczas każdej wizyty.
Prawidłowe ciśnienie krwi oznacza, że siła, z którą krew napiera na naczynia krwionośne jest optymalna zarówno podczas skurczu, jak i rozkurczu serca. Gdy jedna z wartości utrzymuje się powyżej lub poniżej normy, konieczna jest dalsza diagnostyka i podjęcie odpowiednich działań terapeutycznych.
Za wartości prawidłowe dla większości zdrowych osób dorosłych uznaje się przedział 120-129/80-84 mm Hg, natomiast za idealne – poniżej 120/80 mm Hg. Gdy norma jest przekroczona, należy skonsultować się z lekarzem.
Aktualne normy ciśnienia tętniczego wg klasyfikacji ESH/ESC z 2023 roku prezentują się następująco:
- ciśnienie optymalne: poniżej 120/80 mm Hg,
- ciśnienie prawidłowe: 120–129 / 80–84 mm Hg,
- ciśnienie wysokie prawidłowe: 130–139 / 85–89 mm Hg,
- nadciśnienie 1. stopnia: 140–159 / 90–99 mm Hg,
- nadciśnienie 2. stopnia: 160–179 / 100–109 mm Hg,
- nadciśnienie 3. stopnia: ≥180 / ≥110 mm Hg,
- izolowane nadciśnienie skurczowe: skurczowe ≥140 mm Hg i rozkurczowe <90 mm Hg,
- izolowane nadciśnienie rozkurczowe: skurczowe <140 mm Hg i rozkurczowe ≥90 mm Hg.
Warto pamiętać, że ciśnienie tętnicze nie powinno być oceniane jednorazowo, ale w ujęciu długoterminowym – przez kilka dni, tygodni lub na stałe. Drobne, chwilowe odchylenia od normy nie zawsze są powodem do niepokoju. Jednak nawet przy braku objawów, zbyt wysokie lub bardzo niskie ciśnienie krwi mogą świadczyć o początkach choroby układu sercowo-naczyniowego.
Jakie jest prawidłowe ciśnienie u dzieci?
Z wiekiem normy ciśnienia ulegają zmianie. Za prawidłowe i optymalne ciśnienie krwi u dzieci uznaje się nieco inne wartości niż u osób dorosłych. Normy te przedstawiają się następująco:
Prawidłowe ciśnienie u dzieci:
- noworodki – 60–95/30–60 mm Hg,
- niemowlęta – 90/60 mm Hg,
- małe dzieci – 95/60 mm Hg,
- dzieci w wieku szkolnym – 100/60 mm Hg,
- młodzież – 110/70 mm Hg.
Trzeba jednak pamiętać, że są to uśrednione wyniki. Prawidłowe ciśnienie tętnicze u dzieci ocenia się na podstawie siatek centylowych w zależności od wieku oraz wzrostu. Dokonuje tego pediatra lub pielęgniarka w przychodni podczas bilansu.
Oprócz okazjonalnych pomiarów w gabinecie, warto rozważyć także opcję regularnego mierzenia ciśnienia w domu. Jest to szczególnie istotne, jeśli dziecko ma nadwagę, poprzednie badania wykazywały wysokie ciśnienie krwi lub zdiagnozowano u niego schorzenia przewlekłe (np. choroby nerek, nadciśnienie tętnicze). Taki monitoring pozwala na wczesne wykrycie zmian wartości ciśnienia skurczowego i rozkurczowego.
Prawidłowe ciśnienie krwi u kobiet w ciąży
Prawidłowe ciśnienie u kobiet w ciąży jest bardzo ważne. Nieprawidłowe wartości stanowią zagrożenie dla zdrowia i życia nie tylko przyszłej mamy, ale także rozwijającego się płodu. Z tego względu każda ciężarna powinna regularnie kontrolować ten parametr.
Za optymalne ciśnienie tętnicze u kobiet w ciąży uznaje się wartości, które nie przekraczają 140/90 mm Hg. Nadciśnienie rozpoznaje się, gdy nawet jedna z nich utrzymuje się powyżej normy. Warto tu jednak wspomnieć o tzw. nadciśnieniu białego fartucha – zjawisku, w którym ciśnienie wzrasta tylko w gabinecie lekarskim. Dzieje się tak wskutek silnego stresu, dlatego w przypadku kobiet w ciąży zaleca się w takich sytuacjach regularne pomiary ciśnienia w domu.
Nadciśnienie w ciąży dzieli się na:
- nadciśnienie uprzednio występujące – do wzrostu ciśnienia krwi doszło przed 20. tygodniem ciąży,
- nadciśnienie wywołane ciążą – rozwinęło się po 20. tygodniu ciąży.
Kobieta, u której zostało rozpoznane nadciśnienie, powinna pozostać pod stałą opieką lekarza. Konieczne są także regularne badania USG płodu oraz testy laboratoryjne. Gdy nadciśnieniu towarzyszy białkomocz, stwierdza się stan przedrzucawkowy – bardzo niebezpieczny zarówno dla matki, jak i dziecka. W najpoważniejszych przypadkach może doprowadzić nawet do śmierci kobiety lub płodu.
O czym świadczy nieprawidłowe ciśnienie krwi?
O nieprawidłowym ciśnieniu krwi mówimy, gdy jego wartości (ciśnienie rozkurczowe, skurczowe lub oba) utrzymują się powyżej lub poniżej normy. W pierwszym przypadku rozpoznawane jest nadciśnienie tętnicze. Jest to choroba, która stanowi poważny problem społeczny. Stopniowo prowadzi do uszkodzenia naczyń krwionośnych i zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.
Szacuje się, że na świecie nawet jedna na trzy osoby może chorować na nadciśnienie. Wśród przyczyn duże znaczenie przypisuje się stylowi życia. Dieta bogata w tłuszcze, brak ruchu, palenie papierosów i przewlekły stres niekorzystnie wpływają na pracę serca i funkcjonowanie układu krążenia.
Nadciśnienie mogą wywoływać też niektóre schorzenia przewlekłe. Aby utrzymać prawidłowe ciśnienie krwi, osoby chore muszą przyjmować leki i zmienić swoje codzienne nawyki (dieta, aktywność fizyczna, brak nałogów, unikanie stresu).
Ciśnienie krwi utrzymujące się poniżej normy to tzw. niedociśnienie. Rozpoznaje się je u osób z chorobami serca, niedoczynnością tarczycy i stosujących niektóre leki. Jednak w większości pacjentów nie udaje się poznać przyczyny tego stanu. Niskie ciśnienie może objawiać się zaburzeniami koncentracji, uczuciem zmęczenia, bólami i zawrotami głowy oraz sennością.
Należy pamiętać, że nieprawidłowe wartości ciśnienia krwi zawsze wymagają konsultacji z lekarzem. Zarówno utrzymujące się wysokie ciśnienie, które zwiększa ryzyko wystąpienia nadciśnienia, jak i niedociśnienie mogą zwiastować rozwój poważnych schorzeń.
Jak prawidłowo mierzyć ciśnienie krwi?
Do pomiaru ciśnienia krwi służy ciśnieniomierz. Do domowego użytku przeznaczone są niedrogie i proste w obsłudze urządzenia elektroniczne. Można je kupić w aptece bez recepty, dzięki czemu każdy może samodzielnie prowadzić regularne pomiary w warunkach domowych. Ciśnieniomierze składają się z mankietu (na ramię lub nadgarstek) oraz modułu elektronicznego z wyświetlaczem i wbudowaną pompką.
Dla pacjentów starszych lub z arytmią serca warto wybrać wybrać ciśnieniomierz z funkcją wykrywania nieregularnej pracy serca. Urządzenia tego typu mają wysoką czułość i mogą wykrywać zaburzenia rytmu serca nawet na wczesnym etapie.
Aby wynik był miarodajny i miał znaczenie diagnostyczne, należy przestrzegać zasad prawidłowego pomiaru. Są to:
- dobranie odpowiedniego rozmiaru mankietu – powinien właściwie obejmować ramię bez konieczności przytrzymywania drugą ręką,
- wykonanie pomiaru po kilku minutach odpoczynku – bezpośrednio po aktywności fizycznej (nawet niedługiej) ciśnienie może być wyższe,
- wykonanie pomiaru w pozycji siedzącej z ręką opartą o blat,
- powstrzymanie się od pomiaru po spożyciu posiłku – składniki oraz temperatura jedzenia mogą wpływać na wynik,
- prowadzenie pomiarów ciśnienia krwi o stałych porach dnia,
- powstrzymanie się od pomiaru bezpośrednio po zapaleniu papierosa – nikotyna chwilowo podnosi ciśnienie, dlatego po zapaleniu papierosa należy wstrzymać się z pomiarem ciśnienia krwi przez ok. 20-30 minut,
- powstrzymanie się od rozmowy w trakcie pomiaru – mówienie to również aktywność, a dodatkowo przedmiot rozmowy może wywoływać stres, który spowoduje skok ciśnienia,
- wykonanie pomiaru w spokojnych warunkach.
Otrzymane wyniki pomiarów należy zapisywać w dzienniczku wraz z datą i godziną. Lekarz zapozna się z nimi podczas kolejnej wizyty kontrolnej. Pamiętaj, aby regularnie mierzyć ciśnienie i notować podane przez aparat wartości. To bezinwazyjna, bezbolesna i prosta procedura, która mimo wszystko jest niezbędna do monitorowania ciśnienia krwi. Pozwala wykryć i leczyć nieprawidłowości, zanim jeszcze pojawią się niepokojące objawy związane z nadciśnieniem lub niedociśnieniem.
Bardzo wysokie ciśnienie wymaga pilnej pomocy medycznej.
Podsumowanie
Prawidłowe ciśnienie krwi jest bardzo ważne dla właściwego funkcjonowania organizmu. Niezaburzony przepływ krwi przez naczynia krwionośne pozwala dostarczyć tlen i składniki odżywcze do wszystkich tkanek oraz narządów. W ten sposób można utrzymać organizm w stanie homeostazy, czyli naturalnej równowagi. Zaburzenia ciśnienia (zarówno zbyt wysokie, jak i zbyt niskie ciśnienie) mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Z tego względu regularne monitorowanie tego wskaźnika jest istotne – nie tylko u dorosłych, ale także u dzieci. Pamiętaj, żeby mierzyć ciśnienie w odpowiednich warunkach, ponieważ różne czynniki wpływają na wynik. Stosuj się do naszych wskazówek, a Twoje pomiary zawsze będą właściwe i staną się cennym źródłem informacji dla Twojego lekarza. To pomoże zapobiec rozwojowi niewydolności serca, wystąpieniu udaru mózgu oraz osłabieniu organizmu.
Źródła:
- M. Wąsowski, E. Marcinowska-Suchowierska, Nadciśnienie tętnicze – odrębności diagnostyczne i terapeutyczne w wieku podeszłym, „Postępy Nauk Medycznych”, 2011, t. 24, nr 5, s. 379-387.
- L. Ostrowska-Nawarycz, T. Nawarycz, Normy ciśnienia tętniczego u dzieci i młodzieży – doświadczenia łódzkie, „Nadciśnienie tętnicze”, 2007, t. 11, nr 2, s. 138-150.
- Z. Saczko, J. Saczko, J. Kulbacka i in., Nadciśnienie tętnicze u kobiet w ciąży. Etiopatogeneza, „Nadciśnienie tętnicze”, 2009, t. 13, nr 3, s. 199-205.
- M. Banach, Aktualny stan wiedzy na temat hipotonii, „Borgis – Medycyna Rodzinna” 2004, nr 6, s. 246-250.
- A. Tykarski, K. J. Filipiak, M. Rajzer, Zalecenia ESH 2023 dotyczące postępowania w nadciśnieniu tętniczym, „Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce” 2023, t. 9, nr 2, s. 45-84.
Autorka
Angelika Janowicz – absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na kierunku pielęgniarstwo. Pisze o zdrowiu, ponieważ wie, jak ważna jest edukacja pacjenta. Wielbicielka podróży i kuchni greckiej.
Powiązane kategorie
Ostatnia aktualizacja [04.06.2025]