Moje dziecko ma zespół Tourette'a – co to oznacza?
Z zespołem Tourette'a związanych jest wiele mitów – choroba ta zwykle kojarzona jest z nagłym wykrzykiwaniem wulgaryzmów, czy wykonywaniem obscenicznych gestów. W społeczeństwie pokutuje również błędne przekonanie, że chory może kontrolować tiki głosowe lub ruchowe, jeśli tylko bardzo się skupi.
Zespół Tourette'a, nazywany inaczej "chorobą tików" należy do grupy zaburzeń neuropsychiatrycznych. U chorego pojawiają się mimowolne ruchy, częste mruganie powiekami, chrząkanie lub powtarzanie wyrazów (czasem, lecz nie zawsze wulgarnych). To tzw. tiki ruchowe oraz głosowe – pacjent nie ma żadnego wpływu na ich występowanie i częstotliwość.
Z artykułu dowiesz się:
Co to jest zespół Tourette'a?
GTS (Gilles de Tourette syndrome), w języku polskim – zespół Gillesa de la Tourette'a jest chorobą neurologiczną, która objawia się występowaniem u pacjenta różnego rodzaju tików – wokalnych oraz ruchowych. Zwykle pierwsze objawy zespołu Tourette'a pojawiają się już u dzieci w wieku szkolnym i przedszkolnym.
Tiki mają charakter przewlekły, a sama choroba jest nieuleczalna, choć zdarzają się okresy remisji. Wraz z zespołem Tourette'a mogą występować zaburzenia psychiczne, takie jak zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (OCD), zaburzenia snu lub zespół nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD). Często to właśnie one są dla pacjenta bardziej problematyczne niż same tiki.
Choć chorzy mają świadomość swojego stanu i wiedzą, kiedy pojawiają się u nich tiki proste i złożone, to jednak nie są w stanie ciągle ich kontrolować. Próby ograniczenia tikania wymagają wielkiego wysiłku i wiążą się z ogromnym napięciem fizycznym oraz psychicznym.
Zespół Tourette'a charakteryzuje się bardzo zróżnicowanym obrazem choroby. Zazwyczaj występuje rodzinnie, ponieważ ma podłoże genetyczne. Warto wiedzieć, że czynniki środowiskowe nie mają wpływu na samo zachorowanie, jednak oddziałują na układ nerwowy chorego i mogą nasilać objawy.
Zespół Tourette'a – badania
Przewlekłe tiki powinny zwrócić uwagę rodziców – jeśli określony rodzaj zachowań nie mija, warto zgłosić się z dzieckiem do neurologa. Faktem jest, że tiki nerwowe występują nie tylko przy zespole Tourette'a – mogą być reakcją młodego organizmu na silne przeżycia emocjonalne (śmierć bliskiej osoby, rozwód rodziców, narodziny rodzeństwa).
Stwierdzenie zespołu Tourette'a jest możliwe, jeśli pierwsze tiki pojawią się przed 18. rokiem życia i trwają minimum rok.
Żeby rozpoznać zespół Tourette'a, lekarz przeprowadza wywiad z rodzicami i analizuje czynniki genetyczne – czy w rodzinie występowały wcześniej przypadki choroby. Na podstawie informacji o częstotliwości i rodzaju tików, a także obserwacji pacjenta w gabinecie, neurolog diagnozuje chorobę i planuje dalsze postępowanie terapeutyczne.
Zespół Tourette'a – charakterystyczne objawy
Charakterystyczne tiki pojawiają się zwykle u dzieci między 4. a 6. rokiem życia, nawet czterokrotnie częściej u chłopców, niż u dziewcząt. Na początku są to zwykle proste tiki motoryczne, takie jak mruganie oczami, pociąganie nosem, grymasy twarzy, czy wzruszanie ramionami.
W wieku 10-12 lat, tiki nasilają się i mogą przybierać nieco inne formy. Tiki złożone to całe sekwencje ruchów w obrębie twarzy lub ciała, dotykanie innych osób, podskakiwanie, kopanie i wiele innych powtarzalnych, mimowolnych zachowań. Natomiast tiki wokalne złożone to palilalia (powtarzanie własnych słów), echolalia (powtarzanie słów innych osób), czy wypowiadanie wulgarnych słów, czyli koprolalia (występuje także przy innych chorobach neurologicznych).
Istnieje wyraźny związek między stresem a nasileniem "tikania" u chorego. Również zmęczenie, znużenie, intensywne przeżycia i nadmierne spożycie alkoholu lub kofeiny może powodować zwiększoną ilość i częstotliwość tików.
Zespół Tourette'a – leczenie oraz codzienne funkcjonowanie
Sama choroba nie powoduje konkretnych dolegliwości, jednak może wpływać na to, jak chory postrzegany jest na tle grupy rówieśniczej. Zdarza się, że tiki bywają źródłem wstydu i prowadzą do izolacji, a w dalszej perspektywie do depresji.
Leczenie farmakologiczne zespołu Tourette'a zalecane jest wyłącznie chorym o wysokiej częstotliwości i intensywności tikania. Jeśli tiki nie utrudniają codziennego funkcjonowania pacjenta, a jedynie sprawiają dyskomfort psychiczny, warto rozważyć terapię behawioralną lub psychoterapię, która pomoże zrozumieć objawy choroby i w pewien sposób kontrolować część tików.
Pomocne bywają również treningi relaksacyjne – obniżają poziom stresu, a tym samym mogą czasowo zmniejszyć występowanie tików.
Podsumowanie
Jeśli zauważysz, że u Twojego dziecka pojawiły się tiki nerwowe, koniecznie zgłoś się do neurologa. W przypadku zdiagnozowania zespołu Tourette'a ważna jest nie tylko terapia dla chorego, ale także psychoedukacja rodziców i wychowawców w placówce edukacyjnej. Jeśli dorośli zrozumieją naturę i objawy schorzenia, będzie im łatwiej otoczyć opieką dotknięte chorobą dziecko.
Źródła:
- I. Namysłowska, Psychiatria dzieci i młodzieży, Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2011, s. 214.
- P. Janik, T. Wolańczyk, A. Bryńska i in., Postępowanie w tikach i zespole Gillesa de la Tourette’a — rekomendacje grupy ekspertów, "Via Medica" 2018, t.2, nr 6, s. 527-545.
Autorka
Aleksandra Chojnowska – absolwentka Uniwersytetu Jagiellońskiego, magister filologii polskiej, copywriterka. Od lat zgłębia wiedzę na tematy związane ze zdrowiem oraz urodą i z pasją pisze o tym, jak każdego dnia dbać zarówno o siebie, jak i o bliskich. Prywatnie doświadczona mama.
Ostatnia aktualizacja [21.11.2024]