Czym jest ciemiączko u niemowlaka?
Ciemiączko to błonki łączące kości czaszki na główce noworodka. Przypominają one niewielkie wgłębienia, zapewniające elastyczność w czasie porodu naturalnego. Występowanie ciemiączka często wiąże się z licznymi obawami rodziców o odpowiednią pielęgnację noworodka. Czy faktycznie jest się czego bać?
Ciemiączko u dziecka stanowi błonę, której zadaniem jest łączenie kości czaszki, które ulegają stałemu rozwojowi wśród niemowląt. Jest to jak najbardziej naturalna struktura, która z czasem ulega zrośnięciu się. Co warto wiedzieć o ciemiączku, jak je pielęgnować oraz jakie objawy powinny nas zaniepokoić?
Z artykułu dowiesz się:
Ciemiączko u niemowlaka – co to takiego?
Ciemiączko to błona stanowiąca u małych dzieci bardzo ważną strukturę utrzymującą ze sobą poszczególne kości czaszki. Czaszka niemowląt nie jest ze sobą stale zespolona, aby główka dziecka była w stanie przecisnąć się przez kanał rodny matki. Innymi słowy, to właśnie ciemiączko kształtuje obwód głowy dziecka w celu umożliwienia prawidłowego procesu rodzenia.
Ciemiączko dzieli się na ciemiączko przednie, ciemiączko tylne i ciemiączka boczne. Główne ciemiączka łączą się ze sobą w linii środkowej czaszki, spajając kości czaszki u niemowlęcia. W pierwszych miesiącach życia dziecka ciemiączko przednie i ciemiączko tylne mogą powodować niesymetryczny kształt głowy dziecka, jednakże nie jest to powód do obaw, ponieważ niezrośnięte ciemiączko powraca do swojego pierwotnego kształtu.
Ciemiączko – rodzaje
Istnieją 3 rodzaje ciemiączka. Wyróżnia się ciemiączko przednie, ciemiączko tylne oraz ciemiączka boczne.
Ciemiączko przednie posiada kształt rombu i znajduje się między kośćmi czołowymi i ciemieniowymi. Przebiega ono w linii środkowej czaszki, konkretniej na krzyżowaniu szwu wieńcowego, strzałkowego i czołowego. Jest płaskie i dobrze wyczuwalne palpacyjnie. W początkowych okresach życia niemowlaka może ono pulsować (szczególnie podczas płaczu), co jest zjawiskiem normalnym. Ciemiączko przednie zrasta się między 10 a 18 miesiącem życia.
Ciemiączko tylne znajduje się w linii prostej za czubkiem głowy, między kością potyliczną a kośćmi ciemieniowymi. Posiada ono kształt trójkątny i zarasta między 6 a 16 tygodniem życia.
Istnieją także ciemiączka boczne. Są to ciemiączka u niemowlaka, które zarastają w okresie życia płodowego. Wyróżnia się ciemiączko u noworodka przednio-boczne i tylno-boczne. Pierwsze z nich znajduje się między kością klinową, ciemieniową, czołową i skroniową, a drugie w okolicach kości skroniowej, ciemieniowej i łuski kości potylicznej.
Zapadnięte ciemiączko – czy jest niebezpieczne?
W rozwoju dziecięcym istnieje takie zjawisko jak zapadnięte ciemiączko u noworodka. Prawidłowo wysklepione ciemiączko jest przeważnie napięte i nietętniące zbyt często. Ciemiączko zapadnięte obserwuje się jako wklęsłe i wiotkie. Może to być oznaka odwodnienia noworodka. Objawy, jakie towarzyszą wtedy noworodkowi, to drażliwość, płaczliwość, biegunki, wymioty, rzadkie oddawanie moczu, suchość ust, szybsze bicie serca. Warto jednak wiedzieć, że delikatnie zapadnięte ciemiączko może pojawić się nawet u zdrowych dzieci.
Innym zjawiskiem jest wypukłe ciemiączko. Może ono zwiastować wzrost ciśnienia śródczaszkowego. Stan taki oznacza problemy w obrębie układu nerwowego (np. w ośrodkowym układzie nerwowym), infekcje bakteryjne, zapalenie opon mózgowych lub wodogłowie.
Ciemiączko – jak pielęgnować?
Szwy czaszkowe są połączone z kośćmi czaszki poprzez ciemiączka. Z czasem struktury te zarastają, sprawiając, że czaszka dziecka zaczyna przybierać naturalny kształt. Wiele rodziców zastanawia się jednak, jak pielęgnować ciemiączko w początkowych miesiącach życia dziecka.
Jeśli nie występują niepożądane zjawiska, jak nadmiernie napięte ciemiączko, deformacja czaszki czy przedwczesne zarastanie ciemiączka, nie ma powodów do wprowadzania szczególnych działań pielęgnacyjnych. Pediatra podczas wizyt kontrolnych bada obwód głowy dziecka oraz obserwuje, czy w obrębie ciemiączek nie występują nieprawidłowości. Wystarczy, że rodzice odpowiednio dbają o ochronę ciemiączek w postaci ostrożnych ruchów w okolicach głowy dziecka. Przeważnie jednak błony łączące części czaszki dziecka cechują się wysoką odpornością.
Podsumowanie
Ciemiączko u dziecka jest naturalną błonką, która łączy kości czaszki. Ciemiączko stanowi ważną strukturę, która umożliwia poród siłami natury. Wraz z rozwojem dziecka główka niemowlęcia zaczyna powracać do symetrycznych kształtów, ciemiączko zarasta się, tworząc naturalny obwód główki. Istnieją przypadłości jak wypukłe lub zapadnięte ciemiączko, aczkolwiek mogą one występować sporadycznie w czasie rozwoju i aktywności dziecka. Jeśli jednak nieprawidłowej budowie ciemiączek towarzyszą dodatkowe objawy, warto udać się do lekarza w celu dalszej diagnostyki.
Źródła:
- D.H. Woldeyes, M.D. Kiros, B.A. Abegaz, A.A. Woya, The Size of Anterior Fontanelle and Its Determinants at Birth Among Neonates in Northern Ethiopia: A Cross-Sectional Study, “Pediatric Health, Medicine and Therapeutics” 2020, nr 11, s. 477-483.
Autor
Mateusz Jagielski-Szczypik – dyplomowany dietetyk, absolwent Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu na kierunku Żywienie Człowieka i Dietetyka. Również trener personalny piszący o zdrowiu, suplementacji i znaczeniu stylu życia w kontekście prawidłowej profilaktyki zdrowotnej. Edukator i copywriter w zakresie tematów związanych ze zdrowiem.
Powiązane kategorie
Ostatnia aktualizacja [20.03.2024]