Tran i olej z wątroby rekina to dwie z pozoru podobne substancje. Jednak tylko pozornie, ponieważ w rzeczywistości znacznie się różnią, i chociaż czasami nazwy te bywają używane zamiennie, trzeba wiedzieć, że jest to błąd. Tran jest pozyskiwany wyłącznie z wątroby dorsza i ryb dorszowatych, natomiast olej z wątroby rekina, jak sama nazwa wskazuje, uzyskiwany jest z wątroby rekina. Na tym jednak różnice się nie kończą.
Tran – właściwości, co to jest i czym się charakteryzuje?
Tran jest koncentratem oleju pozyskiwanego wyłącznie ze świeżej wątroby dorsza atlantyckiego lub z innych gatunków ryb z rodziny dorszowatych. I tylko taki olej może być nazywany tranem. Popularność zawdzięcza licznym właściwościom prozdrowotnym, zwłaszcza dużej zawartości witamin A i D, nienasyconych kwasów tłuszczowych z grupy omega-3 (kwas eikozapentaenowy EPA i dokozaheksaenowy DHA), a także kwasów omega-6.
- Witaminy A i D biorą udział w procesach immunologicznych i są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania całego organizmu, zwłaszcza w okresie wzrostu układu kostnego.
- Witamina A uszczelnia błony śluzowe, przez które mogą wnikać chorobotwórcze drobnoustroje.
- Nienasycone kwasy tłuszczowe z grupy omega-3 i omega-6 korzystnie działają na układ nerwowy, krwionośny i odpornościowy.
Niestety nie każdy może przyjmować tran. Właściwości oleju sprawiają, że nie powinno się go suplementować podczas antybiotykoterapii. Nie jest wskazany też dla osób cierpiących na kamicę nerkową, hiperkalcemię i sarkoidozę. Niezalecane jest łączenie go z innymi preparatami zawierającymi witaminę A i D ze względu na możliwość przedawkowania. Należy zachować ostrożność stosując inne leki wzmacniające układ immunologiczny. Przeczytaj więcej o właściwościach i działaniu tranu.
Tran – jaki wybrać?
W sprzedaży znajduje się wiele różnych rodzajów tranu, a to jaki tran wybrać, zależy w dużej mierze od preferencji, czy wolimy tran w kapsułkach, czy w płynie, czy też pod inną postacią. Zalecany jest tran w kapsułkach, które pozawalają zachować czystość i świeżość oleju, a jest to cecha niezwykle istotna. Tran powinien być jak najświeższy, dlatego warto sprawdzać datę produkcji na opakowaniu i nie przyjmować go po okresie przydatności.
Olej z wątroby rekina – właściwości, co to jest i czym się charakteryzuje?
Olej to nie tylko tran. Z rekina pozyskuje się bardzo cenny koncentrat o właściwościach wspomagających odporność. Olej z wątroby rekina różni się składem od tranu, i choć częściowe działanie jest podobne, to jednak te substancje nie są tożsame. Trzeba też uważać na tzw. olej z ryb, który nie jest tym samym, i może być pozyskiwany w zasadzie z dowolnego gatunku ryb.
Olej z wątroby rekina właściwości zawdzięcza przede wszystkim trzem składnikom: alkiloglicerole, skwalen oraz kwasy omega-3. Alkiloglicerole oraz skwalen wspomagają proces tworzenia białych krwinek, stymulują makrofagi do fagocytozy, a także regulują aktywność limfocytów, granulocytów i monocytów. Skwalen i alkiloglicerole przynoszą największe korzyści, gdy dostarczane są wspólnie, ponieważ działają synergicznie.
Olej z wątroby rekina zawiera kwasy omega-3, ale mniej niż tran, dlatego nie powinien być uznawany za ich źródło. Jest to przede wszystkim produkt na wzmocnienie odporności. Ze względu na zawartość kwasów omega-3, olej nie powinien być podawany osobom ze skazami krwotocznymi i przyjmującymi leki przeciwzakrzepowe.
Jednym z kwasów z rodziny omega-3 jest kwas DHA (dokozaheksaenowy) niezbędny do rozwoju układu nerwowego płodu. Jest budulcem tkanki mózgowej i siatkówki oka. Olej z wątroby rekina może być zalecany w ciąży, jednak należy skonsultować z lekarzem, czy akurat to olej jest optymalnym źródłem DHA, czy lepiej wybrać jakąś alternatywę. Kobiety w ciąży mogą bezpiecznie przyjmować 500 do 1000 mg DHA na dobę.
Olej z wątroby rekina – jaki wybrać?
Podobnie jak w przypadku tranu, również ten olej musi być świeży, dlatego podczas zakupu należy patrzeć na datę produkcji i przydatności do spożycia. Nie dajmy się też nabrać na różne oleje z ryb, tran z rekina, oleje tranopodobne itd., ponieważ nie ma pewności co do ich składu ani pochodzenia. Należy wybierać produkty o wysokiej czystości biologicznej, najlepiej olej z wątroby rekina w kapsułkach.
Tran czy olej z wątroby rekina?
Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi, to zależy od tego, jakie korzyści chcemy odnieść. Oba produkty pozytywnie wpływają na układ immunologiczny, ale olej z wątroby rekina ma dodatkowo właściwości bakterio- i wirusobójcze, oraz aktywuje komórki odpornościowe. Tran ma więcej kwasów omega-3 oraz pozostaje bogatym źródłem witamin A i D, jest więc szczególnie polecany dla dzieci i młodzieży, ponieważ oprócz wzmacniania odporności, wpływa na procesy wzrostu.
Oba oleje wykazują wiele korzyści dla zdrowia, ale nie należy przyjmować ich równocześnie, można za to naprzemiennie. Pamiętajmy też, że służą jedynie uzupełnieniu składników i nie mogą zastępować diety. Świeża, dobrze przyrządzona morska ryba jest najlepszym źródłem witamin oraz kwasów z grupy omega-3.
Źródła:
- Tran z rekina (olej z wątroby rekina grenlandzkiego + witaminy) - kapsułki miękkie, Baza leków mp.pl
- Wiktor B. Szostak, Dorota Szostak-Węgierek, Właściwości zdrowotne oleju z rekina, Przegląd lekarski 63 (2006), s. 223-226.
- Wojciech Feleszko, Jakie jest działanie tranu (nadal często stosowanego)?, portal internetowy mp.pl (01.01.2014).
- Zygmunt Zdrojewicz, Ewa Popowicz, Jacek Winiarski, Wpływ składników zawartych w tłuszczach jadalnych na organizm człowieka, Borgis - Medycyna Rodzinna 4/2016, s. 195-200.
- Zygmunt Zdrojewicz, Michał Adamek, Artur Machelski, Ewa Wójcik, Wpływ kwasów tłuszczowych (omega) zawartych w rybach na organizm człowieka, Borgis - Medycyna Rodzinna 3/2015, s. 137-143.
Autor
Jerzy A. Kozłowski – lic. ratownik medyczny, absolwent Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu. Ratownik medyczny z wieloletnią praktyką, copywriter, autor artykułów na tematy związane z medycyną, zdrowiem i zdrowym stylem życia. Prywatnie amator biegania, miłośnik gór, astronomii i literatury SF.
