Depresja reaktywna, depresja sezonowa, depresja nerwicowa, depresja u mężczyzn – objawy, leczenie, przyczyny
Depresja to częste zaburzenie psychiczne. Charakteryzuje się m.in. długotrwałym smutkiem, utratą zainteresowań i anhedonią, czyli niemożnością odczuwania przyjemności z działań, które wcześniej dawały poczucie zadowolenia. Zaburzenie wpływa też negatywnie na zdolność chorego do codziennego funkcjonowania. Może być również przyczyną myśli i prób samobójczych. Depresja ma różne oblicza – dowiedz się więcej o niektórych z nich.
Depresja występuje powszechnie na całym świecie i jest najważniejszą przyczyną niepełnosprawności. Według Światowej Organizacja Zdrowia (WHO) na to zaburzenie cierpi ponad 264 mln ludzi. Depresja może dotyczyć osób w każdym wieku – od dzieci do seniorów. Wśród jej przyczyn wymienia się czynniki społeczne i kulturowe, psychologiczne oraz biologiczne. W przypadku depresji nie wystarczy „wziąć się w garść”, ale trzeba zastosować terapię.
Depresja reaktywna – przyczyny
Dawniej depresję dzielono na endogenną (melancholiczną) i egzogenną (reaktywną). Pierwszą wiązano z czynnikami biologicznymi, a drugą (zwykle o mniejszym nasileniu) – z urazami psychicznymi. Zaliczano do nich m.in. śmierć lub odejście bliskiej osoby, utratę zdrowia czy dóbr materialnych. Potem ta klasyfikacja została uznana za wadliwą, bo liczba sytuacji stresowych poprzedzających pojawienie się epizodu depresji nie różnicuje jej odmiany endogennej i reaktywnej. Obecny podział depresji na dużą i małą w pewnym stopniu nawiązuje do omówionego wyżej. Depresja wcześniej określana jako endogenna często spełnia kryteria depresji dużej, a depresja reaktywna – małej.
Depresja sezonowa – objawy
Od dawna wiadomo, że zmniejszenie natężenia światła w sezonie jesienno-zimowym prowadzi do pogorszenia stanu psychicznego. Szacuje się, że u 2-4 proc. pojawia się wówczas pełnoobjawowa depresja. Nazywa się ją depresją sezonową, depresją zimową lub chorobą afektywną sezonową. Do jej objawów należą:
● poczucie braku energii;
● nadmierna senność;
● większy apetyt (zwłaszcza na słodycze) i związany z tym wzrost wagi;
● obniżenie nastroju;
● utrata inicjatywy;
● spadek zainteresowania;
● zaburzenia koncentracji.
Depresje zimowe są pod wieloma względami podobne do depresji niesezonowej. Jednak symptomy, przyczyny i metody terapii znacząco się różnią. Dlatego w tym przypadku kluczowe znaczenie ma stwierdzenie wpływu sezonowości na występowanie epizodów chorobowych.
Depresja sezonowa – leczenie
Podstawową metodą leczenia depresji zimowej jest fototerapia. Jej zastosowanie przynosi szybką poprawę u większości chorych. Skuteczne są również leki przeciwdepresyjne. W ramach leczenia choroby afektywnej sezonowej zaleca się także spacery, aktywność fizyczną, choreoterapię i muzykoterapię.
Depresja nerwicowa a dystymia
Depresja nerwicowa, nerwica depresyjna, depresyjne zaburzenia osobowości oraz depresja lękowa przewlekła są obecnie określane mianem dystymii. Dystymia to przewlekłe zaburzenie, które może trwać latami, a nawet przez całe życie. Charakteryzuje się przede wszystkim długotrwałym, uporczywym obniżeniem nastroju o niewielkim nasileniu. By lekarz zdiagnozował dystymię, stałe lub nawracające obniżenie nastroju musi trwać co najmniej 2 lata. Inne częste objawy tego zaburzenia to anhedonia i chroniczne zmęczenie. Częstość występowania dystymii szacowana jest na 3-5 proc. populacji ogólnej.
Dystymia – konsekwencje, terapia
Nieleczona dystymia jest przyczyną pogorszenia jakości życia chorego. Ma też negatywny wpływ na jego funkcjonowanie społeczne. W przebiegu tego zaburzenia może nawet dojść do prób samobójczych. W leczeniu dystymii stosowane są metody psychoterapeutyczne i farmakologiczne. W farmakoterapii używa się leków służących leczeniu depresji.
Depresja u mężczyzn – występowanie
Podręczniki psychiatrii podają, że depresja dwukrotnie częściej dotyczy kobiet. Jednak coraz więcej badań wskazuje, że to zaburzenie u obu płci pojawia się z podobną częstotliwością. Z doświadczenia lekarzy i literatury przedmiotu wynika, że mężczyźni w depresji rzadko samodzielnie szukają pomocy. Starają się sobie z nią „radzić” przy pomocy używek czy ryzykowanych zachowań. Częściej również popełniają skuteczne próby samobójcze. Wielu z nich tłumi smutek, zniechęcenie, poczucie bezradności czy beznadziejności. Może to wynikać z faktu, że mają oni tendencję do zaprzeczania objawom, które wydają się im typowo kobiece.
Depresja u mężczyzn – objawy, leczenie
Częste cechy męskiej depresji to:
● agresja;
● obniżona kontrola impulsów;
● drażliwość;
● niezdecydowanie;
● skłonność do alkoholizmu i nadużywania substancji psychoaktywnych;
● poczucie wypalenia;
● skłonność do zachowań samobójczych.
Specyfika depresji u mężczyzn może być przyczyną błędów w diagnostyce i leczeniu. Dlatego jej znajomość jest szczególnie ważna. W terapii depresji u mężczyzn jako leki pierwszego rzutu zaleca się tzw. selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny. Zmniejszają one zachowania agresywne i impulsywność, dzięki czemu redukują ryzyko podjęcia próby samobójczej.
Źródła:
https://podyplomie.pl/psychiatria/21260,choroba-afektywna-sezonowa-konieczna-skuteczniejsza-rozpoznawalnosc (dostęp 20.07.2020)
https://podyplomie.pl/psychiatria/24260,depresje-atypowe-depresja-u-mezczyzn (dostęp 20.07.2020)
https://www.who.int/health-topics/depression#tab=tab_1 (dostęp 20.07.2020)
https://www.who.int/health-topics/depression#tab=tab_2 (dostęp 20.07.2020)
https://docplayer.pl/7015466-Depresja-reaktywna-obraz-kliniczny-pozycja-klasyfikacyjna-1.html (dostęp 20.07.2020)
https://podyplomie.pl/psychiatria/23688,zaloba-a-depresja-czyli-jak-odrozniac-norme-spoleczna-i-kulturowa-od-patologii-cz-1 (dostęp 20.07.2020)
https://journals.viamedica.pl/psychiatria/article/view/29230 (dostęp 20.07.2020)
https://pulsmedycyny.pl/depresja-nie-wystepuje-rzadziej-u-mezczyzn-niz-u-kobiet-906267 (dostęp 20.07.2020)
Autorka
Małgorzata Skoczylas-Kouyoumdjian – copywriter i ekspert ds. Public Relations. O zdrowiu pisze od ponad 20 lat. Ukończyła m.in. kształcenie podyplomowe w Instytucie Żywności i Żywienia na kierunku dietetycznym. Jest mamą Rafała i żoną Krzysztofa. W wolnych chwilach czyta kryminały.