Wapń całkowity (Ca) we krwi. Dlaczego warto zadbać o jego prawidłowy poziom?
Wapń jest pierwiastkiem o dużym znaczeniu biologicznym. Stanowi on ponad 1,5% masy ciała człowieka. Jest niezbędny do tego, aby organizm mógł prawidłowo funkcjonować. Jest on obecny głównie w kościach, ale wchodzi też w skład ścian komórkowych. Zobacz, dlaczego warto zadbać o prawidłowe stężenie wapnia całkowitego we krwi.
Wapń całkowity można zmierzyć przy pomocy prostego badania laboratoryjnego. W tym celu pobierana jest niewielka próbka krwi z żyły łokciowej. Następnie jest ona poddawana dalszej analizie przez laboranta. Specjalne przygotowanie do badania nie jest konieczne. Pacjent powinien jedynie powstrzymać się od spożywania pokarmów – na czczo trzeba pozostać przez minimum 12 godzin. Diagnostyka tego typu jest prowadzona niemal w każdym laboratorium medycznym. Na wynik stężenia wapnia w surowicy krwi czeka się jeden dzień roboczy.
Z artykułu dowiesz się:
Wpływ wapnia całkowitego na organizm człowieka
Na stężenie wapnia we krwi ma wpływ wiele czynników. Najważniejsze z nich to zawartość tego pierwiastka w pożywieniu, a także stopień jego wchłaniania i wydalania. Zapotrzebowanie organizmu zależy głównie od wieku. Przedstawia się ono następująco:
- niemowlęta – 200–260 mg,
- dzieci do 3 lat – 500 mg,
- dzieci do 9 lat – 800 mg,
- młodzież – 1100 mg,
- dorośli – 800 mg,
- osoby starsze – 1000 mg.
Poziom wapnia we krwi musi być wyższy u ciężarnych i kobiet, które karmią piersią. Jest to ważne ze względu na prawidłowy rozwój ich dziecka.
Prawidłowy poziom wapnia we krwi jest potrzebny, aby w organizmie mogły zachodzić niezbędne procesy życiowe. Pierwiastek ten jest znany przede wszystkim z tego, że jest materiałem budulcowym kości i zębów. Te pierwsze są także jego magazynem. Dzięki temu możliwe jest prawidłowe funkcjonowanie i rozwój tkanki kostnej. Warto zdawać sobie jednak sprawę, że wapń wpływa na cały organizm. Jego główne funkcje to:
- przewodzenie bodźców w mięśniach szkieletowych,
- udział w procesie kurczliwości mięśni,
- udział w procesach krzepnięcia krwi,
- regulacja gospodarki hormonalnej,
- regulacja ciśnienia tętniczego krwi,
- aktywacja enzymów.
Istnieją badania, które potwierdzają, że prawidłowe stężenie wapnia we krwi jest elementem profilaktyki wielu groźnych chorób. Mowa m.in. o otyłości, osteoporozie, cukrzycy i niektórych nowotworach.
Jeżeli chodzi o wapń, dużo zależy od witaminy D. Substancja ta zwiększa jego wchłanianie z przewodu pokarmowego. Dlatego warto zadbać o jej odpowiednią podaż.
Niedobór wapnia całkowitego w organizmie
Niskie stężenie wapnia to hipokalcemia. Rozpoznaje się ją, gdy poziom wapnia zjonizowanego wynosi mniej niż 0,95 mmol/l. Jej przyczyny mogą być różne. Często jest to nieprawidłowa dieta. Zdarza się, że prowadzą do niej zaburzenia wchłaniania, niedobór witaminy D lub niektóre choroby (np. niedoczynność przytarczyc, ostre zapalenie trzustki). Również stosowanie leków moczopędnych (następuje wzrost wydalania wapnia z moczem) przyczynia się do hipokalcemii.
Objawy to:
- problemy z zębami,
- łamliwość kości,
- bóle i drętwienie mięśni,
- nadmierny skurcz mięśni (tężyczka),
- nieprawidłowa praca serca,
- zaburzenia nastroju,
- zaburzenia krzepnięcia krwi.
Niedobór wapnia sprzyja rozwojowi osteoporozy.
Nadmiar wapnia całkowitego w organizmie
Nadmiar wapnia we krwi to hiperkalcemia. Rozpoznaje się ją, gdy poziom przekracza 2,6 mmol/l. Główne przyczyny to: nadczynność przytarczyc, nadczynność tarczycy, niektóre nowotwory (m.in. kości), niedoczynność kory nadnerczy, stosowanie litu oraz zatrucie witaminą D. Objawy to: senność, bóle głowy, kamica nerkowa, wielomocz, nudności, wymioty, zaparcia, świąd skóry. Może dojść także do śpiączki.
Zaburzony poziom wapnia w organizmie – kiedy udać się do lekarza?
Wykrycie w badaniach nieprawidłowego stężenia wapnia we krwi jest wskazaniem do konsultacji lekarskiej. W takich sytuacjach konieczna jest dalsza diagnostyka, której celem jest ustalenie przyczyny zaburzeń. Na podstawie badań lekarz ustala odpowiednią terapię. Im wcześniej rozpocznie się leczenie, tym mniejsze ryzyko powikłań. Po pomoc powinny zgłosić się też osoby, u których występują objawy nadmiaru (hiperkalcemii) lub niedoboru wapnia (hipokalcemii).
Utrzymanie prawidłowego poziomu wapnia we krwi jest możliwe dzięki włączeniu do jadłospisu produktów będących jego bogatym źródłem. Są to: mleko i przetwory mleczne, warzywa (jarmuż, szpinak, natka pietruszki), warzywa kapustne, tofu, mleko sojowe, fasola biała. Dostępne są też suplementy diety, które zawierają wapń (Ca). Często są to preparaty złożone, które mają dodatek magnezu lub witaminy D.
Podsumowanie
Utrzymywanie prawidłowego poziomu wapnia jest niezwykle istotne dla prawidłowego funkcjonowania wielu układów w ciele człowieka. Konieczne jest dostarczanie tego pierwiastka wraz z pożywieniem lub rozpoczęcie odpowiedniej terapii farmakologicznej i suplementacji (po wykryciu niskiego stężenia wapnia całkowitego w badaniach). Warto obserwować swój organizm w celu wczesnego wykrycia nieprawidłowości.
Źródła:
- M. Jarosz i in., Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny 2020.
- Ł. Szeleszczuk, M. Kuras, Znaczenie wapnia w metabolizmie człowieka i czynniki wpływające na jego biodostępność w diecie, Biul. Wydz. Farm. WUM 2014, nr 3, s. 16-22.
Autorka
Angelika Janowicz – absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na kierunku pielęgniarstwo. Pisze o zdrowiu, ponieważ wie, jak ważna jest edukacja pacjenta. Wielbicielka podróży i kuchni greckiej.