Depresja reaktywna, depresja sezonowa, depresja nerwicowa, depresja u mężczyzn – objawy, leczenie, przyczyny
Depresja to częste zaburzenie psychiczne. Charakteryzuje się m.in. długotrwałym smutkiem, utratą zainteresowań i anhedonią, czyli niemożnością odczuwania przyjemności z działań, które wcześniej dawały poczucie zadowolenia. Zaburzenie wpływa też negatywnie na zdolność chorego do codziennego funkcjonowania. Może być również przyczyną myśli i prób samobójczych. Depresja ma różne oblicza – dowiedz się więcej o niektórych z nich.
Depresja występuje powszechnie na całym świecie i jest najważniejszą przyczyną niepełnosprawności. Według Światowej Organizacja Zdrowia (WHO) na to zaburzenie cierpi ponad 264 mln ludzi. Depresja może dotyczyć osób w każdym wieku – od dzieci do seniorów. Wśród jej przyczyn wymienia się czynniki społeczne i kulturowe, psychologiczne oraz biologiczne. W przypadku depresji nie wystarczy „wziąć się w garść”, ale trzeba zastosować terapię.
Z artykułu dowiesz się:
- Jakie są przyczyny i objawy depresji reaktywnej?
- Skąd bierze się depresja sezonowa i jak ją leczyć?
- Czym różni się depresja nerwicowa od nerwicy depresyjnej?
- Co warto wiedzieć na temat depresji u mężczyzn?
Depresja reaktywna – przyczyny i objawy
Dawniej depresję dzielono na endogenną (melancholiczną) i egzogenną (reaktywną). Pierwszą wiązano z czynnikami biologicznymi, a drugą (zwykle o mniejszym nasileniu) – z urazami psychicznymi. Zaliczano do nich m.in. śmierć bliskiej osoby, utratę zdrowia czy dóbr materialnych oraz inne traumatyczne wydarzenia, które wywarły duży wpływ na psychikę.
W późniejszych latach klasyfikacja ta została uznana za wadliwą, ponieważ liczba sytuacji stresowych poprzedzających pojawienie się epizodu depresji nie różnicuje jej odmiany endogennej i reaktywnej. Obecny podział depresji na dużą i małą w pewnym stopniu nawiązuje do omówionego wyżej. Depresja wcześniej określana jako endogenna często spełnia kryteria depresji dużej, a depresja reaktywna – małej.
Najczęstsze objawy depresji reaktywnej to:
- przygnębienie,
- płaczliwość,
- anhedonia (obniżona zdolność lub niemożność odczuwania przyjemności),
- niska samoocena,
- poczucie beznadziejności,
- męczliwość,
- problemy z koncentracją,
- poczucie winy,
- lęk.
Diagnozę stawia lekarz psychiatra po przeprowadzeniu wywiadu medycznego z pacjentem. Specjalista określa czy problemem chorego jest depresja, zaburzenia depresyjne (epizody) czy nerwica. To pozwala zaproponować odpowiednie leczenie, które korzystnie wpłynie na codzienne funkcjonowanie oraz samopoczucie.
Depresja sezonowa – przyczyny i objawy
Depresja sezonowa to jedna z odmian depresji. To reakcja organizmu na niedobór światła słonecznego w okresie jesienno-zimowym. Krótsze i rzadsze słoneczne dni przyczyniają się do spadku neuroprzekaźników, co prowadzi do pogorszenia stanu psychicznego. Szacuje się, że u 2-4 proc. osób pojawia się wówczas pełnoobjawowa depresja. Nazywa się ją depresją sezonową, depresją zimową lub chorobą afektywną sezonową. Do jej najczęstszych objawów należą:
- poczucie braku energii,
- nadmierna senność,
- większy apetyt (zwłaszcza na słodycze) i związany z tym wzrost wagi,
- obniżenie nastroju,
- utrata inicjatywy,
- spadek zainteresowania,
- zaburzenia koncentracji.
Depresje zimowe są pod wieloma względami podobne do depresji niesezonowej. Jednak źródło spadku nastroju i metody terapii znacząco się różnią, dlatego w tym przypadku kluczowe znaczenie ma stwierdzenie wpływu sezonowości na występowanie epizodów chorobowych. Konieczna jest wizyta u lekarza psychiatry, który zapozna się z dolegliwościami, jakie występują u pacjenta, a następnie określi rodzaj depresji i pomoże uporać się z jej objawami.
Depresja sezonowa – leczenie
Podstawową metodą leczenia depresji zimowej jest fototerapia. Jej zastosowanie przynosi szybką poprawę u większości chorych. Skuteczne są również leki przeciwdepresyjne. W ramach leczenia choroby afektywnej sezonowej zaleca się także spacery, aktywność fizyczną, choreoterapię i muzykoterapię.
Jak odróżnić nerwicę depresyjną od depresji nerwicowej (dystymii)?
Depresję nerwicową, nerwicę depresyjną, depresyjne zaburzenia osobowości oraz depresję lękową przewlekłą wiele osób określa mianem dystymii. Warto jednak wiedzieć, że depresja nerwicowa a nerwica depresyjna to w rzeczywistości dwie odrębne dolegliwości.
Dystymia to inaczej przewlekła depresja – zaburzenie, które może trwać latami, a nawet przez całe życie. Charakteryzuje się przede wszystkim długotrwałym, uporczywym obniżeniem nastroju o niewielkim nasileniu. Aby lekarz zdiagnozował dystymię, stałe lub nawracające obniżenie nastroju musi trwać co najmniej 2 lata. Inne częste objawy tego zaburzenia to anhedonia, chroniczne zmęczenie, niska samoocena, problemy z koncentracją, zaburzenia łaknienia i kłopoty ze snem. Częstość występowania dystymii szacowana jest na 3-5 proc. populacji ogólnej.
Za rozwój depresji nerwicowej odpowiedzialna jest głównie genetyka – jeśli w najbliższej rodzinie pojawiły się przypadki depresji, wzrasta ryzyko zachorowania. Znaczenie mają także czynniki biologiczne (zaburzenia funkcjonowania neuroprzekaźników) oraz środowiskowe.
Z kolei mianem nerwicy depresyjnej określa się zaburzenia lękowe, którym towarzyszą także symptomy depresji (zaburzenia afektywne). Objawy nerwicy depresyjnej to głównie:
- uczucie irracjonalnego lęku i niepokoju,
- drażliwość,
- napięcie,
- wahania nastrojów,
- anhedonia,
- brak motywacji do działania.
Oprócz tego u chorych pojawiają się objawy fizyczne. Nerwicy depresyjnej towarzyszą często bóle głowy, brzucha, kręgosłupa, uczucie ciężkości w klatce piersiowej i spadek libido.
Przyczyny nerwicy depresyjnej są podobne jak w przypadku dystymii. Może jednak rozwinąć się u osób, które doświadczyły traumatycznych przeżyć: przemoc, molestowanie seksualne, utrata bliskiej osoby.
Dystymia i nerwica depresyjna – konsekwencje, terapia
Nieleczone zaburzenia przyczyniają się do znacznego pogorszenia jakości życia chorego. Brak odpowiedniego leczenia najczęściej prowadzi do nasilenia objawów i negatywnie wpływa na funkcjonowanie społeczne pacjenta. W przebiegu tego rodzaju chorób może nawet dochodzić do prób samobójczych. W ramach terapii stosowane są metody psychoterapeutyczne i farmakologiczne. Rodzaj leczenia indywidualnie dobiera lekarz psychiatra, jednak najlepsze efekty daje połączenie psychoterapii oraz farmakologii.
Depresja u mężczyzn – występowanie, objawy, leczenie
Podręczniki psychiatrii podają, że depresja dwukrotnie częściej dotyczy kobiet. Jednak coraz więcej badań wskazuje, że to zaburzenie u obu płci pojawia się z podobną częstotliwością. Z doświadczenia lekarzy i literatury przedmiotu wynika, że mężczyźni w depresji rzadko samodzielnie szukają pomocy. Surowe wychowanie oraz szkodliwe wzorce męskości sprawiają, że panowie starają się „radzić” sobie z chorobą przy pomocy używek czy ryzykowanych zachowań. Częściej również podejmują skuteczne próby samobójcze.
Wielu z nich tłumi smutek, zniechęcenie, poczucie bezradności czy beznadziejności. Może to wynikać z faktu, że mają oni tendencję do zaprzeczania objawom, które choć występują niezależnie od płci chorego, społecznie i kulturowo przedstawiane są jako typowo kobiece. Brak podjęcia leczenia w odpowiednim czasie często ma katastrofalne skutki.
Objawy męskiej depresji to głównie:
- agresja,
- obniżona kontrola impulsów,
- drażliwość,
- niezdecydowanie,
- skłonność do alkoholizmu i nadużywania substancji psychoaktywnych,
- poczucie wypalenia,
- skłonność do zachowań samobójczych.
Specyfika depresji u mężczyzn może być przyczyną błędów w diagnostyce i leczeniu, dlatego jej znajomość jest szczególnie ważna. W terapii depresji u mężczyzn jako leki pierwszego rzutu zaleca się tzw. selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny. Zmniejszają one zachowania agresywne i impulsywność, dzięki czemu redukują ryzyko podjęcia próby samobójczej. Należy jednak pamiętać, że często sama farmakoterapia nie wystarczy – konieczna jest także praca z terapeutą, który pomoże choremu zrozumieć swoje zachowania oraz odnaleźć ich przyczyny.
Podsumowanie
Depresja, niezależnie od rodzaju, to choroba, którą należy leczyć pod opieką lekarza psychiatry. Jeśli odczuwasz którekolwiek z objawów opisanych w tekście, koniecznie skonsultuj się ze specjalistą. Pamiętaj, że aby umówić się na wizytę do psychiatry, nie potrzebujesz skierowania od lekarza POZ.
Źródła:
- https://podyplomie.pl/psychiatria/21260,choroba-afektywna-sezonowa-konieczna-skuteczniejsza-rozpoznawalnosc (dostęp 20.07.2020).
- https://podyplomie.pl/psychiatria/24260,depresje-atypowe-depresja-u-mezczyzn (dostęp 20.07.2020).
- https://www.who.int/health-topics/depression#tab=tab_1 (dostęp 20.07.2020).
- https://www.who.int/health-topics/depression#tab=tab_2 (dostęp 20.07.2020).
- https://docplayer.pl/7015466-Depresja-reaktywna-obraz-kliniczny-pozycja-klasyfikacyjna-1.html (dostęp 20.07.2020).
- https://podyplomie.pl/psychiatria/23688,zaloba-a-depresja-czyli-jak-odrozniac-norme-spoleczna-i-kulturowa-od-patologii-cz-1 (dostęp 20.07.2020).
- https://journals.viamedica.pl/psychiatria/article/view/29230 (dostęp 20.07.2020).
- https://pulsmedycyny.pl/depresja-nie-wystepuje-rzadziej-u-mezczyzn-niz-u-kobiet-906267 (dostęp 20.07.2020).
Autorka:
Małgorzata Skoczylas-Kouyoumdjian – copywriter i ekspert ds. Public Relations. O zdrowiu pisze od ponad 20 lat. Ukończyła m.in. kształcenie podyplomowe w Instytucie Żywności i Żywienia na kierunku dietetycznym. Jest mamą Rafała i żoną Krzysztofa. W wolnych chwilach czyta kryminały.
Zaktualizowano: 2.08.2024. Autorka aktualiazcji: Aleksandra Chojnowska
Powiązane kategorie
Ostatnia aktualizacja [02.08.2024]