Jelito cienkie ma około 5 metrów długości i składa się z trzech odcinków: dwunastnicy, jelita czczego i krętego. Z kolei jelito grube jest nieco krótsze (około 1,3-1,5 metrów) i podzielone jest na 8 segmentów. U zdrowego człowieka każdy z tych odcinków znajduje się w określonym miejscu i spełnia swoje ważne funkcje (m.in. uczestniczy w trawieniu i wchłanianiu pokarmu, formowaniu kału). Problem pojawia się, gdy odcinki jelita zmieniają swoje położenie i dochodzi do wgłobienia jelita. Jest to ostry stan chorobowy, który stanowi zagrożenie dla zdrowia. Po jakich objawach można go rozpoznać i jak wygląda leczenie wgłobienia jelita?
Czym jest wgłobienie jelita?
Wgłobienie jelita (łac. invaginatio) to ostry stan chorobowy, który polega na wsunięciu się jednego odcinka jelita w drugi. W większości przypadków dochodzi do wgłobienia fragmentu jelita cienkiego, a konkretnie jelita krętego w kątnicę, czyli fragment jelita grubego. Jednak zdarza się, że wgłobienie dotyczy tylko odcinków jelita cienkiego lub grubego.
Wgłobienie jelita występuje przede wszystkim u małych dzieci. Głównie u chłopców między 3. a 12. miesiącem życia. Jest to najczęstsza przyczyna niedrożności układu pokarmowego u niemowląt i małych dzieci.
Czy wgłobienie jelita występuje również u osób dorosłych? Tak, ale są to rzadkie przypadki – szacuje się, że około 5%. U dorosłych jest to ostry stan chorobowy, który pojawia się zazwyczaj w przebiegu choroby nowotworowej jelit [1].
Przyczyny wgłobienia jelita
W 90% przypadków przyczyna wgłobienia jelita pozostaje nieznana. Przypuszcza się, że u podłoża idiopatycznego wgłobienia leży obrzęk kępek Peyera, które jest wynikiem zakażenia żołądkowo-jelitowego. Rzadszą przyczyną jest obecność anatomicznej struktury, która stanowi czoło wgłobienia jelitowego (np. zdwojenie jelitowe).
Z kolei u starszych dzieci wgłobienie może świadczyć o chorobie:
mukowiscydozie (w takich przypadkach problem pojawia się zazwyczaj między 4. a 16. rokiem życia),
chorobie rozrostowej układu limfatycznego,
plamicy Schönleina-Henocha [1,2].
Objawy wgłobienia jelita Głównym objawem wgłobienia jest silny ból brzucha, który ma charakter falowy. Napady bólowe mogą występować co kilkanaście minut, a potem całkowicie znikać co może utrudniać diagnozę.
Oprócz bólu pojawiają się objawy takie jak:
podkurczanie nóg przy napadach płaczu (obserwuje się je u około 90% dzieci);
wymioty;
wyczuwalny opór w jamie brzusznej;
biegunka;
śluzowaty, zabarwiony krwią stolec o wyglądzie galaretki malinowej (jest to późny objaw spowodowany uszkodzeniem naczyń ściany jelita);
Na klasyczną triadę objawów wgłobienia składają się napadowy ból brzucha, stolec o wyglądzie galaretki malinowej i wyczuwalny opór w jamie brzusznej. Jednak należy zaznaczyć, że wspólne występowanie tych objawów świadczy zazwyczaj o zaawansowanym stadium choroby >sup>[1].
Leczenie wgłobienia jelita
Wgłobienie jest trudne do rozpoznania we wczesnej fazie. Wynika to z ulotności pierwszych objawów oraz zmiennego charakteru choroby. W związku z tym bardzo ważną rolę w diagnostyce odgrywa pogłębiony wywiad lekarski. Niezbędne jest również wykonanie badania USG, w którym widoczny jest tzw. obraz tarczy strzelniczej. Oprócz niego lekarz może zlecić także RTG jamy brzusznej oraz badania krwi (ich wyniki wskazują na podwyższony poziom leukocytów i CRP oraz zaburzenia jonowe).
Po rozpoznaniu wgłobienia jak najszybciej wprowadza się zgłębnik żołądkowy i wdraża się antybiotyki, ponieważ w niedokrwionym odcinku jelita może dojść do zakażenia. Oprócz tego podaje się płyny, gdyż silne wymioty i biegunka zwiększają ryzyko odwodnienia organizmu.
Leczenie polega również na próbach uwolnienia wgłobionego jelita od wewnątrz. W tym celu stosuje się doodbytnicze podanie powietrza, wlew soli fizjologicznej lub kontrastu.
Jeśli leczenie zachowawcze nie przynosi oczekiwanych efektów, doszło do martwicy jelit lub stan chorego się pogarsza, wdraża się leczenie chirurgiczne. Zabieg operacyjny polega na usunięciu wgłobionego fragmentu i zespoleniu pozostałych odcinków jelita ze sobą [1].
Przypisy
[1] https://podyplomie.pl/pediatria/12187,wglobienie-jelitowe-diagnostyka-i-leczenie,
[2] Maślany, Anna, et al. "Plamica Schönleina-Henocha u dzieci–rzadkie powikłanie w postaci wgłobienia jelita cienkiego." Pediatria i Medycyna Rodzinna 3.6 (2010): 225-230.