Zespół cieśni nadgarstka – jak zapobiegać i leczyć?
Zespół cieśni nadgarstka to typowa dolegliwość cywilizacyjna. Częściej dotyka kobiety niż mężczyzn. Zazwyczaj jest wynikiem wykonywania powtarzalnych ruchów dłoni, takich jak pisanie na klawiaturze komputera, wielogodzinna praca przy taśmie w fabryce czy całodniowe kopanie ziemi łopatą. Do rzadszych przyczyn pojawienia się cieśni nadgarstka należą m.in. jego źle wygojone urazy, niedobory witaminy B i zaburzenia hormonalne. Schorzenie to wynika z ucisku na nerw pośrodkowy lub jego nadmiernego rozciągania, co bezpośrednio przekłada się na ból i obrzęk struktur anatomicznych nadgarstka.
Z artykułu dowiesz się:
- Jakie są objawy zespołu cieśni nadgarstka?
- Jak wygląda diagnostyka zespołu cieśni nadgarstka?
- Jak przebiega leczenie zespołu cieśni nadgarstka?
- W jaki sposób wykonuje się operacje nadgasrtak z zespołem cieśni?
- W jaki sposób zapobiegać zespołowi cieśni nadgarstka?
- Jaki wpływ ma dieta na zespół cieśni nadgarstka?
Jakie są objawy zespołu cieśni nadgarstka?
Poza bólem nadgarstka zespół jego cieśni może objawiać się też drętwieniem, mrowieniem czy uczuciem sztywności palców. W początkowej fazie nadgarstek dokucza głównie nocą, a ból wybudza pacjenta ze snu. Z czasem ból uniemożliwia zwykle funkcjonowanie i precyzyjne ruchy dłonią – np. pisanie, podniesienie kubka z kawą czy zaciśniecie dłoni w pięść. Drętwienie i mrowienie promieniujące od nadgarstka mogą stawać się wyczuwalne nawet na przedramieniu, ramieniu i barku.
Diagnostyka zespołu cieśni nadgarstka
Zdiagnozowanie zespołu cieśni nadgarstka jest zazwyczaj stosunkowo proste, jednak zdarza się, że jedynym jego objawem jest np. drętwienie ręki wyłącznie w łokciu, co może zmylić lekarza. W ramach diagnozy lekarz przeprowadza wywiad z pacjentem oraz:
- test Phalena polegający na złożeniu ze sobą dłoni częściami grzbietowymi na ok. 1 minutę,
- test Tinelapolegający na delikatnym opukiwaniu okolic nadgarstka dłoni leżącej na stole wewnętrzną stroną do góry.
Jeśli któryś z testów spowoduje ból, potwierdza to wystąpienie zespołu cieśni nadgarstka. W niektórych przypadkach koniecznie jest przeprowadzenie badań obrazowych (USG, rezonansu magnetycznego lub elektromiografii).
W zależności od przyczyn powstania cieśni nadgarstka leczenie może prowadzić neurolog, reumatolog, ortopeda lub chirurg ręki. Jeśli schorzenie jest wynikiem innej choroby, prawdopodobnie konieczna będzie wizyta pacjenta u specjalisty z tej dziedziny (np. endokrynologa czy diabetologa).
Jak przebiega leczenie zespołu cieśni nadgarstka?
Leczenie zespołu cieśni nadgarstka polega głównie na zapewnieniu mu odpoczynku. Przede wszystkim należy unikać ruchów, które doprowadziły do pojawienia się schorzenia, i wyrobić sobie nowe nawyki w pracy. W przeciwnym razie pacjentowi grozi szybki nawrót dolegliwości.
Nadgarstek należy unieruchomić w specjalnej ortezie, która ochroni nerw pośrodkowy i umożliwi nadgarstkowi powrót do zdrowia. Orteza stabilizuje nadgarstek przy zachowaniu pełnej ruchomości pozostałych palców. Ponadto znacząco łagodzi ból i umożliwia pacjentowi powrót do pracy zarobkowej.
Podczas leczenia pomocne są też kinesiotaping (plastrowanie dynamiczne) i fizykoterapia: masaże, zabiegi ultradźwiękami, falą uderzeniową i krioterapia. Pacjent powinien też schładzać nadgarstek w domu (specjalną torebką żelową lub woreczkiem z kostkami lodu). W niektórych przypadkach lekarze zalecają wstrzykiwanie kortykosteroidów, które mają redukować stan zapalny i obrzęk.
Operacja nadgarstka z zespołem cieśni
Jeśli inne metody leczenie nie przynoszą skutku, zespół cieśni nadgarstka leczy się operacyjnie jedną z metod:
- zabiegiem endoskopowym,
- nacięciem nadgarstka i powierzchni dłoniowej.
W niektórych przypadkach stosuje się połaczenie obu powyższych metod. Po operacji pacjent powinien zostać skierowany dodatkowo na rehabilitację. Przez pewien czas po zabiegu operowanej ręki nie wolno zbytnio obciążać. Operowany nadgarstek powinien być też chroniony przy pomocy usztywniającej ortezy.
Profilaktyka zespołu cieśni nadgarstka
Osoby wykonujące na co dzień powtarzalne czynności dłońmi (pracownicy biurowi, pracownicy fabryk, montażowni, muzycy itp.) powinni szczególnie pamiętać o profilaktyce zespołu cieśni nadgarstka.
W przypadku pracy przy komputerze warto zapewnić sobie ergonomiczną klawiaturę, myszkę i podkładkę pod myszkę. Należy pamiętać też o zachowywaniu prostej pozycji kręgosłupa, a także robieniu kilkuminutowych przerw. Kilka razy dziennie należy wykonywać proste ćwiczenia strzepnąć dłońmi lub kręcić nim kółka w powietrzu na zmianę w jedną i drugą stronę.
Istotne jest odpoczywanie w odpowiedni sposób. Najlepiej robić to na leżąco, zachowując naturalne ułożenie krzywizn kręgosłupa, z wyprostowanymi rękami i nadgarstkami. Dobrym nawykiem jest zakładanie na noc opasek lub ortez usztywniających nadgarstki.
Zespół cieśni nadgarstka a dieta
Jak większość chorób cywilizacyjnych, zespół cieśni nadgarstka wiąże się też z nieodpowiednią dietą. Aby zapobiegać schorzeniu lub jego nawrotowi, warto dbać o to, by posiłki były bogate w witaminę B6 i nienasycone kwasy tłuszczowe. Wzmacniają one działanie układu nerwowego i mają właściwości przeciwzapalne.