Czym jest próchnica zębów i dlaczego jest groźna? Przyczyny próchnicy i sposoby na jej zapobieganie
Uśmiech jest naszą nieformalną wizytówką. Warto zatem dbać o swój stan uzębienia. Struktura ta jest silnie unerwiona, a wszelkie stany zapalne generują nie tylko wiele bólu, ale także ubytki próchnicowe oraz te… w portfelu. Leczenie zębów bywa kosztowne i długie. Jedną z najczęstszych przyczyn problemów z zębami jest próchnica zębów.
Próchnica zębów to poważny stan zapalny uzębienia, prowadzący do ubytków szkliwa poprzez działanie szkodliwych czynników środowiskowych, a konkretniej bakteryjnych. Próchnicy zębów można jednak skutecznie zapobiegać. Warto jednak wiedzieć, dlaczego ta choroba stanowi poważne zagrożenie.
Z artykułu dowiesz się:
Jak wygląda próchnica zębów?
Stan próchnicy zębów jest szkodliwą działalnością bakterii, wywołującą stan zapalny szkliwa oraz głębszych struktur zęba. Bakterie odpowiedzialne za ubytki to Streptococcus mutans, oralis i mitis, a także bakterie Actinomyces i Veillonella. Do rozwoju próchnicy dochodzi w momencie prowadzenia niepoprawnego trybu życia, uwzględniającego dużą ilość cukrów prostych w diecie oraz produktów przetworzonych.
Cukier oraz węglowodany proste stanowią idealną pożywkę dla wyżej wymienionych bakterii, które dzięki takiej energii wydzielają kwasy. Te natomiast odwapniają szkliwo i zapoczątkowują próchnicę przewlekłą.
Spożywanie słodkich posiłków wprowadza kwaśne środowisko w jamie ustnej, co powoduje zahamowanie procesu remineralizacji i utrzymanie niekorzystnego procesu próchniczego. Objawy próchnicy to głównie przebarwienie zębów, ubytki zębowe oraz ból zębów.
Próchnica – etapy rozwoju
Etapy rozwoju próchnicy obejmują kilka faz. Pierwszy etap próchnicy to tzw. próchnica początkowa. Objawia się ona jako białe plamki na powierzchni zęba i obejmuje demineralizację zęba.
Rozwój próchnicy w kolejnych etapach obejmuje pojawienie się ubytków zębów, które dotyczą różnych obszarów tej struktury. Niekorzystnym skutkiem tych działań jest penetracja tkanek zęba. Powierzchownie można zauważyć ciemne zmiany na zębie w kolorach czarnym lub brązowym. Taką próchnicę lekarz jest w stanie wyleczyć powierzchownie lub kanałowo w zależności od wielkości zmiany.
Ostatnim etapem rozwoju próchnicy jest zajęcie przez bakterie miazgi zęba. Powstają opuchlizna i ropień. Na tym etapie ząb jest trudny do wyleczenia, a stan zapalny objawia się silnym, pulsującym bólem. Jeśli ząb nie był leczony wcześniej, leczy się go kanałowo. W przeciwnym razie przeprowadza się ostateczne leczenie endodontyczne, czyli powtórne leczenie kanałowe. Jeśli zmiana jest na tyle duża, że lekarz nie widzi szans na uratowanie zęba, podejmuje decyzję o ekstrakcji, czyli usunięciu.
Higiena jamy ustnej to, jak widać, bardzo ważny proces codziennej rutyny, o który należy szczególnie dbać, aby nie doprowadzić do rozwoju przewlekłego stanu zapalnego. Stres oksydacyjny na powierzchniach żujących zębów trzonowych powoduje także zaburzenia żucia, co potęguje dyskomfort.
Profilaktyka próchnicy – jak prawidłowo dbać o zęby?
Higiena jamy ustnej gra kluczową rolę w profilaktyce próchnicy. W jamie ustnej znajduje się wiele związków odżywczych, które wspierają zdrowie. W codziennym żywieniu liczy się przede wszystkim balans, stąd też zapobieganie próchnicy powinno zacząć się od kuchni, poprzez zdrową dietę. Aby na płytce nazębnej nie pojawiały się przebarwienia i pierwsze objawy próchnicy, warto zmniejszyć ilość słodkich przekąsek oraz ilość cukru w diecie.
Właściwa higiena jamy ustnej i płytki nazębnej to również stosowanie płynu do płukania jamy ustnej, nici dentystycznych oraz używanie odpowiedniej szczotki, sprzyjającej precyzyjnemu szczotkowaniu zębów. Tak przygotowana odpowiednia higiena jamy ustnej pozwoli zachować zdrowe zęby i zmniejszy ryzyko próchnicy.
Warto dodać, że ślina powstająca w jamie ustnej sprzyja utrzymaniu prawidłowego pH. Do codziennej rutyny można więc wprowadzić żucie gumy, które pomaga usuwać resztki pokarmowe, ogranicza proces wytwarzania kwasów. Tym samym pomaga utrzymać jamę ustną i powierzchnie zębów w nienagannej kondycji.
Współczesne metody leczenia próchnicy
W pierwszym etapie wystarczy odpowiednia dieta oraz wprowadzenie elementów składających się na higienę jamy ustnej, np. poprzez odpowiednią pastę do zębów. W dalszych etapach, kiedy pojawi się próchnica, konieczne jest oczyszczenie zęba i założenie plomby.
Nieleczona próchnica może spowodować konieczność wdrożenia zabiegów takich jak infiltracja próchnicy, preparacja szczelinowa z użyciem lasera, wypełnianie zęba i lakowanie. Są to skuteczne metody, aby leczyć próchnicę, zachować w dobrym stanie płytkę nazębną i zapobiegać silnej interwencji w miazgę zębową.
Jeśli dojdzie do ostatniego etapu powstawania próchnicy, potrzebne będzie leczenie kanałowe lub usunięcie zęba. W najgorszym przypadku, jeśli zbagatelizuje się objawy, infekcja może objąć elementy poza powierzchnią zęba, np. kość sąsiadującą.
Wśród nieinwazyjnych metod leczenia próchnicy stosuje się fluorek sodu, preparaty wapnia oraz bioaktywne szkło. Są to związki hamujące odwapnienie i demineralizację szkliwa, co sprzyja profilaktyce próchnicy.
Podsumowanie
Płytka nazębna jest bardzo wrażliwa na działanie czynników zewnętrznych. W wyniku ich działalności może dojść do rozwoju próchnicy, która powoduje ubytki zębowe. Może ona przy tym także zainfekować inne tkanki oraz penetrować głąb zęba. Odpowiedni styl życia, w tym dieta i higiena jamy ustnej, sprzyja zachowaniu zdrowia jamy ustnej. Warto jednak wiedzieć, jak można leczyć próchnicę za pomocą nieinwazyjnych metod oraz jakie są możliwości leczenia protetycznego.
Źródła:
- A. Marshall, A. Teresa, Dietary implications for dental caries: A practical approach on dietary counseling, “Dental Clinics” 2019, s. 595-605.
- M. Szpringer-Nodzak, M. Wochna-Sobańska, Profilaktyka stomatologiczna, “Stomatologia wieku rozwojowego” 2007, s. 757-809.
Autor
Mateusz Jagielski-Szczypik – dyplomowany dietetyk, absolwent Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu na kierunku Żywienie Człowieka i Dietetyka. Również trener personalny piszący o zdrowiu, suplementacji i znaczeniu stylu życia w kontekście prawidłowej profilaktyki zdrowotnej. Edukator i copywriter w zakresie tematów związanych ze zdrowiem.
Powiązane kategorie
Ostatnia aktualizacja [25.11.2024]